اسباب‌بازی‌های صنعتی تنها در خانواده سلطنتی و طبقات مرفه یافت می‌شد. این اسباب‌بازی‌ها یا به‌عنوان هدیه از شخصیت‌های خارجی که در دربار حضور داشتند به بچه‌ها داده می‌شد و یا از مغازه‌های ارمنی تهران می‌خریدند. همچنین بخشی از آنها این اسباب‌بازی‌ها را از بازرگانانی می‌خریدند که از اروپا وارد کرده بودند. البته اسباب‌بازی‌های ماشینی یا کوکی حتی در خانواده‌های سلطنتی نیز کم بود.

اکبر میرزا پسر ظل‌السلطان شاهزاده قاجاری در نامه‌ای چنین نوشته است: «آموزگار ما و آقای هن‌وود، ما را به یک مغازه ارمنی بردند و هدایای زیادی برای ما خریدند. ما با اسباب‌بازی‌های فراوانی به کاخ بازگشتیم.» فرزانه طاهری قندهاری، مدیر موزه کودک ایرانک، می‌گوید: «بازی با عروسک و اسباب‌بازی در میان درباریان و افراد متمول باب بود. ارمنی‌ها نیز اسباب‌بازی‌های زیادی برای بازی داشتند. به‌خصوص عروسک بازی در بین دختربچه‌ها بسیار باب بود. به همین دلیل از ارمنی‌های مقیم تهران اسباب‌بازی‌های زیادی در موزه ایرانک وجود دارد.»

از جذاب‌ترین بازی‌های بچه‌های درباری قایم‌موشک بازی بود. از جمله بازی‌هایی بود که گروهی انجام می‌گرفت و در آن دوره برای کودکان در هر سن با هر جنسیت رواج داشت. معیرالملک در کتاب «یادداشت‌هایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین‌شاه» اشاره می‌کند که ناصرالدین‌شاه نیز با بچه‌ها قایم‌باشک بازی می‌کرد، بدین شیوه که او پنهان می‌شد و دیگران باید او را می‌یافتند تا صله بگیرند.

اَلک و دولک نیز از دیگر بازی‌های محبوب بود. در میان مردان جوان‌تر اسب‌سواری و تیراندازی به‌عنوان یک بازی تلقی می‌شد و این‌گونه بازی‌ها بیشتر در جشن‌ها و اعیاد همچون مراسم نامزدی، عقد و عروسی، عید نوروز و به‌خصوص سیزده به در انجام می‌شد. قهرمان میرزا سالور در کتاب «روزنامه خاطرات عین‌السلطنه» روایت کرده است که اسب‌سواری، تیراندازی و شکار، ازجمله تفریحات و بازی رایج پسربچه‌ها در خانواده‌های سلطنتی و مرفه بود.

منبع: همشهری آنلاین