گزارش/
چه جرايمي در قانون مجازات اسلامي جرم محسوب نمي‌شود؟
رمالي و جادوگري از جمله جرايمي هستند که به طور صريح در قوانين ايران جرم‌انگاري نشده‌اند، اما مي‌توان با استفاده از ساير عناوين مجرمانه به برخورد انتظامي و قضايي با اين موضوعات پرداخت.
به گزارش خبرنگار حقوقي قضايي باشگاه خبرنگاران، در قانون مجازات
اسلامي كنوني يا هيچ يك از
قوانين كيفري لازم‌الاجراي فعلي، رمالي و جادوگري به عنوان جرم شناخته نشده
است.
آيا رمالي و جادوگري در حقوق ايران جرم است؟
در قانون مجازات اسلامي كنوني يا هيچ يك از قوانين كيفري لازم‌الاجراي فعلي، رمالي و جادوگري به عنوان جرم شناخته نشده است البته برخي مدعي هستند كه قانونگذار در ماده 712، تحت عبارت كلاشي و تكدي‌گري، مفهوم رمالي و جادوگري را تحت نظر داشته است كه بايد گفت اين عناوين به همه رمالان و جادوگران صدق نمي‌كند و در ضمن اصل تفسير به نفع متهم در امور كيفري و اصل بسنده كردن به حداقل‌ها در امور جزايي (تفسير مضيق) مانع از چنين تفسيري مي‌شود؛ البته رمالي و جادوگري در گذشته حقوقي ايران جرم بوده‌اند و شايد در آينده نزديك هم جزء جرايم محسوب شوند.
ماجراي گذشته اين است كه در آيين‌نامه
موسوم به آيين‌نامه امور خلافي مصوب سال 1324 آمده بود افرادي كه
رمالي، جفر، تعبير خواب، كف‌بيني، افسونگري، جادوگري، جن‌گيري، فالگيري،
پيشگويي، چله‌نشيني، بخت‌گشايي و امثال آنها را وسيله معركه يا دوره‌گردي
قرار داده يا با باز كردن دكان و خانه اعمال مزبور را پيشه و وسيله كسب و
استفاده خود قرار دهند به هفت تا ده روز حبس تعزيري و از 100 تا 200 ريال غرامت محكوم مي‌شوند. اين آيين‌نامه سال 1352 اصلاح شد و مجازات حبس،
صرفا براي رمالي، كنار گذاشته شد. آيين‌نامه امور خلافي و اصلاحيه آن
در حال حاضر اعتبار حقوقي ندارد.
درباره جرم‌انگاري جادوگري در
آينده هم بايد به لايحه مجازات اسلامي اشاره كرد. در لايحه قانون مجازات اسلامي ماده‌اي بود كه سحر و جادو را جرم‌انگاري كرده و مجازات مرگ
را براي آن در نظر گرفته بود. البته ايراداتي اساسي بر اين ماده وارد بود از
جمله نبود تعريف سحر و جادوگري و تعيين دقيق محدوده آن، تعيين مجازات سنگين اعدام براي آن، نبود
تعيين كيفر و در واقع نبود جرم‌انگاري
سحر و جادوگري براي غيرمسلمانان و ... که سرانجام
ماده مذكور از لايحه حذف شد.
چه جرائمي با جادوگري و رمالي مرتبط است؟
به اعتقاد گروهي افرادي كه اقدام به رمالي و اعمالي نظير آن مي‌كنند، در واقع مردم را به امور واهي اميدوار مي‌كنند؛ عمل آنها مي‌تواند مصداق بارز كلاهبرداري باشد و مطابق ماده يك قانون تشديد مجازات مرتكبين اختلاس و ارتشا و كلاهبرداري، مرتكب به حبس از دو تا ده سال و انفصال دائم از خدمات دولتي و پرداخت جزاي نقدي معادل مالي كه اخذ كرده است محكوم مي‌شود.
پيش از اين هم ذكر شد كه چنانچه عمل رمال يا فالگير را بتوان ذيل ماده 712 در تكدي‌گري و كلاشي آورد؛ تعقيب چنين اعمالي منعي نخواهد داشت. در عين حال ديده شده است كه رمالان و جادوگران با سوءاستفاده از اعتماد ميان خود و مشتريان دست به اقداماتي چون آزار و اذيت جنسي و سرقت هم مي‌زنند كه در جاي خود قابل بررسي است و مجازات‌هاي خاص خود را دارد.
چرا مردم به فالگيري روي مي‌آورند؟
در پاسخ به سوال اول بايد به ميل طبيعي بشر براي اطلاع از آينده و جذابيت ذاتي اين موضوع سخن گفت. در عين حال بشر براي تسلط فيزيكي و رواني بر ساير افراد به اعمالي چون رمالي و جادوگري متوسل مي‌شود و نكته مهم‌تر آن است كه مسدود بودن راه‌هاي عادي پيشرفت در يك جامعه يا تنبلي فرد براي پيمودن مسير موفقيت باعث مي‌شود كه او به فكر راه‌هاي ميانبري چون رمالي و جادوگري بيفتد. البته نبايد از كج‌فهمي‌هاي ماوراء‌الطبيعه بعضي افراد (و در برخي اوقات در پوشش نام دين) هم غافل بود. در عين حال در دسترس بودن اين مشاغل و خانگي بودن آن باعث سهولت دسترسي و سختي نظارت و كنترل بر اين شغل مي‌شود. مجموع اين شرايط است كه افراد را به سمت رمالي و جادوگري سوق مي‌دهد.
روشن است كه رمالي و جادوگري به طور صريح در قوانين ايران جرم‌انگاري نشده‌اند، اما مي‌توان با استفاده از ساير عناوين مجرمانه به برخورد انتظامي و قضايي با اين موضوعات پرداخت. اما آيا برخورد قضايي و انتظامي راه‌حل نهايي مشكل خواهد بود و آيا قانون فعلي پاسخگوي اين مشکل اجتماعي بوده يا خير که طي گفتگو با وکلا اين معضل را مورد گفتگو قرار داديم.
"رمالي و جادوگري" جرايمي که جرم محسوب نمي‌شود
"بهمن کشاورز" در گفتگو با خبرنگار حقوقي قضايي باشگاه خبرنگاران، با اشاره به اينکه رمالي و جادوگري در قوانين مدون ايران به طور مشخص عنواني ندارد، اظهار داشت: رمالي، جادوگري و سرکتاب باز کردن در قانون فعلي جرم محسوب نمي‌شود.
وي افزود: جادوگري در قانون مجازات اسلامي در حال بررسي نهايي بوده که ابتدا جرم تلقي شده بود اما در متن نهايي قانون جديد مجازات اسلامي حذف شد.
اين حقوقدان تصريح کرد: جادوگري، رمالي و باج‌گيري هرگاه باعث فريب و سوءاستفاده افراد قرار بگيرد، تحت عنوان کلاهبرداري قابل تعقيب خواهد بود لذا کلاهبراري با توسل به وسايل متقلبانه با ربودن مال يا شروع به بردن مال محقق مي‌شود.
کشاورز با بيان اينکه جرايم ديگري با جادوگري و رمالي همراه خواهد بود، گفت: تحت عنوان رمالي، جرم‌هاي ديگري مربوط به قتل، ضرب و جرح، جرايم جنسي و منافيات عفت ارتکاب مي‌يابد که اين عمليات مجازات خاص خود را دارند بدون اينکه تعيين مجازات بر اين موارد ارتباطي به اين عناوين خاص داشته باشد.
اين وکيل پايه يک دادگستري با اشاره به آئين‌نامه امور خلافي مصوب سال 1324 گفت: در اين ائين‌نامه، رمالي و فال‌بيني جز جرايم خلافي تلقي شده بود که با جريمه نقدي يا حبس تکديري قابل مجازات بود.
وي ادامه داد: قسمت‌هاي از آئين‌نامه امور خلافي در قانون مجازات اسلامي مصوب سال 1375 تعزيرات آمده بود اما با گذشت زمان نياز به وجود اين عناوين( فالگيري، جادوگري، رمالي و ...) با توجه به تحلات فکري جامعه از بين رفته و اجراي آئين‌نامه امور خلافي متروک ماند.
رئيس سابق اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران با اشاره به شيوع رمالي و جادوگري تصريح کرد: ابتدا بايد روانشناسان و جامعه‌شناسان علت رجوع افراد به اين موارد را شناسايي کرده و سپس قوه قضائيه اقدامات جدي در اين زمينه انجام دهد.
اين حقوقدان در پايان خاطرنشان کرد: رمالي و جادوگري و مسائلي از اين قبيل با رشد فرهنگي و عقلي جامعه نسبت معکوس داشته و هرچه جامعه پيشرفته‌تر و فرهيخته‌تر باشد، از اين موارد کمتر مشاهده مي‌شود.
تسريع قوه قضاييه در تصويب قوانين برخورد با رمالي و جادوگري
"حسين طالع" در گفتگو با خبرنگار حقوقي قضايي باشگاه خبرنگاران با تاکيد بر اينکه رمالی و جادوگری در قانون مجازات فعلی جرم محسوب نمی‌شود، اظهار داشت: در این زمینه لایحه جدید قانون مجازات اسلامی در بررسی‌های به عمل آمده بدوا آن را جرم تلقی و سپس در متن نهایی آن این مورد حذف گردید، رمالی و جادوگری در قوانین ایران عنوان مستقل و جداگانه ندارد، لذا در قوانین کنونی جرم انگاری نشده است.
اين وکيل پايه يک دادگستري افزود: جادوگری و رمالی هر گاه باعث فریب و سوء استفاده افراد قرار بگیرد تحت عنوان کلاهبرداری قابل تعقیب خواهد بود و به همین جهت قضات دادگاه‌های کیفری معمولا افراد متهم به رمالی و فالگیری را با استفاده از قوانین مرتبط با کلاهبرداری و تحصیل مال نامشروع مجازات می‌کنند و اگر این افراد جرم مستقل دیگری نیز مرتکب شده باشند به مجازات آن جرم نیز محکوم می‌شوند.
وي تصريح کرد: قضات ذیربط با استناد به ماده 2 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشاء و کلاهبرداری که در مورد تحصیل مال به طریق نامشروع می‌باشد، آنان را مجازات کرده و مجازات آن را 3 ماه تا 2 سال حبس یا جریمه نقدی 2 برابر مال به دست آمده می‌داند و همچنین بر اساس ماده 1 قانون یاد شده هرکس از راه حیله و تقلب مردم را به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیر واقع بترساند و از این طریق مالی تحصیل نماید کلاهبردار محسوب شده و علاوه بر رد اصل مال به حبس از 1 تا 7 سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده محکوم خواهد شد.
طالع چهار شرط را براي تعقيب مجرم لازم دانست و ادامه داد: 1- متقلبانه بودن وسایل 2- فریب و اغفال 3- فریب خوردن قربانی 4- تحصیل مال غیر مرتکب، که با اين چهار شرط مرتکب قابل تعقیب خواهد بود و در مورد رمالی اگر چه می‌توان به آیین نامه امور خلافی مصوب 1324 استناد کرد اما معمولا زمانی که رمالی منجر به تحصیل مال نامشروع شود متهم تحت عنوان کلاهبردار مورد پیگرد قانونی قرار گیرد.
اين حقوقدان با توجه به گذشت زمان و نیاز به وجود این عناوین ( فالگیری رمالی) اظهار داشت: با در نظر داشتن تحولات فکری جامعه کنونی با ملحوظ نظر قرار دادن اینکه آیین نامه امور خلافی متروک مانده است و در این راستا قانونگزار در تعریف سحر و جادو سکوت کرده که این امر منجر به ایجاد معضلات و ابهامات در برخورد با اینگونه موارد شده است.
اين وکيل پايه يک دادگستري در پايان با توجه به شیوع چنین مواردی در جامعه میان آحاد افراد خاطرنشان کرد: می‌بایست بدوا با استمداد از آراء و نظرات روانشناسان و جامعه شناسان، علل رجوع افراد به اینگونه موارد را شناسایی کرده تا با توجه به این موارد قوه قضاییه با تهیه لوایحی و ارسال آن به قوه قضاییه نسبت به تصویب قوانین در قوه مقننه در این خصوص اقدامات بهینه و مفیدی را انجام دهد.
به هر حال، گرايش به رمالي در جامعه هم خرافه‌گرايي را برملا مي‌سازد و هم از روحيات تلاش‌گريزانه مردم پرده برمي‌دارد و هم از ترس آنها از روند غيرقابل پيش‌بيني رخدادها حكايت مي‌كند و هم بيانگر رويكرد غيرتحليلي جامعه‌اي است كه ماهيت كارها را آگاهانه نمي‌شناسد و پيامدها را نمي‌تواند تشخيص دهد و پيش‌بيني كند و همواره خود را در معرض وقوع حوادث ناگوار مي‌بيند و ترس از حال و آينده دارد که اين امر بايد از ريشه ارزيابي و مشکلات آن حل شود.
انتهاي پيام/
