فشار کاری بی‌امان بر دوش پزشکان و رزیدنت‌های کشور، مشکلی است که سال‌هاست در نظام سلامت ایران به‌ چشم می‌آید. با افزایش بیماران در دوران همه‌گیری کرونا و کمبود نیروی انسانی، این فشار به مرحله‌ای بحرانی رسید که نه تنها زندگی شخصی پزشکان، بلکه کیفیت خدمات درمانی را هم تحت تاثیر قرار داد. در چنین شرایطی، برنامه هفتم، با رویکرد افزایش ظرفیت رشته‌های تخصصی، فرصتی برای کاهش این بار و بهبود وضعیت نظام سلامت کشور فراهم کرده است.

در طول سال‌های اخیر، فشار کاری بر رزیدنت‌ها و پزشکان به یکی از مسائل حاد جامعه پزشکی ایران تبدیل شده است. نبود نیروی کافی، شیفت‌های طولانی و خستگی مفرط از جمله عواملی هستند که این گروه را در معرض فشار‌های جسمی و روانی شدید قرار داده‌اند. بحران شیوع ویروس کرونا هم این وضعیت را وخیم‌تر کرد و نشان داد که نظام سلامت کشور به نیروی انسانی بیشتری نیاز دارد. حالا که برنامه هفتم، افزایش ظرفیت پزشکی را در دستور کار قرار داده، امید می‌رود این اقدام بتواند به کاهش فشار کاری پزشکان و رزیدنت‌ها منجر شود و کیفیت خدمات درمانی را ارتقاء دهد.

فشار کاری رزیدنت‌ها؛ چالش جدی نظام سلامت

بر اساس آمار‌های اعلامی در سال ۱۴۰۰، فشار کاری بی‌سابقه بر رزیدنت‌ها به مرگ ۱۱ نفر از آن‌ها انجامید؛ آماری که حکایت از عمق این بحران دارد. دکتر مهدیار سعیدیان، پزشک و خبرنگار در مصاحبه‌ای گفته بود: «حداقل شیفت رزیدنت‌های ایرانی باید ۲۴ ساعت باشد و ممکن است تا ۳۲ ساعت هم ادامه پیدا کند. در شرایط شیوع کرونا این شیفت‌ها حساب و کتابی نداشت و به علت نبود نیروی کافی، رزیدنت‌ها مجبور بودند پشت سر هم شیفت بمانند. این در حالی‌ست که طبق قانون، هر رزیدنت موظف به ۱۲ کشیک در ماه است که دانشگاه‌های علوم پزشکی این قانون را به سلیقه‌ خود تغییر می‌دهند.»

خستگی و شیفت‌های طولانی و دغدغه‌ای پایان‌ناپذیر

شیفت‌های طولانی‌مدت و خستگی مزمن، تنها گوشه‌ای از مشکلاتی است که رزیدنت‌ها با آن رو‌به‌رو هستند. دکتر رایگانی، رئیس انجمن علمی طب فیزیکی و توانبخشی ایران اعلام کرده است: «خستگی فعالیت چندروزه و نوبت‌های کاری خسته‌کننده از مهم‌ترین دغدغه‌های دستیاران پزشکی در مراکز درمانی مختلف کشور هستند.» این واقعیت تلخ، تاثیر مستقیمی بر کیفیت خدمات درمانی دارد و سبب شده تا بسیاری از رزیدنت‌ها تحت فشار‌های جسمی و روانی شدیدی قرار گیرند.

مشکل زمانی حادتر می‌شود که این شیفت‌های طولانی در شرایط بحرانی همچون همه‌گیری کرونا، به شکلی فزاینده و بدون برنامه‌ریزی دقیق ادامه می‌یابند. در چنین شرایطی، نبود نیروی کافی و برنامه‌ریزی مناسب باعث می‌شود که رزیدنت‌ها از پای درآیند و کیفیت خدمات درمانی نیز تحت تأثیر قرار گیرد.

افزایش ظرفیت پزشکی راهکاری عملی برای کاهش استرس دستیاران

افزایش ظرفیت رشته‌های تخصصی پزشکی، به عنوان یکی از اولویت‌های برنامه هفتم، می‌تواند راه‌حلی برای کاهش فشار کاری پزشکان و رزیدنت‌ها باشد. این برنامه به دولت اجازه داده تا با افزایش تعداد متخصصان، نیروی انسانی کافی را برای پاسخگویی به نیاز‌های درمانی کشور فراهم کند. این اقدام می‌تواند تا حد زیادی مشکل شیفت‌های طولانی و کمبود نیروی انسانی را کاهش دهد و بستر مناسبی برای بهبود وضعیت رزیدنت‌ها و پزشکان فراهم آورد.

اما مشکلات رزیدنت‌ها تنها به شیفت‌های طولانی محدود نمی‌شود. مسعود حبیبی، معاون دانشجویی وزارت بهداشت در گفت‌وگویی با خبرگزاری‌ها مشکلات دستیاران را شامل کشیک‌های زیاد، خوابگاه‌های ناکافی و حقوق پایین دانسته و گفته است: «وزارت بهداشت در تلاش است تا با تسهیل شرایط، امکانات بهتری برای این گروه فراهم کند.»

سخنان او نشان می‌دهد که مشکلات رزیدنت‌ها چندبعدی است و باید به طور جامع به آن‌ها پرداخته شود. با افزایش ظرفیت پزشکی، می‌توان نه تنها نیروی انسانی بیشتری تربیت کرد؛ بلکه شرایط بهتری نیز برای رزیدنت‌ها فراهم آورد تا از فشار‌های موجود کاسته شود.

برنامه هفتم، با هدف افزایش ظرفیت رشته‌های تخصصی پزشکی، فرصتی را فراهم کرده تا بتوان به یکی از اصلی‌ترین مشکلات نظام سلامت کشور یعنی فشار کاری بیش از حد بر پزشکان و رزیدنت‌ها رسیدگی کرد. افزایش تعداد متخصصان، نه تنها می‌تواند به کاهش شیفت‌های طولانی و خستگی مفرط این افراد کمک کند؛ بلکه موجب ارتقای کیفیت خدمات درمانی نیز خواهد شد. این برنامه می‌تواند گام مهمی در بهبود وضعیت نظام سلامت کشور باشد.