باشگاه خبرنگاران جوان؛ امیر رضا نشاطی پیربرج - یزد، به عنوان یکی از شهر‌های صنعتی کشور، با چالش‌های متعددی در حوزه مدیریت پسماند و بازیافت رو‌به‌رو است. افزایش جمعیت و به دنبال آن افزایش تولید زباله، ضرورت به کارگیری روش‌های نوین در مدیریت پسماند را بیش از گذشته طلب می‌کند. اهمیت این موضوع انگیزه‌ای شد تا پای صحبت حمیدرضا رحیمدل، معاون محیط زیست و خدمات شهری شهرداری یزد بنشینیم و وضعیت مدیریت پسماند در شهر یزد را از او جویا شویم.

روزانه در یزد چند تن زباله تولید می‌شود؟ 

روزانه بین ۳۳۰ تا ۳۵۰ تن زباله از سطح شهر جمع آوری و امحا می‌شود. سرانه تولید زباله برای هر شهروند در شهر یزد ۵۸۰ گرم است که نسبت به کلانشهر‌های دیگر در جایگاه قابل قبولی قرار دارد. 

وضعیت رفت و روب سطح شهر در مقایسه با دیگر کلانشهر‌ها چگونه است؟

شهر یزد در حوزه نظافت شهری زبانزد است و رتبه‌ی بالایی دارد. همچنین بازخورد‌های دریافتی از طریق سامانه ۱۳۷ و گزارش‌های مردمی نیز نشانگر رضایت نسبی شهروندان از نظافت شهر است. 

تفکیک زباله، یکی از گام‌های مهم مدیریت پسماند شهری است. این مورد را در یزد چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به عقیده من شهر یزد استعداد و ظرفیت خوبی در تفکیک پسماند دارد و توسعه آن نیازمند همراهی شهروندان و مسئولان شهر است. شهروندان می‌توانند با تفکیک زباله، راه را برای بازیافت بهینه پسماند‌های تولیدی خود هموار کنند. در حال حاضر، کارخانه پردازش پسماند‌های خانگی یزد، کار تفکیک بخشی از زباله‌های خانگی که در مبدا تفکیک نشده‌اند را انجام می‌دهد که به آن تفکیک از مقصد می‌گوییم. حجم تفکیک از مقصد در شهر یزد بین ۴ تا ۵ درصد است که البته باید افزایش یابد.

سهم فناوری و سامانه‌های هوشمند در مدیریت پسماند چقدر است؟

در حال حاضر شهروندان می‌توانند از طریق سامانه "یزد من"، برای تحویل پسماند خشک اقدام کنند. این کار علاوه بر افزایش مشارکت مردم، سهم درآمدی خانوار از تحویل پسماند خشک را نیز افزایش می‌دهد که این مبلغ به اعتبار کیف پول کاربر اضافه می‌شود.

با وجود اقداماتی که ذکر کردید، هنوز مواردی مانند تفکیک از مبدا و تحویل پسماند خشک به شکل گسترده و منظم از سوی شهروندان اجرا نمی‌شود.

به نظر شما چه موانعی در این زمینه وجود دارد؟

حرکت از شیوه سنتی به جدید کاری زمانبر است و نیاز به آموزش و اطلاع رسانی دارد. همکاران من در سازمان مدیریت پسماند و سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری یزد به اهمیت این موضوع پی برده و در زمینه آموزش‌های شهروندی و فرهنگسازی اقدامات قابل توجهی در دستورکار خود قرار دادند که این امر اختصاص بودجه بیشتر به آموزش‌های شهروندی را از سوی شهرداری طلب می‌کند.

آنچه که اهمیت دارد، آموزش و فرهنگسازی با روش‌های جدید و مطابق میل شهروندان است چرا که ممکن است شیوه‌های آموزشی رایج ما مورد استقبال شهروندان نباشد. اگر آموزش موثر و مناسب باشد، شهروندانپی می‌برندکه با تفکیک زباله، محیط زیست پاکیزه‌تر شده و نفع آن در درجه اول به سلامت خانواده‌ها باز می‌گردد. 

صحبت از محیط زیست شد؛ مدیریت و نظارت بر پسماند‌های شیمیایی و صنعتی که در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها تولید می‎شوند، چگونه است؟

بر اساس قانون مدیریت پسماند، پسماند‌های صنعتی و ویژه (مانند زباله‌های بیمارستانی و مواد سمی) باید توسط تولید کننده آن امحا شود که نظارت بر آن به عهده اداره کل حفاظت محیط زیست استان است. شهرداری‌ها و دهیاری ها، طبق ماده ۷ قانون مدیریت پسماند، مسئول مدیریت و نظارت بر سایر پسماند‌های تولید شده هستند. البته مطابق تبصره ماده ۸ قانون مدیریت پسماند، شهرداری‌ها می‌توانند با مجوز شورای اسلامی شهر، عملیات امحای زباله‌های بیمارستانی را انجام دهند. 

آیا روش‌های جمع‌آوری و امحای این زباله‌ها در شهر ما به استاندارد‌های جهانی نزدیک است؟

اگرچه اقدامات قابل توجهی در این زمینه در حال اجرا است، اما نباید فراموش کرد که یزد شهری صنعتی و دارای تعداد زیادی کارخانه است و به همین دلیل نیازمند روش‌های نوین و مکان‌های جدید برای امحای اینگونه زباله‌ها هستیم.

شاهد افزایش جمعیت شهر در طی این سال‌ها هستیم و می‌دانیم که جمعیت بیشتر یعنی تولید پسماند بیشتر. برای مدیریت این موضوع چه برنامه‌هایی دارید؟

به نکته مهمی اشاره کردید. سال گذشته طرح جامع مدیریت پسماند شهرداری پس از تصویب در کارگروه ملی سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، به شهرداری یزد ابلاغ شد که نه فقط محدوده شهر یزد بلکه شهر‌های اقماری حاشیه آن را نیز در بر می‌گیرد. چشم انداز این طرح ۱۰ ساله است و روش‌هایی که باید متناسب با جمعیت و میزان تولید زباله در مدیریت پسماند به کار گیری شود در آن مطرح شده است. امسال نیز پیگیر طرح تفصیلی مدیریت پسماند هستیم که پس از تصویب و ابلاغ، آن را اجرایی می‌کنیم.

از موانع اجرای صحیح مدیریت پسماند در شهر یزد بگویید. چه راهکار‌هایی برای مواجهه با این موانع در پیش گرفتید؟

مواردی مانند تخلیه پسماند‌های ساختمانی در حاشیه شهر یا زمین‌های متروک که اغلب توسط افراد ناآگاه رخ می‌دهد نه فقط موجب نازیبایی منظره شهر بلکه موجب آلودگی و شیوع بیماری‌هایی نظیر سالک می‌شود. از چند سال گذشته طرح ساماندهی پسماند‌های ساختمانی برای مقابله با این موضوع آغاز شده است که البته نیازمند همکاری شهروندان است.

تخلیه فاضلاب‌های صنعتی در اطراف و حاشیه‌های سطح شهر نیزاز دیگر مواردی است که توسط شهروندان گزارش یا به وسیله دوربین‌های نظارتی مشاهده می‌شود. کارخانه‌هایی که پسماند صنعتی دارند، موظف به استفاده از دستگاه تصفیه فاضلاب در مجموعه خود هستند تا فاضلاب صنعتی به شکل تصفیه نشده به بیرون از کارخانه انتقال پیدا نکند.

چه سازمان‌ها و نهاد‌هایی می‌توانند شما را در انجام وظایفتان یاری کنند؟

صداوسیما در زمینه فرهنگسازی و آموزش‌های شهروندی می‌تواند با پخش محتوای آموزشی و دعوت از کارشناسان شهری و انعکاس نظرات آنان به مردم، نقش موثری در آگاهی بخشی مردم داشته باشد. شورای اسلامی شهر هم با تدوین قوانین مناسب، می‌تواند ارتباط بین شهروندان و مجموعه شهرداری را تسهیل کند. اداره کل محیط زیست استان، اداره راه و شهرسازی و استانداری نیز همواره همراه مجموعه شهرداری بوده و هستند.

و کلام پایانی...

بر اساس تجربه کاری من در شهرداری، هر کار که با مشارکت شهروندان انجام شود، از ابتدا تا انتها به خوبی پیش می‌رود و اگر مشارکت شهروندان را در پی نداشته باشد، ناقص است و نمی‌تواند هدف خود را به خوبی دنبال کند. 

از شهروندان درخواست دارم نقطه نظرات و پیشنهاد‌های خود را در خصوص ارتقا سطح حوزه خدمات شهری در شاخه‌هایی همچون سیما و منظر شهری، آتش نشانی، مدیریت پسماند، پیشگیری بحران و پدافندغیرعامل، از طریق سامانه ۱۳۷ و یا سایر راه‌های ارتباطی با ما در میان بگذارند تا این مجموعه بتواند با رضایت شهروندان، ایده‌های جدید و بکر آنان را در سطح شهر اجرا کند.