تقویم روز؛
شب یلدا، طولانی‌ترین شبِ سال
شب یلدا، طولانی‌ترین شبِ سال، تولد «قطب الدین شیرازی»، سرنگونی سلسله ساسانی با قتل یزدگرد سوم، و... از مهم ترین رخدادهای امروز در تاریخ است.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروز پنجشنبه ۳۰ آذر ۱۳۹۱ خورشیدی برابر با ۶ صفر ۱۴۳۴ هجری و ۲۰ دسامبر ۲۰۱۲ میلادی
است. مهم‌ترین رخدادهای تاریخ امروز از این قرار است:
شب یلدا، طولانی‌ترین شبِ سال
شب یَلدا یا شب چلّه بلند‌ترین شب سال در نیم‌کره شمالی زمین است. این شب به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) اطلاق می‌شود.
ایرانیان و بسیاری از دیگر اقوام شب یلدا را جشن می‌گیرند. این شب در نیم‌کره شمالی با انقلاب زمستانی مصادف است و به همین دلیل از آن زمان به بعد طول روز بیشتر و طول شب کوتاه‌تر می‌شود. یلدا و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است.
تولد «قطب الدین شیرازی» فیلسوف ایرانی (۶۳۴ ق)
قطب الدین محمود شیرازی، فیلسوف، منجم و پزشک مشهور ایرانی، در شیراز‌زاده شد. وی ابتدا به تحصیل طب پرداخت و بعد از مرگ پدر به جای وی در یکی از بیمارستان‌های شیراز به طبابت مشغول شد. قطب الدین شیرازی پس از تاسیس رصدخانهٔ مراغه، سالیان زیادی در محضر خواجه نصیرالدین طوسی به سر بُرد و از دانش آن استاد برجسته، بهره‌مند گردید و علم نجوم را آموخت. قطب‌الدین در مدت عمر خود سفرهای بسیار کرد و در شهر‌ها و کشورهای مختلف با علمای متعدد و برجسته‌ای مباحثه نمود و برتجربیات و اندوخته‌های علمی خود افزود. از جمله آثار قطب الدین شیرازی می‌توان به کتاب‌های جامِعُ الاصول و نهایَةُالاِدراک اشاره کرد. وی در ۷۱۰ ق درگذشت.
قتل «میرزا آقاخان کرمانی» از همکاران سیدجمال الدین اسدآبادی (۱۳۱۴ ق)
میرزا عبدالحسین خان معروف به میرزا آقاخان کرمانی در سال ۱۲۷۰ ق در کرمان متولد شد. در ابتدا علوم ریاضی و طبیعی و حکمت الهی را فرا گرفت سپس از کرمان به اصفهان رفت و پس از مدتی راهی تهران شد. از آنجا به استانبول عزیمت کرد و در روزنامه با سیدجمال الدین اسدآبادی همکاری می‌کرد. او به جرم شرکت داشتن در شورش ارامنه مجبور به ترک استانبول شد و در سال ۱۳۱۴ به امر محمد علی میرزا به قتل رسید. از تالیفات او: خطابه‌ها و منشأت که به صورت رمان و اشعار می‌باشد، تاریخ نثری موسوم به آینه سِکَندری و تاریخ نظمی موسوم به نامه باستان. میرزا آقاخان کرمانی اعتقاد به اتحاد دول اسلامی داشت و اجرای قانون اسلامی را خواهان بود.
پایان جنگ هند و پاکستان بر سر استقلال بنگلادش (۱۹۷۱م)
شبه قاره هند از آغاز دهه ۱۹۷۰م، صحنه جنگ‌ها و تشنجات سیاسی شدیدی بود. در پی بروز نارضایتی‌ها از تبعیض حاکمیت میان دو منطقه شرقی و غربی پاکستان، رهبران پاکستان شرقی اعلام استقلال کردند و کشور جدیدالاستقلال خود را بنگلادش به معنی ملت بنگال، خواندند. اما دولت مرکزی، استقلال پاکستان شرقی را به رسمیت نشناخت و در ماه مارس ۱۹۷۱م، با دخالت نظامی و اعمال قوه قهریه درصدد جلوگیری از تحقق یافتن استقلال این کشور برآمد.
دخالت نظامی پاکستان، به مهاجرت میلیون‌ها نفر از اهالی پاکستان شرقی به هند انجامید و دولت هند برای متوقف ساختن سیل مهاجران، از پاکستان خواست که نیروهای نظامی خود را از بنگلادش بیرون ببرد و استقلال این کشور را به رسمیت بشناسد. پاکستان زیر بار نرفت و هند و پاکستان در روز سوم دسامبر سال ۱۹۷۱م وارد جنگ شدند. این جنگ به شکست نیروهای پاکستان از ارتش هند انجامید و در نهایت پس از آنکه جنگ در ۲۰ دسامبر ۱۹۷۱م به پایان رسید، دولت پاکستان نیز به ناچار استقلال بنگلادش را به رسمیت شناخت.
سرنگونی سلسله ساسانی با قتل یزدگرد سوم (۲۱ ش)
به دنبال شکست یزدگرد سوم آخرین پادشاه سلسله ساسانی از سپاه اسلام در نهاوند، این سلسله پس از ۴۱۶ سال حکومت، منقرض شد و مسلمانان، ایران را فتح کردند. سپاه اسلام با آنکه نفرات و تجهیزات بسیار کمتری از ارتش ایران داشت، اما به خاطر روحیه بالا و ایمان محکم، در نبردهای پیاپی که چند سال طول کشید، ارتش ساسانی را شکست داد که آخرین آن‌ها، جنگ نهاوند بود. با سقوط سلسله ساسانیان، ایرانیان که از ظلم و فساد پادشاهان ناراضی بودند، به خاطر ارزش‌ها و اصول متعالی اسلام همچون یگانه‌پرستی، عدالت و برابری، به این دین گراییدند و به تدریج، خود، در گسترش آن کوشیدند.
ارسال پیمان سه جانبه بین ایران و شوروی و انگلستان به مجلس شورای ملی (۱۳۲۰ ش)
مهم‌ترین اقدام کابینه محمد علی فروغی پس از روی کار آمدن محمدرضا پهلوی، امضای پیمان بین دولت ایران و دولت‌های اتحاد جماهیر شوروی و انگلستان بود که متن آن طی ماده واحدهای در ۳۰ آذر ۱۳۲۰ تقدیم مجلس شد. در این پیمان احترام به حاکمیت ایران از طرف دولت‌های روس و انگلیس، قراردادن تسهیلات لازم در اختیار شوروی و بریتانیا در دوران جنگ از طرف ایران و نگاهداری نیروهای نظامی متفقین در ایرانی تا هر زمان و... عنوان شده بود.
این پیمان هر چند به ظاهر ضرری به حال ایران نداشت ولی حضور طولانی مدت این نیرو‌ها در ایران و نیز ضربات ناشی از جنگ و تحمیل هزینه‌های طاقت‌فرسا، بر مردم کشور بسیار گران آمد و فقر و فلاکت بیشتری نصیب مردم محروم نمود. بعد از جنگ، نیروهای شوروی علی رغم تعهد جهت خروج فوری، در این کار، بسیار تعلُّل کردند که پس از شکایت دولت ایران به سازمان‌های بین‌المللی، این نیرو‌ها، حاضر به تخلیه ایران شدند.
توافق شوروی برای ارسال تسلیحات پیشرفته به عراق در جریان جنگ تحمیلی (۱۳۶۴ش)
گسترش مناسبات همه جانبه عراق و شوروی سابق در جریان جنگ تحمیلی، این امکان را فراهم ساخت تا روس‌ها اهداف جدید سیاست خارجی خود را در منطقه و در برابر ایران پی‌گیری کرده و در مقابل، عراقی‌ها نیز با برخورداری از حمایت سیاسی - نظامی شوروی، تجهیزات نظامی و کمک‌های مستشاری دریافت کنند. بر این اساس بود که روس‌ها علاوه بر ارسال سلاح به عراق، با ارزیابی از ضعف‌های ساختاری ارتش آن کشور در وضعیت دفاع و حمله، در توسعه نیروهای مسلح عراق و طرح ریزی استراتژی تهاجمی عراق نیز نقش فعال و محوری داشتند. کمک‌های شوروی سابق به عراق در این مرحله در مقایسه با کمک سایر کشور‌ها بسیار برجسته‌تر و نمایان‌تر بود و تا اندازه‌ای، تاثیرات سرنوشت‌سازی بر روند تحولات جنگ داشت. این کمک‌ها تا اندازه‌ای بود که شوروی در حدود شصت درصد از تجهیزات نظامی عراق را تامین می‌کرد.
بازگشت حاکمیت چین بر «ماکائو» پس از چهار قرن استعمار پرتغال (۱۹۹۹م)
پس از آنکه ماکائو در سال ۱۸۴۹م به عنوان یک بندر آزاد اعلام شد، در سال ۱۹۵۱م نیز به یکی از استان‌های ماوراء بحار پرتغال مبدل گردید. از یک سو، رونق یافتن هنگ کنگ و از سوی دیگر، ضعف تدریجی پرتغال که زمانی یک قدرت مستعمراتی به شمار می‌رفت از اهمیت ماکائو کاست. در زمان انقلاب فرهنگی چین اقداماتی برای باز پس‌گیری ماکائو صورت گرفت که نتیجه‌ای در بر نداشت. با این حال پس از مذاکرات چین و انگلستان درباره حاکمیت هنگ کنگ، که از ۱۴۰ سال قبل از آن در اشغال انگلستان بود، پکن توجه خود را به سوی ماکائو معطوف ساخت و پس از گفتگو و مذاکرات مفصل قرار بر این شد که ماکائو در سال ۱۹۹۹م رسماً به چین ملحق گردد.
در ادامه، در سال ۱۹۹۳م، مجلس قانون‌گزاری ماکائو، الحاق رسمی ماکائو به چین در بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۱م را به تصویب رسانید و به مؤسسات اقتصادی نیز اجازه داده شد تا پس از تحویل و تحول، همچنان به کار خود ادامه دهند. در نهایتْ، ماکائو طبق برنامه پیش‌بینی شده، در بیستم دسامبر ۱۹۹۹م پس از ۴۴۲ سال استعمار، به چین تحویل داده شد و به بخشی از استان کانْتون در جنوب چین مبدل گردید. ماکائو در حال حاضر با یک‌صد هزار نفر جمعیت، به عنوان منطقه ویژه اداری، مانند هنگ کنگ به صورت نیمه خودمختار اداره می‌شود.
مرگ «پیر آگوست رِنْوار» نقاش معروف فرانسوی (۱۹۱۹م)
پیِر آگوست رِنوار، در هفتم مارس ۱۸۴۱م در خانواده‌ای فقیر در فرانسه به دنیا آمد. وی پس از اتمام تحصیلات ابتدایی، به دلیل فقر مالی مجبور شد تا به نوبه خود، درصدد فراگیری حرفه‌ای باشد. از این رو به توصیه پدر به طراحی و نقاشی ظروف چینی پرداخت. اما پیدایش ماشین در این کارگاه هنری، باعث بی‌رونق شدن کارِ دستیِ رنوار گردید. از این رو راهی مدرسه هنرهای زیبا شد و خود در نقاشی به استادی رسید. رنوار در ۲۳ سالگی تابلوی معروف خود یعنی اِسْمِرالْدْ را در یک نمایشگاه نقاشی به معرض نمایش گذاشت و ادامه این نقاشی‌ها در سال‌های بعد، زمینه‌های شهرت و ثروت او را فراهم آورد.
او
در این زمان با صورت‌سازی از مردم و نقاشی تصاویری از کودکان و زنان،
گشایشی در کار خود یافت و طرفداران زیادی پیدا کرد. وی به سبک
اِمْپِرسیونیسْمْ نقاشی می‌کرد که نمایش حالات به وسیله رنگ‌های مختلف،
مشخصه اصلی این سبک بود. طرفداران این سبک در هوای آزاد به نقاشی
می‌پرداختند و بر اثرات نور در نقاشی تأکید می‌کردند. رنوار در نقاشی به
انعکاس نور اشیاء بیشتر در جَو و فضای آن توجه داشت تا خود اشیاء. پیِر
آگوست رِنْوار تا آخرین روز زندگی‌اش کار کرد تا این‌که در ۲۰ دسامبر ۱۹۱۹م
در ۷۸سالگی جان سپرد.
۳۰ آذر در هشت سال دفاع مقدس
عقب نشینی از شمال غربی سوسنگرد و تقویت نیرو در جنوب آن و احتمال حمله به هویزه.
اجرای آتش شدید توپخانه روی شهرهای اهواز، آبادان و دزفول.
عملیات نفوذی موفق سپاه در کوره موش (قصرشیرین) و عملیات ناموفق ضد انقلاب در میاندوآب.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنیدشب یَلدا یا شب چلّه بلند‌ترین شب سال در نیم‌کره شمالی زمین است. این شب به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) اطلاق می‌شود.
تولد «قطب الدین شیرازی» فیلسوف ایرانی (۶۳۴ ق)
قطب الدین محمود شیرازی، فیلسوف، منجم و پزشک مشهور ایرانی، در شیراز‌زاده شد. وی ابتدا به تحصیل طب پرداخت و بعد از مرگ پدر به جای وی در یکی از بیمارستان‌های شیراز به طبابت مشغول شد. قطب الدین شیرازی پس از تاسیس رصدخانهٔ مراغه، سالیان زیادی در محضر خواجه نصیرالدین طوسی به سر بُرد و از دانش آن استاد برجسته، بهره‌مند گردید و علم نجوم را آموخت. قطب‌الدین در مدت عمر خود سفرهای بسیار کرد و در شهر‌ها و کشورهای مختلف با علمای متعدد و برجسته‌ای مباحثه نمود و برتجربیات و اندوخته‌های علمی خود افزود. از جمله آثار قطب الدین شیرازی می‌توان به کتاب‌های جامِعُ الاصول و نهایَةُالاِدراک اشاره کرد. وی در ۷۱۰ ق درگذشت.
قتل «میرزا آقاخان کرمانی» از همکاران سیدجمال الدین اسدآبادی (۱۳۱۴ ق)
میرزا عبدالحسین خان معروف به میرزا آقاخان کرمانی در سال ۱۲۷۰ ق در کرمان متولد شد. در ابتدا علوم ریاضی و طبیعی و حکمت الهی را فرا گرفت سپس از کرمان به اصفهان رفت و پس از مدتی راهی تهران شد. از آنجا به استانبول عزیمت کرد و در روزنامه با سیدجمال الدین اسدآبادی همکاری می‌کرد. او به جرم شرکت داشتن در شورش ارامنه مجبور به ترک استانبول شد و در سال ۱۳۱۴ به امر محمد علی میرزا به قتل رسید. از تالیفات او: خطابه‌ها و منشأت که به صورت رمان و اشعار می‌باشد، تاریخ نثری موسوم به آینه سِکَندری و تاریخ نظمی موسوم به نامه باستان. میرزا آقاخان کرمانی اعتقاد به اتحاد دول اسلامی داشت و اجرای قانون اسلامی را خواهان بود.
پایان جنگ هند و پاکستان بر سر استقلال بنگلادش (۱۹۷۱م)
شبه قاره هند از آغاز دهه ۱۹۷۰م، صحنه جنگ‌ها و تشنجات سیاسی شدیدی بود. در پی بروز نارضایتی‌ها از تبعیض حاکمیت میان دو منطقه شرقی و غربی پاکستان، رهبران پاکستان شرقی اعلام استقلال کردند و کشور جدیدالاستقلال خود را بنگلادش به معنی ملت بنگال، خواندند. اما دولت مرکزی، استقلال پاکستان شرقی را به رسمیت نشناخت و در ماه مارس ۱۹۷۱م، با دخالت نظامی و اعمال قوه قهریه درصدد جلوگیری از تحقق یافتن استقلال این کشور برآمد.
سرنگونی سلسله ساسانی با قتل یزدگرد سوم (۲۱ ش)
به دنبال شکست یزدگرد سوم آخرین پادشاه سلسله ساسانی از سپاه اسلام در نهاوند، این سلسله پس از ۴۱۶ سال حکومت، منقرض شد و مسلمانان، ایران را فتح کردند. سپاه اسلام با آنکه نفرات و تجهیزات بسیار کمتری از ارتش ایران داشت، اما به خاطر روحیه بالا و ایمان محکم، در نبردهای پیاپی که چند سال طول کشید، ارتش ساسانی را شکست داد که آخرین آن‌ها، جنگ نهاوند بود. با سقوط سلسله ساسانیان، ایرانیان که از ظلم و فساد پادشاهان ناراضی بودند، به خاطر ارزش‌ها و اصول متعالی اسلام همچون یگانه‌پرستی، عدالت و برابری، به این دین گراییدند و به تدریج، خود، در گسترش آن کوشیدند.
ارسال پیمان سه جانبه بین ایران و شوروی و انگلستان به مجلس شورای ملی (۱۳۲۰ ش)
مهم‌ترین اقدام کابینه محمد علی فروغی پس از روی کار آمدن محمدرضا پهلوی، امضای پیمان بین دولت ایران و دولت‌های اتحاد جماهیر شوروی و انگلستان بود که متن آن طی ماده واحدهای در ۳۰ آذر ۱۳۲۰ تقدیم مجلس شد. در این پیمان احترام به حاکمیت ایران از طرف دولت‌های روس و انگلیس، قراردادن تسهیلات لازم در اختیار شوروی و بریتانیا در دوران جنگ از طرف ایران و نگاهداری نیروهای نظامی متفقین در ایرانی تا هر زمان و... عنوان شده بود.
این پیمان هر چند به ظاهر ضرری به حال ایران نداشت ولی حضور طولانی مدت این نیرو‌ها در ایران و نیز ضربات ناشی از جنگ و تحمیل هزینه‌های طاقت‌فرسا، بر مردم کشور بسیار گران آمد و فقر و فلاکت بیشتری نصیب مردم محروم نمود. بعد از جنگ، نیروهای شوروی علی رغم تعهد جهت خروج فوری، در این کار، بسیار تعلُّل کردند که پس از شکایت دولت ایران به سازمان‌های بین‌المللی، این نیرو‌ها، حاضر به تخلیه ایران شدند.
توافق شوروی برای ارسال تسلیحات پیشرفته به عراق در جریان جنگ تحمیلی (۱۳۶۴ش)
گسترش مناسبات همه جانبه عراق و شوروی سابق در جریان جنگ تحمیلی، این امکان را فراهم ساخت تا روس‌ها اهداف جدید سیاست خارجی خود را در منطقه و در برابر ایران پی‌گیری کرده و در مقابل، عراقی‌ها نیز با برخورداری از حمایت سیاسی - نظامی شوروی، تجهیزات نظامی و کمک‌های مستشاری دریافت کنند. بر این اساس بود که روس‌ها علاوه بر ارسال سلاح به عراق، با ارزیابی از ضعف‌های ساختاری ارتش آن کشور در وضعیت دفاع و حمله، در توسعه نیروهای مسلح عراق و طرح ریزی استراتژی تهاجمی عراق نیز نقش فعال و محوری داشتند. کمک‌های شوروی سابق به عراق در این مرحله در مقایسه با کمک سایر کشور‌ها بسیار برجسته‌تر و نمایان‌تر بود و تا اندازه‌ای، تاثیرات سرنوشت‌سازی بر روند تحولات جنگ داشت. این کمک‌ها تا اندازه‌ای بود که شوروی در حدود شصت درصد از تجهیزات نظامی عراق را تامین می‌کرد.
بازگشت حاکمیت چین بر «ماکائو» پس از چهار قرن استعمار پرتغال (۱۹۹۹م)
پس از آنکه ماکائو در سال ۱۸۴۹م به عنوان یک بندر آزاد اعلام شد، در سال ۱۹۵۱م نیز به یکی از استان‌های ماوراء بحار پرتغال مبدل گردید. از یک سو، رونق یافتن هنگ کنگ و از سوی دیگر، ضعف تدریجی پرتغال که زمانی یک قدرت مستعمراتی به شمار می‌رفت از اهمیت ماکائو کاست. در زمان انقلاب فرهنگی چین اقداماتی برای باز پس‌گیری ماکائو صورت گرفت که نتیجه‌ای در بر نداشت. با این حال پس از مذاکرات چین و انگلستان درباره حاکمیت هنگ کنگ، که از ۱۴۰ سال قبل از آن در اشغال انگلستان بود، پکن توجه خود را به سوی ماکائو معطوف ساخت و پس از گفتگو و مذاکرات مفصل قرار بر این شد که ماکائو در سال ۱۹۹۹م رسماً به چین ملحق گردد.
در ادامه، در سال ۱۹۹۳م، مجلس قانون‌گزاری ماکائو، الحاق رسمی ماکائو به چین در بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۱م را به تصویب رسانید و به مؤسسات اقتصادی نیز اجازه داده شد تا پس از تحویل و تحول، همچنان به کار خود ادامه دهند. در نهایتْ، ماکائو طبق برنامه پیش‌بینی شده، در بیستم دسامبر ۱۹۹۹م پس از ۴۴۲ سال استعمار، به چین تحویل داده شد و به بخشی از استان کانْتون در جنوب چین مبدل گردید. ماکائو در حال حاضر با یک‌صد هزار نفر جمعیت، به عنوان منطقه ویژه اداری، مانند هنگ کنگ به صورت نیمه خودمختار اداره می‌شود.
مرگ «پیر آگوست رِنْوار» نقاش معروف فرانسوی (۱۹۱۹م)
پیِر آگوست رِنوار، در هفتم مارس ۱۸۴۱م در خانواده‌ای فقیر در فرانسه به دنیا آمد. وی پس از اتمام تحصیلات ابتدایی، به دلیل فقر مالی مجبور شد تا به نوبه خود، درصدد فراگیری حرفه‌ای باشد. از این رو به توصیه پدر به طراحی و نقاشی ظروف چینی پرداخت. اما پیدایش ماشین در این کارگاه هنری، باعث بی‌رونق شدن کارِ دستیِ رنوار گردید. از این رو راهی مدرسه هنرهای زیبا شد و خود در نقاشی به استادی رسید. رنوار در ۲۳ سالگی تابلوی معروف خود یعنی اِسْمِرالْدْ را در یک نمایشگاه نقاشی به معرض نمایش گذاشت و ادامه این نقاشی‌ها در سال‌های بعد، زمینه‌های شهرت و ثروت او را فراهم آورد.
۳۰ آذر در هشت سال دفاع مقدس
عقب نشینی از شمال غربی سوسنگرد و تقویت نیرو در جنوب آن و احتمال حمله به هویزه.
اجرای آتش شدید توپخانه روی شهرهای اهواز، آبادان و دزفول.
عملیات نفوذی موفق سپاه در کوره موش (قصرشیرین) و عملیات ناموفق ضد انقلاب در میاندوآب.
