به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران استان آذربایجان غربی در شمال غربی ایران قرار دارد و از شمال به جمهوری آذربایجان و ترکیه، از مغرب به کشورهای ترکیه و عراق، از شرق به استان آذربایجان شرقی و استان زنجان و از جنوب به استان کردستان محدود است.

مساحت استان برابر ۳۷٫۰۵۹ کیلومتر مربع است که سیزدهمین استان بزرگ کشور محسوب می‌شود و ۲٫۲۵ درصد مساحت کل کشور را تشکیل می‌دهد. جمعیت استان آذربایجان غربی طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ - ۲٫۸۷۳٫۴۵۹ نفر می‌باشد که ۴٫۰۸ درصد جمعیت کل کشور را در خود جای داده‌است و از این لحاظ هشتمین استان پرجمعیت کشور به شمار می‌آید.

استان آذربایجان غربی یکی از مناطق کوهستانی کشور است و توپوگرافی متنوع و گسترده‌ای دارد. بر اساس ساختار طبیعی استان، اکوسیستمهای ویژه‌ای از ترکیب گیاهان در سطوح مختلف پوشش گیاهی در سطوح مختلف توپوگرافی به وجود آمده‌است که اهم آن‌ها به شکل جنگلها و مراتع خودنمایی می‌کنند.سراسر مرز استان با ترکیه و عراق از کوه‌های مرتفع دیوار مانندی از شمال به جنوب کشیده شده‌است که منبع چشمه‌های آب فراوانی می‌باشند.جنگل‌های طبیعی استان، هرچند که در قسمت‌هایی از پیرانشهر و مهابادوجود دارد، ولی مناطق وسیع جنگلی در سردشت قرار گرفته‌است که مساحت آن را بین ۶۰ تا ۸۰ هزار هکتار تخمین می‌زنند. کل مساحت جنگل‌های مصنوعی در استان به ۳۲۰ هکتار در قطعات متفاوت می‌رسد.

*موقعیت اقتصادی

این استان یکی از مناطق مستعد کشاورزی است. علاوه بر این وجود ایلات و عشایر در دامداری استان نقش قابل توجهی دارد. این استان از نظر اکتشاف و بهره‌برداری منابع معدنی نسبت به سایر استانها در وضع مطلوبی قرار ندارد. بررسی ترکیب کارگاههای موجود استان نیز نشان می‌دهد که دو گروه صنعتی کانیهای غیرفلزی و غذایی - داروئی در بین سایر صنایع بالاترین تعداد میزان اشتغال را دارد. از جمله معادن این استان می‌توان به معادن مصالح و سنگهای ساختمانی، گرانیت، میکا، زرنیخ، تالک، تراورتن، طلا، خاک نسوز و پوکه معدنی اشاره کرد.

*معدن

استان آذربايجان غربي بدليل وضعيت خاصزمين شناختي و تأثيرپذيري از كليه فازهاي كوهزايي موجب پيدايش تنوع رخساره هاي مختلف گرديده و ذخاير معدني مختلف و متنوعي اعم از غيرفلزي ، فلزي و معدني را ايجادنموده اند و لذا معادن آن به ادوار مختلف زمين شناسي تعلق داشته و بدين لحاظ يكي ازقطبهاي معدني با اهميت كشور محسوب شده و انديسهاي معدني با ارزشي از قبيل انواع سنگتزئيني ، ميكا ، نمك آبي ، نمك سنگي ، گچ و آهك ، دولوميت ، روميت ، سيليس ، تلك ،پوزلان ، تيتان ، فسفات و طلا شناسايي و در حال حاضر انواع مصالح ساختماني و تزئينيبخش عمده اي از صادرات و نياز كشور را تأمين مي نمايد .

در سال 1379 آذربايجان غربي 77/4 درصدتوليد معادن ، 83/4 درصد تعداد معادن و 1/0 درصد ارزش صادرات معادن كشور را به خوداختصاص داده است . البته با توجه به پتانسيلها و غناي معدني استان تا دستيابي بهجايگاه واقعي استان در كشور عرصه فعاليت زيادي وجود دارد .

با توجه به ظرفيتهاي معدني بسيار خوباستان در خصوص معادن فلزي مانند طلا ، مس و تيتان كه نياز به سرمايه گذاري بسياربالايي داشته و از توان بخش خصوصي خارج مي باشد بنظر مي رسد بايد با اجراي برنامههاي حمايتي دولت و مشاركتهاي مردمي و جلب سرمايه گذاري هاي خارجي در اين رابطهبرنامه ريزي و اقدام گردد .

*بازارچه های استان

استان آذربايجان غربي با داشتن 7 بازارچه مشترك مرزي داراي بيشترين تعداد بازارچه در سطح كشور مي باشد اين بازارچه ها بر اساس تفاهم نامه هاي منعقده بين مسئولان كشورهاي دو طرف بازارچه شكل گرفته و به موجب اين تفاهم نامه ها دو كشور در نقاط مرزي يكديگر مي توانند به انجام مبادلات در داخل بازارچه ها اقدام نمايند .هدف از ايجاد اين بازارچه ها در استان اشتغال زايي در مناطق مرزي ، جلوگيري از مهاجرت مرزنشينان مبارزه با قاچاق و توسعه اقتصادي مناطق مرزنشين و ... مي باشد . كه در راستاي اين اهداف ايجاد
بازارچه هاي مشترك مرزي تا حدودي علاوه بر سرعت بخشيدن به تجارت در امر صادرات غير نفتي در رشد و شكوفايي و توسعه اقتصادي استان نيز مؤثر بوده است و نيز كمك بزرگي در اشتغال زائي منطقه داشته و علاوه بر اشتغال مستقيم تعداد زيادي از مردم مناطق اطراف بازارچه ها بعنوان پيله ور موجبات اشتغال غير مستقيم عده زيادي از ساكنان استان در ارتباط با حمل و نقل و تهيه كالاهاي صادراتي را فراهم آورده است.

*حمل ونقل

راههاي موجود استان به طور متوسط 31/3 درصد راههاي كل كشور را شامل مي شود و از نظر تراكم راهها( طول راه در هر 100 كيلو متر مربع ) سهم استان 9/8 درصد مي باشد كه از ميانگين سهم كل كشور (4درصد) بيشتر است و بيانگر وضع مطلوب استان از لحاظ راههاي ارتباطي مي باشد .

هر چند كه با توجه به نياز منطقه كافي نيست و اين ميزان ، در خور شايسته استاني كه دروازه ارتباطي با مجرب نام گرفت است نمي باشد .

*جايگاه و اهميت ترانزيت دراقتصاد استان

برخورداري از امنيت و مزيت جغرافيايي يكي از مهمترين عواملي است كه مي تواند به خوبي زمينه ساز توسعه اين صنعت باشد .بر همين اساس استان آذربايجان غربي همواره به عنوان يك مسير ترانزيتي كوتاه و مناسب مورد توجه صاحبان كالا بوده است . در حقيقت اين استان با 830 كيلو متر مرز استراتژيك و همجواري با كشور هاي تركيه ، عراق و آذربايجان موقعيت منحصر به فردي براي استان محسوب مي شود كه آنچنانكه بايد از اين مزيت استفاده نشده است .

همجواري با تركيه و ار آن طريق با اتحاديه اروپا ، دسترسي به آسياي ميانه و دارا بودن مشتركات ديني ، فرهنگي و تاريخي با كشورهاي مذكور ، همجواري انحصاري با شمال عراق از طريق استان اربيل و نيز راه ارتباطي با استان سليمانيه همانند استانهاي غربي كشور همگي موقعيت ممتازي را براي استان ما فراهم آورده است.

* کشاورزی

استان آذربايجان غربي به جهت استعدادهاي بالقوه خدادادي ، يكي از قطبهاي مهم كشاورزي كشور بوده و محصولات باغي متنوعي نظير انواع ميوه و تره بار و صيفي جات در استان توليد مي شود كه پس از رفع نياز داخل مقادير قابل توجهي از آن دركارخانجات تبديلي بانواع مختلف كنسانتره وآب ميوه ، رب گوجه فرنگي ، كشمش و سبزه فرآوري و بخارج صادرمي گردد .
زمينهاي قابل كشت و زرع استان نيز كه حدود يك ميليون هكتار مي باشد 726000 هكتار آن بطور عمده زير كشت انواع مختلف گندم ، جو ، حبوبات ، چغندرقند ، سيب زميني ، توتون و مقدار 77900 هكتار زير كشت انواع درختان ميوه قرار دارد كه 40840 هكتار زيركشت درختان سيب 19566 هكتار زيركشت انگور 1621 هكتار زيركشت گردو و 1541 هكتار زيركشت بادام و بقيه بانواع مختلف ميوه جات دانه دار و هسته دار اختصاص يافته است .
توليد سيب استان در سال جاري حدود 600 الي800 هزار تن با عملكرد 5/17 كيلوگرم در هكتار و انگور 178262 تن با عملكرد 11049 كيلوگرم در مزارع آبي و 3954 كيلوگرم در مزارع ديم و توليد گردو 4935 تن با عملكرد 3043 كيلوگرم و بادام 2665 تن با عملكرد 1843 كيلوگرم در مزارع آبي 1261 كيلوگرم و در مزارع ديم مي باشد .از مقدار سيب توليد شده ساليانه حدود 250 ـ 220 هزار تن جذب كارخانجات تبديلي كه به تعداد 9 واحد در استان موجود مي باشد بانواع مختلف كنسانتره و آب ميوه تبديل مي گردد كه سهم صادراتي اين فرآورده هادر استان حدود 30 هزار تن مي باشد .
ضمنا” مقدار 200 ـ 180 هزار تن سيب درجه 1 و 2 به سردخانه ها انتقال كه قسمتي در مقاطع زماني بخارج صادر و يا در داخل كشور به مصرف مي رسد . بقيه نيز در زمان برداشت صادر و يادر داخل كشورتوزيع مي گردد .

گزارش از :حمیده آقامیری