یک نویسنده و شاعر خوب آن است که سهل و ممتنع بنویسد، جامع و مانع بنویسد، ساده اما پیچیده بنویسد، گذرا و درعین حال عمیق بنویسد. به عبارت دیگر یک نوشتار خوب بنا نیست که خواننده را در کلاف صور شکلی کلمات بپیچاند بلکه به ساده ترین و گویاترین شکل بیان می باید پیچیده ترین حرف ها را بزند.

برنامه های معرفی کتاب نیاز به ایده های خلاق و جذاب دارد تا مخاطبان بی میل به کتابخوانی را سرذوق آورده و آنان را به سوی جاده کتاب و کتابخوانی رهنمون کند. اما هنوز هم جای خالی ایده های نو در برنامه های معرفی کتاب احساس می شود. شاید بتوان یکی از دلایل کم اقبالی مخاطب به تماشای برنامه های معرفی کتاب را تکراری و خطی بودن روایت این برنامه ها دانست به طوریکه تصویر کلیشه ای ببینده از یک برنامه معرفی کتاب، اجرای خشک یک مجری در حال روخوانی از روی یک متن است «ببیندگان عزیز، کتاب فلان، اثری بسیاری خواندنی و جذاب است که در آن به فلان موضوع پرداخته شده و راهکارهای برون رفت از فلان مشکل را به بهترین شکل ممکن توضیح داده است. توصیه می کنیم که حتما این کتاب را بخوانید!»

نگاه قالبی و ویترینی به حوزه فرهنگ و کتاب، موجب شده است که این عرصه برای بسیاری، دست نیافتنی به نظر برسد. به طوریکه همچنان این تصور کلیشه ای از کتابخوان ها وجود دارد که آدم هایی اتوکشیده هستند و در حالیکه روی مبل راحتی یا پشت میزمطالعه شان نشسته اند، از پشت شیشه های شفاف عینکشان، در سکوت صفحات کتاب را ورق می زنند.

با وجود چند ده هزار انتشاراتی و رقم قابل توجهی نویسنده و شاعر در کشورمان، باز هم می توان پذیرفت که کتابخوانی، محدود به قشر خاصی بوده و چنین شیک و تشریفاتی باشد؟! اگرچه غول های رسانه ای و سرگرمی های منشعب از آن، فرصت کمی برای عرض اندام این یار بی زبان در عرصه زندگی مردم گذاشته اند اما بازهم کتاب برای بسیاری نه فقط یک یار کاغذی که تجربه یک زندگی است. دختری که در کوچکترین کتابخانه ایران در روستای کهنوج کرمان، کتاب «قصه های مجید» هوشنگ مرادی کرمانی را می خواند، عیار کتابخوانی اش با نویسنده فلان برنامه معرفی کتاب، زمین تا آسمان فرق دارد. اما دوربین این برنامه ها کمتر به چنین جاهایی سرزده تا معرفی کتاب را از زبان یک خواننده خاص بشنود. یافتن خوانندگان خاص کتابها و شنیدن روایت آنان از معرفی کتاب یا گوش جان سپردن به قصه دلدادگی آنها به این یار بی زبان کاغذی، می تواند ایده ای باشد که برنامه سازان را از حصار تکرار ساخت چنین برنامه هایی بیرون بیاورد. چه خوب است که برای معرفی کتاب در حوزه کودک و نوجوان، خوانندگان کودک و نوجوان خود مجری معرفی کتابها باشند و نه فقط مجری صرف که حتی به روایت و زبان خودشان هم کتاب را معرفی کنند. شیوه های خلاقه دیگری در ساخت برنامه های تصویری معرفی کتاب وجود دارد که با استفاده از ظرفیت های بصری می توان از آنها بهره برد.

بهتر است متن برنامه معرفی کتاب نیز به شیوه های خلاقانه تری نوشته شود. صرف این توضیح که چنین کتابی با فلان موضوع توسط فلان نویسنده نوشته شده و به فلان قیمت در بازار موجود است، شیوه ای نیست که مخاطب را وادار کند آن کتاب را از لای قفسه کتابفروشی ها بیرون بکشد آنهم به ازای پولی که بناست از جیبش برود و فکر کند که در این معامله، طرف برنده است.  

شبکه های مختلف به فراخور سیاست های محتوایی که برایشان تعریف و تنظیم شده است برنامه هایی در حوزه معرفی کتاب دارند اما در این بین شبکه چهار به جهت ماموریتی که در حوزه فرهنگ برایش تعریف شده است، مسوولیتی سنگین تر بر دوش دارد.

شبکه چهار سیما در ایام نوروز، هر روز 10 عنوان کتاب جدید را در برنامه «کتاب نوروز» برای علاقه مندان به کتاب معرفی می کرد و تلاش داشت که شیوه معرفی آن با جذابیت های بصری و محتوایی همراه باشد چرا که آنچه در برنامه های معرفی کتاب اهمیت دارد، نوع و شیوه معرفی یک کتاب خوب و خواندنی است. در واقع می بایست به دنبال شیوه ای نوین برای تبلیغ کالایی چون کتاب بود که کمتر در سبد فرهنگی خانوارهای ایرانی دیده می شود، نوع تبلیغی خلاقه که بر بیننده اثر بگذارد.  

«کتاب نوروز » در 13 قسمت 15 دقیقه ای ویژه نوروز روی آنتن شبکه چهار رفت و در هر برنامه 10 عنوان کتاب جدید معرفی شد. اجرای برنامه را فائزه نعمتی بر عهده داشت و در دو بخش مختلف کتابهای بزرگسال و کودک، کتابهای مختلف با موضوعات ادبیات کلاسیک و داستانی، معارف اسلامی، تاریخ، روانشناسی و... با حضور کارشناسان معرفی می شد. پخش وله های بهاری، کاریکاتور با موضوع کتاب و سخنان برزگان درباره مطالعه از دیگر بخش های این برنامه بود. اولین قسمت این برنامه به صورت زنده و بقیه به صورت تولیدی روی آنتن شبکه چهار سیما رفت. «کتاب نوروز» به تهیه کنندگی محمد رحیمی که برنامه «کارنامه» مجله ای برای نقد کتاب را از آنتن همین شبکه برعهده دارد، با مشارکت معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در شب های نوروز، میهمان خانه ایرانیان بود./ي2                                

«زهره کهندل»