انگشتر فیروزه مادربزرگ و عقیق سرخ پدربزرگ، لای جانمازها و روی طاقچه‌ها در خاطرمان مانده و این گوهرهای قیمتی از قدیم الایام برای ما ایرانی‌ها به ویژه خراسانی‌ها دوست داشتنی بوده است.

قصه عشق و سنگ؛ قصه سنگ و رنج؛ قصه رنج و تلاش برای جان دادن به سنگی سخت! این، حکایت گوهرتراشی است؛ حکایتی پر آب و تاب از تلاشی مثال زدنی برای ساختن گوهری ناب و منحصربه فرد از یک تکه سنگ؛ سنگی که سرنوشتش از وقتی به دست‌های یک هنرمند صنعتگر گوهرتراش می‌رسد عوض می‌شود؛ حکایتی که وقتی به خراسان جنوبی می‌رسد، به روستای خور، کوه تشتاب، روستای بمرود قاین، روستای برجک و... روایتی می‌شود از تلاش خستگی‌ناپذیر مردمانی که سال‌ها نان از دل سنگ در می‌آورند؛ مردمانی که از داشته‌های سرزمین‌شان، از ذخایر معدنی این خاک، به بهترین شکل استفاده می‌برند.

قصه خراسان جنوبی و آدم‌هایی که در این استان مدت‌هاست باعشق پای تراشیدن سنگ ایستاده‌اند، قصه فعالیت صنعتگرانی است که هر کدام در یک کارگاه کوچک یا بزرگ، با به کارگیری چند نفر و آموزش آنها، چراغ این هنر را روشن نگه داشتند؛ هنرمندانی همچون "محمد مهدی آهنین جان" از روستای خور شهرستان خوسف، مرد صنعتگری که در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می‌گوید ۱۴ سال است که چرخ زندگی‌اش با گوهرتراشی می‌چرخد.

وی می‌‎افزاید: سال‌هاست که با انگیزه بالا ساعت‌ها برای جمع‌آوری سنگ‌های رنگارنگ راهی بیابان‌های اطراف روستا می‌شوم و سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی را پس از جمع آوری در حیاط خانه‌ام انبار می‌کنم و فعالیت ۱۴ ساله‌ام در این حرفه باعث انگیزه سایر اهالی شده‌ است.

این صنعتگر روستای خور خراسان جنوبی ادامه می‌دهد: موضوعی که باعث اشتغال‌زایی برای جوانان "خور"، روستای ملی گوهرسنگ‌ها شده و فعالیت بیش از ۲۵ کارگاه گوهرتراشی گواهی بر این ادعاست.

آهنین جان با اشاره به اینکه حوزه فعالیتم در گوهرتراشی روی کاروینگ یا همان پیکرتراشی است، بیان کرد: من اولین فردی هستم که در روستای ملی خور کاروینگ یا همان پیکر تراشی را بدون استاد با سختی فراوان یاد گرفتم.

خلاقیت در پیکر تراشی بدون استاد

وی بیان می‌کند: به دلیل اینکه تراش پولیش و نگین سنگ، زیاد شده و بازار فروش خوبی ندارد به پیکر تراشی آنهم بدون استاد روی آوردم، یک روز پشت پنجره اتاقم درخت داخل حیاط خانه‌ام را نظاره می‌کردم، به ذهنم تداعی شد که باید مجسمه‌ای همانند این درخت تراش بزنم و اولین کارم را در زمینه پیکر تراشی شروع کردم و بعد هم تراش اسب، پلنگ و سایر حیوانات را ادامه دادم.

آهنین جان با اشاره به علاقه فراوانش در رشته گوهرتراشی، می‌گوید: اینکه با طبیعت زیبا و رنگارنگ سنگ‌های طبیعی سرو کار دارم بیش از اندازه از فعالیت در این حرفه لذت می‌برم و شاید ساعت‌ها از شبانه‌روز یک طرح و نقشه را بر پیکر بی‌جان سنگ‌های نیمه قیمتی نقش می‌زنم.

البته حکایت این کار و کاسبی پر رونق، قصه این صنعت که می‌تواند دست جوان‌های زیادی را بگیرد و نان در سفره‌هایشان بگذارد، همیشه خوش نیست؛ همیشه راحت نیست.

وی در خصوص مشکلات این حرفه هم می‌گوید: بازاریابی مهمترین مشکل این هنر صنعت است چرا که مهمترین آرزوی هر هنرمندی امید به فروش محصولاتش است.

وی عنوان می‌کند: سنگ‌های عقیق را که بیشتر از نوع عقیق جاسب، سبز خزه‌ای و اونیکس مشکی و ... است، از بیابان‌های اطراف روستا پیدا می‌کنیم، این سنگ‌ها در کارگاه‌های تولیدی و خانگی روستا تبدیل به انواع نگین‌ها و محصولات باارزش می‌شوند و با حضور در نمایشگاه‌های مختلف به فروش می‌رسد.

این هنرمند ادامه می‌دهد: برای تامین مواد اولیه، تراش سنگ و تولید زیورآلات در منطقه مشکلی نداریم اما مهمترین مشکل در صنعت گوهرتراشی مسئله بازاریابی و فروش کم فروغ آن است.

گوهرها روی دست می‌ماند

آهنین جان با اشاره به اینکه از فعالیت در این صنعت به شرط بازاریابی راضی است، می‌گوید: با حمایت‌های مختلف مسئولان این صنعت می‌تواند خیلی بیشتر از این هم رونق داشته باشد چراکه اکنون با خشکسالی‌های مختلف دامپروری و کشاورزی صرفه‌ای ندارند، فعالیت در این صنعت اشتغال و درآمدی برای اهالی روستا ایجاد کرده‌ است.

وی عنوان می‌کند: به عنوان مثال در سال جاری ۸۰ درصد تولید من در زمینه گوهرتراشی روی دستم باقی مانده و خریداری ندارد، فروش محصولاتمان تنها در نمایشگاه استانی، منطقه‌ای و ملی به فروش می‌رسد، به دلیل هزینه بالای غرفه‌ها و رفت و آمد توان شرکت در نمایشگاه‌های منطقه‌ای و ملی را نداریم و تنها می‌توانیم در نمایشگاه‌های استانی شرکت کنیم.

آهنین جان می‌گوید: از مسئولان استانی انتظار داریم ما را در زمینه تامین هزینه غرفه‌ها حمایت کنند تا بتوانیم محصولات تولیدی خودمان را به فروش برسانیم، به دلیل مشکلات مختلف تاکنون نتوانسته‌ام در نمایشگاه‌های ملی و منطقه‌ای شرکت کنم.

وی با اشاره به اینکه اکثر اهالی روستای خور دنبال جمع آوری سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی از داخل بیابان‌های اطراف روستا هستند و داخل خانه‌هایشان دپو می‌کنند، اضافه می‌کند: اکنون ۲۰ تا ۲۵ کارگاه گوهرتراشی در روستای خود فعال است که اگر مشکل بازاریابی آن درست شود بطور حتم تعدادی افراد بیشتری جذب این حرفه در راستای اشتغالزایی در منطقه خواهند شد.

این صنعتگر پیکر تراش بیان می‌کند: یکی از آرزوهای من این هست که با داشتن کارگاهی با تمام وسایل مورد نیاز، توانایی آموزش کاروینگ "پیکرتراشی" را به دیگران داشته باشم تا آنان همانند من سختی‌هایی یادگیری کاروینگ بدون استاد را نداشته باشند.

فضای مجازی بهترین بستر برای فروش گوهرسنگ‌ها

معاون صنایع دستی، اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان‌جنوبی گفت: نمایشگاه‌های مختلف استانی، منطقه‌ای و کشوری بهترین مکان برای فروش صنایع دستی است که همه ساله برپایی این نمایشگاه‌ها در سطح استان و کشور برنامه‌ریزی می‌شود.

حسن علی فولادی افزود: معمولا به دلیل هزینه زیاد اسکان، رفت و آمد و پذیرایی، صنعتگران استان توان شرکت در نمایشگاه‌های ملی و منطقه‌ای را ندارند.

وی با اشاره به برگزاری سی و هفتمین نمایشگاه ملی صنایع دستی کشور از ۲۳ تا ۲۶ آبان ماه جاری گفت: در این نمایشگاه از آهنین جان این صنعتگر هنرمند حمایت خواهیم کرد و هزینه اسکان و غرفه برای ایشان به صورت رایگان خواهد بود.

فولادی با تاکید بر اینکه باید بیشترین فروش صنعتگران در فضای مجازی باشد، بیان کرد: البته تمام صنعتگران گوهرسنگ در استان تا حدی در فروش محصولات خود مشکل دارند.

وی بیان کرد: آدرس چند تا از سایت‌های معتبر کشور از جمله "با سلام" را برای صنعتگران استان فرستادیم تا با فروش محصولات خود با توجه به امتیازات در نظر گرفته شده، عضو شوند.

معاون صنایع دستی، اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان‌ جنوبی با بیان اینکه فضای مجازی بهترین بستر برای فروش محصولات صنایع دستی خراسان جنوبی است، گفت: به صورت مستند حدود ۳۰۰ صنعتگر در زمینه گوهرتراشی در استان فعالیت دارند، اما به صورت غیررسمی بالغ بر ۶۰۰ صنعتگر در این زمینه در حال کار و تلاش هستند.

فولادی با اشاره به آموزش‌های مختلف و تخصصی به صنعتگران گوهرسنگ در خراسان جنوبی، بیان کرد: در روستای ملی گوهرسنگ‌ها بیش از ۷۰ کارگاه گوهرتراشی داریم اما بخش عمده از اهالی روستا در زمینه جمع آوری سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی فعالیت دارند.

منبع: ایرنا