باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهرا بالاور- زهرا شفیع‌فر کارگردان اپیزود «پاکستان» از مستند 7 قسمتی «ایران و همسایگان با اشاره به این موضوع که کار مستندسازی را با پژوهش مستند آغاز کرده است، گفت: پس از تجربه‌هایی که در زمینه پژوهش مستند داشتم، برای به تصویر کشیدن دغدغه‌هایم علاقمند به کارگردانی مستند شدم و توانستم در اولین تجربه کارگردانی مستند، در مجموعه مستند «ایران و همسایگان» حضور داشته باشم. 

این کارگردان جوان در ادامه بیان کرد: مجموعه مستند 7 قسمتی «ایران و همسایگان» از ابتدا قرار بود مستندی آرشیوی باشد و به اشتراکات فرهنگی ایران و همسایگان مختلفش بپردازد. از میان همسایگان ایران کشور پاکستان را به دلیل اشتراکات زبانی که بین دو کشور وجود دارد و همچنین پیشینه تاریخی-تمدنی که به واسطه رشته دانشگاهی‌ام از قبل داشتم، انتخاب کردم. 

شفیع‌فر اضافه کرد: در قسمت ایران و پاکستان موضوعی که توجه من را جلب کرد، بحث خانه‌های فرهنگ بود که یکی از مهمترین نقاط اشتراک دو کشور است. «خانه فرهنگ» مکانی است که ایران در کشورهای مختلف تاسیس می‌کند تا نماینده فرهنگش در آن کشور باشد. بیشترین خانه‌های فرهنگ ایران، در کشور پاکستان وجود دارد، در روند ساخت مستند نیز متوجه شدم چقدر این موضوع می‌تواند بین دو کشور وحدت ایجاد کند. 

وی با بیان این مطلب که مجموعه مستند «ایران و همسایگان» یک پژوهشگر اصلی داشت، اظهار کرد: جلسات متعددی درباره رابطه ایران و همسایگانش برای ما تشکیل شد، در ادامه برای تسلط بیشتر روی موضوع بصورت مجزا با پژوهشگرانی که بصورت تخصصی در حوزه پاکستان فعالیت داشتند به گفت‌وگو نشستم. صرف توضیح درباره خانه‌های فرهنگ ایران در پاکستان، از گذشته تاکنون برای مخاطب جذابیتی نداشته، در این مستند تلاش کردیم تا پیشنهاداتی ارائه کنیم که با توجه به آن در زمینه خانه‌های فرهنگ بتوانیم آینده بهتری داشته باشیم. البته نباید فراموش کرد که برای نمایش اشتراکات فرهنگی ایران و پاکستان مسائل زیادی وجود دارد که قابل نمایش است، برای مثال مسئله توریست و تجارت مسائل پررنگی بود که اگر قسمت‌های بیشتری برای این اپیزود در نظر گرفته می‌شد، می‌توانستیم به آن‌ها نیز بپردازیم.

شفیع‌فر افزود: در ساخت مستندهای آرشیوی بیشتر از پژوهش، رویکرد پژوهش اهمیت دارد و صرف داشتن اطلاعاتی درباره یک کشور، برای پرداختن به آن کافی نیست.  

وی تشریح کرد: حس و حالی که ساخت مستند تولیدی دارد خیلی متفاوت تر از ساخت مستند آرشیوی است، در مستند آرشیوی دست کارگردان بسته است و باید دنبال تصاویری بگردد که با فضای پژوهش همراستا باشد، گاهی این اتفاق رخ نمی‌دهد و بعضا تصاویری که مد نظر کارگردان است موجود نیست و نمی‌توان فضایی که مورد نظر اوست را منتقل کرد. آرشیوی بودن این مستند باعث دشوار شدن کار ما شد، چراکه خانه‌های فرهنگ، وابسته به وزارت خارجه هستند و بسیاری از تصاویری که وزارت خارجه ضبط کرده، در اختیار ما قرار نمی‌دهد. به همین دلیل پیدا کردن تصاویر باکیفیت بسیار دشواری بود اما در نهایت و با وجود تمام سختی‌ها بنظرم این مستند اثر موفقی شده است. 

شفیع‌‌فربا اشاره به اینکه تیم تولید مستند «همسایگان ایران» افرادی جوان و اغلب دهه هشتادی هستند، به دغدغه‌مندی، نظم و تلاش جوانان این دهه و همراهی کارگردان‌های قسمت‌های مختلف این مستند به یکدیگر اشاره کرد. 

کارگردان اپیزود «پاکستان» از مستند «همسایگان ایران» در انتها درباره تجربه همکاری با «خانه مستند» گفت: کار حرفه‌ایم را با «خانه مستند» شروع کردم و حدود ۸۰ درصد کارهای پژوهشی من با این مجموعه انجام شده است. معتقدم اگر مستندساز طرح خوب و شفافی داشته باشد می‌تواند حمایت «خانه مستند» را داشته باشد، این مجموعه به علاقه‌مندان مستندسازی نیز کمک می‌کند تا چگونه مستند خود را بسازند.  

«ایران و همسایگان» در ۷ قسمت به بررسی روابط ایران و کشورهای همسایه آن افغانستان، جمهوری آذربایجان، عراق، پاکستان، ترکیه، ترکمنستان، ارمنستان در زمینه های مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و … می پردازد.

«ایران و همسایگان» محصول خانه مستند است و هر روز حوالی ساعت ۱۶:۲۰ از شبکه خبر پخش می‌شود.