نمای بیرونی آتشکده اسپاخو :

برپایهٔ کاوش‌ها و بررسی‌های کارشناسان این آتشکده مربوط به روزگار ساسانیان است و در کنار آن روستایی است که به همین نام یعنی اسپاخو، معروف است.

باستان‌شناسان با توجه به معماری ویژهٔ این آتشکده که سقفی گنبددار است و باتوجه به لاشه‌سنگ و ملات ساروج به کار رفته که از مصالح ویژهٔ معماری ساسانی است، این آتشکده را مربوط به روزگار ساسانیان می‌دانند.

نام گذاری:

درمورد نام گذاری این بنا گفته می شود واژهٔ اسپاخو، برگرفته از واژهٔ «هسپ» یا «اسپ» است که واژه‌ای پهلوی است این واژه در گذر زمان به اسب دگرگون شده‌ و آن‌گونه که برمی‌آید در این گستره در گذشته، اسب پرورش می‌داده‌اند.

باورهای مردمی پیرامون این آتشکده :

مردم محلی این آتشکده را با نام کلیسا، می‌شناسند اما تاکنون هیچ‌گونه شاهدی بر حضور مسیحیان در این گستره پیدا نشده‌است و از سوی دیگر، شکل دایره‌ای محراب، آتشدان و سوراخ‌های درون سقف گنبد که روزن‌های برای خروج دود است، نشان می‌دهد که این جایگاه، هیچگاه کلیسا نبوده و آتشکده‌ای است که زرتشتیان باستان آن‌را ساخته‌اند.