فريده خلعتبري، نويسنده برگزيده ايراني، به‌برلين مي‌رود
نويسندگان و تصويرگراني كه به‌اين فستيوال دعوت مي‌شوند، به‌وسيله‌ي يك گروه از كارشناسان بين‌المللي ادبيات كودك و نوجوان انتخاب مي‌شوند.
به گزارش باشگاه خبرنگاران، فستيوال ادبي برلين براي نخستين بار در سال 2001 آغاز به‌كار كرد. از همان زمان فستيوال ديگري در داخل اين فستيوال شكل گرفت كه مختص ادبيات كودك و نوجوان بود. اين فستيوال، كه در نوع خود در جهان بي‌نظير است، همه‌ساله از 20 نويسنده و تصويرگر مطرح جهان در حوزه‌ي كودك و نوجوان دعوت مي‌كند تا آثارشان را در 100 رويداد فرهنگي عرضه كنند و با 000’13 بازديدكننده‌ي 5 تا 20 سال، ديدار داشته باشند.
نويسندگان و تصويرگراني كه به‌اين فستيوال دعوت مي‌شوند، به‌وسيله‌ي يك گروه از كارشناسان بين‌المللي ادبيات كودك و نوجوان انتخاب مي‌شوند. در اين گزينش، به‌سه بخش اصلي توجه مي‌شود:
1ـ زيبايي‌شناسي و تناسب. از اين منظر، به‌ادبيات كودك و نوجوان به‌عنوان هنري نگاه مي‌شود كه از نظر محتوا و شكل، داراي ويژگيهاي زيبايي‌شناختي مختص خود است. داستانها و تصاوير بايد خلاقانه و مرتبط با جامعه‌ي امروز باشند و نگاه نقادانه‌ي خود را حفظ كرده باشند، كتابهايي كه تمركز خواننده را بر حقايق و ناديده‌هاي زندگي روزمره متمركز مي‌كنند و راه را براي ديده شدن جايگزينها روشن مي‌كنند. به‌اختصار، كتابهايي انتخاب مي‌شوند كه افق ديد مخاطبان كودك و نوجوان را گسترش مي‌دهند. همچنين، شيوه‌ي نگارش داستان يا تصويرگري نيز اهميت به‌سزايي دارد، زيرا كه شيوه‌ي ارايه است كه مي‌تواند مفهوم نوشته يا تصوير را از نظر زيبايي استثنايي كند. انتظار كيفيت بسيار بالايي كه از نوشته و تصوير وجود دارد، ميهمانان را در رده‌ي خالقان آثار ادبي منحصر به‌فرد براي كودكان و نوجوانان قرار مي‌دهد. عرضه‌ي اين‌گونه آثار به‌مخاطبان حاضر در فستيوال هدفي است كه پي گرفته مي‌شود.
2ـ جهان‌شمول بودن. براي فستيوال، كتابهايي از سراسر جهان انتخاب مي‌شوند، زيرا كه فرهنگ و زبان كشورهاي ديگر حضور جذاب‌تري براي كودكان و شنوندگان آلماني خواهند داشت. اين كه كتاب به‌زبان آلماني هم ترجمه شده باشد يا خير، اثري بر گزينش نخواهد داشت. خبرگان همكار فستيوال هميشه به‌نويسندگان برگزيده در ترجمه‌ي آثارشان كمك مي‌كنند. براي انتخاب‌كنندگان، جهان شمول بودن آثار و نويسندگان و تصويرگران منتخب نهايت اهميت را دارد، زيرا كه رسيدن به‌گفت‌وگوي تمدنها كه مرزها را درمي‌نوردد و سدها را از ميان برمي‌دارد، در سرلوحه‌ي هدفهايي قرار دارد كه تمركز برآنها برگزاري فستيوال را موجب گرديده است.
3ـ تفاوتهاي ادبي. فستيوال دربرگيرنده‌ي كتابهاي همه‌ي گروههاي سني است و به‌تمام ژانرهاي ادبي و سبكهاي نگارشي بهاي مساوي مي‌دهد تا مخاطبان حاضر با همه‌ي تفاوتها آشنا شوند.
در انتخاب ميهمانان، هر سه نكته مدنظر قرار مي‌گيرند تا به‌شركت‌كنندگان امكان برخورد زنده، محكم و منتقدانه با ادبيات روز جهان داده شود.
در دعوت‌نامه‌ي ارسالي براي فريده خلعتبري آمده است:
ما، مي‌خواهيم از شما دعوت كنيم تا به‌عنوان ميهمان در بخش ادبيات كودك و نوجوان دوازدهمين فستيوال ادبي برلين، كه از 4 تا 15 سپتامبر برگزار مي‌شود، حضور يابيد. ما آرزو داريم امكان عرضه‌ي داستانهاي ادبي استثنايي شما را به‌مخاطبانمان داشته باشيم و بتوانيم فرصت ديدار حضوري شما را هم به‌آنها بدهيم.
براي برنامه‌هاي مختلف كتاب‌خواني، سه اثر از فريده خلعتبري انتخاب شده است. اين سه داستان عبارتند از اتوبوس عوضي، گرگها و آدمها و توبه. كتاب توبه در سال گذشته، همزمان با انتشار متن فارسي آن در ايران، در آلمان منتشر شد و هم‌اكنون در كشور كره در دست انتشار قرار دارد. كتاب اتوبوس عوضي، پيش از اين در كشور كره منتشر شده است و هم‌اكنون در كشورهاي آلمان، تايوان و تركيه در دست انتشار است. كتاب گرگها و آدمها در كشورهاي كره و فرانسه منتشر شده است و در كشور تايوان در دست انتشار قرار دارد. ناشر آلماني، كتاب اتوبوس عوضي را براي فستيوال آماده خواهد كرد و همزمان، مراسم رونمايي از كتاب برگزار خواهد شد.
برنامه‌ي كامل فستيوال، پوستر آن و اطلاعات ويژه‌ي رويدادها از طريق رسانه‌ها در اختيار علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.
حامي مالي اصلي اين فستيوال اسكودا است، اما كتابخانه‌ها، نمايشگاهها، مراكز فرهنگي، رسانه‌ها، موزه‌ها، موسسه‌هاي غيرانتفاعي، مدرسه‌ها، دانشگاهها، تآترها و بسياري از اهالي فرهنگ و هنر برگزاركنندگان فستيوال را ياري مي‌دهند كه اسامي آنها در سايت فستيوال وجود دارد.
در يازده دوره‌ي قبل، 171 نويسنده و تصويرگر از 49 كشور در اين فستيوال حضور داشته‌اند. آلمان با 23 حضور رتبه‌ي نخست را دارد، كه البته به‌عنوان كشور ميزبان عجيب نيست. آمريكا، انگلستان و فرانسه هركدام با 14 حضور رتبه‌ي دوم را دارند. سويد و هلند هركدام با 8 حضور در جايگاه سوم هستند. اسپانيا با 6 حضور چهارم است و بلژيك و نروژ با 5 حضور مقام پنجم را به‌دست آورده‌اند. كشورهاي استراليا، ايتاليا و برزيل چهار حضور داشته‌اند. جمهوري چك، چين، دانمارك، ژاپن، كانادا، كروواسي، لبنان، مصر و يونان هركدام سه حضور داشته‌اند. آفريقاي جنوبي، اتريش، الجزاير، ايران، روسيه، فنلاند و ليتواني دو حضور داشته‌اند و آرژانتين، آلباني، اسراييل، اسلواكي، اسلوواني، اندونزي، ايرلند، ايسلند، پرتغال، تانزانيا، تايوان، زيمباوه، سنگاپور، صربستان، قزاقستان، كنيا، لهستان، مجارستان، مراكش، مكزيك و ونزوئلا هم هركدام با يك حضور از اين فستيوال برخوردار شده‌اند.
نخستين حضور ايران در فستيوال ادبي برلين در سال 2004 بود. در اين سال، محمدرضا يوسفي به‌عنوان اولين نويسنده و اولين ايراني به‌فستيوال برلين دعوت شد و به‌برلين رفت. پس از آن، چهار سال بعد، در سال 2008 فرشيد شفيعي به‌عنوان اولين تصويرگر و دومين ايراني به‌فستيوال برلين رفت. اكنون، در سال 2012، يعني باز هم چهار سال بعد از دومين حضور، فريده خلعتبري، به‌عنوان سومين ايراني و دومين نويسنده‌ي برگزيده‌شده از ميان نويسندگان ايراني، به‌برلين خواهد رفت تا در اين فستيوال حضور يابد و در 9 نشست، 3 داستان برگزيده‌شده‌ي خود را براي 000’13 كودك و نوجوان بازخواني كند. خلعتبري، همچنين، با همتايان برگزيده‌ي خود از سراسر جهان گفت‌وگو خواهد داشت و ضمن حضور در جلسه‌ي ناشران، با منتقدان بزرگ ادبيات كودك و نوجوان به‌گفت‌وگو خواهد نشست./ي2
نويسندگان و تصويرگراني كه به‌اين فستيوال دعوت مي‌شوند، به‌وسيله‌ي يك گروه از كارشناسان بين‌المللي ادبيات كودك و نوجوان انتخاب مي‌شوند. در اين گزينش، به‌سه بخش اصلي توجه مي‌شود:
1ـ زيبايي‌شناسي و تناسب. از اين منظر، به‌ادبيات كودك و نوجوان به‌عنوان هنري نگاه مي‌شود كه از نظر محتوا و شكل، داراي ويژگيهاي زيبايي‌شناختي مختص خود است. داستانها و تصاوير بايد خلاقانه و مرتبط با جامعه‌ي امروز باشند و نگاه نقادانه‌ي خود را حفظ كرده باشند، كتابهايي كه تمركز خواننده را بر حقايق و ناديده‌هاي زندگي روزمره متمركز مي‌كنند و راه را براي ديده شدن جايگزينها روشن مي‌كنند. به‌اختصار، كتابهايي انتخاب مي‌شوند كه افق ديد مخاطبان كودك و نوجوان را گسترش مي‌دهند. همچنين، شيوه‌ي نگارش داستان يا تصويرگري نيز اهميت به‌سزايي دارد، زيرا كه شيوه‌ي ارايه است كه مي‌تواند مفهوم نوشته يا تصوير را از نظر زيبايي استثنايي كند. انتظار كيفيت بسيار بالايي كه از نوشته و تصوير وجود دارد، ميهمانان را در رده‌ي خالقان آثار ادبي منحصر به‌فرد براي كودكان و نوجوانان قرار مي‌دهد. عرضه‌ي اين‌گونه آثار به‌مخاطبان حاضر در فستيوال هدفي است كه پي گرفته مي‌شود.
2ـ جهان‌شمول بودن. براي فستيوال، كتابهايي از سراسر جهان انتخاب مي‌شوند، زيرا كه فرهنگ و زبان كشورهاي ديگر حضور جذاب‌تري براي كودكان و شنوندگان آلماني خواهند داشت. اين كه كتاب به‌زبان آلماني هم ترجمه شده باشد يا خير، اثري بر گزينش نخواهد داشت. خبرگان همكار فستيوال هميشه به‌نويسندگان برگزيده در ترجمه‌ي آثارشان كمك مي‌كنند. براي انتخاب‌كنندگان، جهان شمول بودن آثار و نويسندگان و تصويرگران منتخب نهايت اهميت را دارد، زيرا كه رسيدن به‌گفت‌وگوي تمدنها كه مرزها را درمي‌نوردد و سدها را از ميان برمي‌دارد، در سرلوحه‌ي هدفهايي قرار دارد كه تمركز برآنها برگزاري فستيوال را موجب گرديده است.
3ـ تفاوتهاي ادبي. فستيوال دربرگيرنده‌ي كتابهاي همه‌ي گروههاي سني است و به‌تمام ژانرهاي ادبي و سبكهاي نگارشي بهاي مساوي مي‌دهد تا مخاطبان حاضر با همه‌ي تفاوتها آشنا شوند.
در انتخاب ميهمانان، هر سه نكته مدنظر قرار مي‌گيرند تا به‌شركت‌كنندگان امكان برخورد زنده، محكم و منتقدانه با ادبيات روز جهان داده شود.
در دعوت‌نامه‌ي ارسالي براي فريده خلعتبري آمده است:
ما، مي‌خواهيم از شما دعوت كنيم تا به‌عنوان ميهمان در بخش ادبيات كودك و نوجوان دوازدهمين فستيوال ادبي برلين، كه از 4 تا 15 سپتامبر برگزار مي‌شود، حضور يابيد. ما آرزو داريم امكان عرضه‌ي داستانهاي ادبي استثنايي شما را به‌مخاطبانمان داشته باشيم و بتوانيم فرصت ديدار حضوري شما را هم به‌آنها بدهيم.
براي برنامه‌هاي مختلف كتاب‌خواني، سه اثر از فريده خلعتبري انتخاب شده است. اين سه داستان عبارتند از اتوبوس عوضي، گرگها و آدمها و توبه. كتاب توبه در سال گذشته، همزمان با انتشار متن فارسي آن در ايران، در آلمان منتشر شد و هم‌اكنون در كشور كره در دست انتشار قرار دارد. كتاب اتوبوس عوضي، پيش از اين در كشور كره منتشر شده است و هم‌اكنون در كشورهاي آلمان، تايوان و تركيه در دست انتشار است. كتاب گرگها و آدمها در كشورهاي كره و فرانسه منتشر شده است و در كشور تايوان در دست انتشار قرار دارد. ناشر آلماني، كتاب اتوبوس عوضي را براي فستيوال آماده خواهد كرد و همزمان، مراسم رونمايي از كتاب برگزار خواهد شد.
برنامه‌ي كامل فستيوال، پوستر آن و اطلاعات ويژه‌ي رويدادها از طريق رسانه‌ها در اختيار علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.
حامي مالي اصلي اين فستيوال اسكودا است، اما كتابخانه‌ها، نمايشگاهها، مراكز فرهنگي، رسانه‌ها، موزه‌ها، موسسه‌هاي غيرانتفاعي، مدرسه‌ها، دانشگاهها، تآترها و بسياري از اهالي فرهنگ و هنر برگزاركنندگان فستيوال را ياري مي‌دهند كه اسامي آنها در سايت فستيوال وجود دارد.
در يازده دوره‌ي قبل، 171 نويسنده و تصويرگر از 49 كشور در اين فستيوال حضور داشته‌اند. آلمان با 23 حضور رتبه‌ي نخست را دارد، كه البته به‌عنوان كشور ميزبان عجيب نيست. آمريكا، انگلستان و فرانسه هركدام با 14 حضور رتبه‌ي دوم را دارند. سويد و هلند هركدام با 8 حضور در جايگاه سوم هستند. اسپانيا با 6 حضور چهارم است و بلژيك و نروژ با 5 حضور مقام پنجم را به‌دست آورده‌اند. كشورهاي استراليا، ايتاليا و برزيل چهار حضور داشته‌اند. جمهوري چك، چين، دانمارك، ژاپن، كانادا، كروواسي، لبنان، مصر و يونان هركدام سه حضور داشته‌اند. آفريقاي جنوبي، اتريش، الجزاير، ايران، روسيه، فنلاند و ليتواني دو حضور داشته‌اند و آرژانتين، آلباني، اسراييل، اسلواكي، اسلوواني، اندونزي، ايرلند، ايسلند، پرتغال، تانزانيا، تايوان، زيمباوه، سنگاپور، صربستان، قزاقستان، كنيا، لهستان، مجارستان، مراكش، مكزيك و ونزوئلا هم هركدام با يك حضور از اين فستيوال برخوردار شده‌اند.
نخستين حضور ايران در فستيوال ادبي برلين در سال 2004 بود. در اين سال، محمدرضا يوسفي به‌عنوان اولين نويسنده و اولين ايراني به‌فستيوال برلين دعوت شد و به‌برلين رفت. پس از آن، چهار سال بعد، در سال 2008 فرشيد شفيعي به‌عنوان اولين تصويرگر و دومين ايراني به‌فستيوال برلين رفت. اكنون، در سال 2012، يعني باز هم چهار سال بعد از دومين حضور، فريده خلعتبري، به‌عنوان سومين ايراني و دومين نويسنده‌ي برگزيده‌شده از ميان نويسندگان ايراني، به‌برلين خواهد رفت تا در اين فستيوال حضور يابد و در 9 نشست، 3 داستان برگزيده‌شده‌ي خود را براي 000’13 كودك و نوجوان بازخواني كند. خلعتبري، همچنين، با همتايان برگزيده‌ي خود از سراسر جهان گفت‌وگو خواهد داشت و ضمن حضور در جلسه‌ي ناشران، با منتقدان بزرگ ادبيات كودك و نوجوان به‌گفت‌وگو خواهد نشست./ي2
