سفر به شهر مردان نمکی؛از رختشویخانه تا غار کتله خور
با وجود کشف استثنایی مرد نمکی یک در سال 1372 متاسفانه تلاش چندانی برای تعطیل کردن استخراج مکانیکی و لغو بهره برداری از معدن صورت نگرفت . در پاییز 1383 معدنکاران در حین کار با بولدوزر مجدد با بقایای اسکلت انسانی مواجه شدند که به دلیل کار با بولدوزر تا حد زیادی متلاشی شده بود .
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، استان زَنجان یکی از استان‌های کلیدی کشور است که در شمال غربی کشور ایران قرار گرفته و دارای ۷ شهرستان، ۱۶ بخش، ۴۶ دهستان و ۱۸ شهر است.
تنوع آب وهوایی این منطقه موجب ایجاد گونه‌های متفاوتی از زندگی جانوری شده‌است.وجود گونه‌های متفاوتی از حیوانات وحشی و پرندگان مهاجر وجانوران آبزی گردشگران بسیاری را در مواقعی که شکار مجاز است به این منطقه جذب می‌کند. از ۲۵ سال پیش ناحیه بزرگی به نام انگوران از طرف سازمان محیط زیست منطقه حفاظت شده اعلام گردیده‌است.
ترکی آذربایجانی زبان اکثریت اهالی استان زنجان است . همسایگی و نزدیکی به پایتخت باعث گرایش به زبان فارسی شده‌است. در جهات چهارگانه در شمال استان ترکی مخلوط با گیلکی و در شرق متمایل به فارسی٬ در جنوب غربی کردی و در غرب ترکی آذربایجانی و در جنوب استان نیز با گرایش فارسی و تاتی تکلم می‌کنند.
دیدنی های زنجان
رختشویخانه
بنای رختشویخانه در خیابان سعدی وسط و در مرکز شهر زنجان واقع شده است و هم اکنون به صورت موزه می‌باشد و مردم می‌توانند از آن بازدید کنند . این بنا در سال های گذشته به جهت وجود هوای سرد در زمستان ها برای بانوان زنجانی ساخته شده است .
آب این محدوده که دارای فضا های متعددی است از قنات قلعچه حاجی میربها الدین تامین می شد فضا های این مجموعه را می توان به دو بخش مدیریت رختشوی خانه شامل حیات و قسمت مسکونی و فضای اصلی شستشوی رخت که خود دارای چهار قسمت است تقسیم کرد .
از روی سبک و سیاق معماری این بنا می توان ساخت ان را به اواخر دوره قاجاریه و اوایل دوره پهلوی نسبت داد .
مجموعه بازار سنتی سرپوشیده
بازار زنجان در دوران آقا محمد خان قاجار آغاز و در سال ۱۲۱۳ در زمان فتحعلی شاه قاجار خاتمه یافته و مساجد و سراها و گرمابه ها در سال ۱۳۲۴ به آن اضافه شده است . مجموعه بازار قدیمی به صورت یک خط مستقیم به عنوان بازار بالا و پایین به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شده است .
گستردگی جغرافیایی بازار زنجان و تنوع راسته ها ، تعدد سراها و کاوانسرا های درون شهری در راسته های فرعی که هر کدام به نامی و به فعالیتی خاص اختصاص یافته و وجود مساجد فراوان گویای پویایی این مجموعه در طول زمان های گذشته و شرایط حاکم بوده است . این بازار که طویل ترین بازار ایران می باشد از سوی غرب و شرق گسترده شده و بدین لحاظ بازار پائین و بازار بالا تقسیم و نام گذاری شده است .
مسجد جامع زنجان
مجموعه تاریخی مسجد جامع یکی از بناهی ارزشمند شهر زنجان ، معروف به مسجد سید است که در بافت تاریخی و قدیمی شهر قرار گرفته است.
این مجموعه تاریخی در قرن سیزدهم هجری قمری (سال ۱۲۴۲) در دوره قاجاریه توسط یکی از پسران فتحعلی شاه قاجار به نام عبدالله میرزا دار ساخته شد . صحن این مسجد مانند سایر مساجد چهار ایوانی ، به شکل مربع مستطیل است و ۴۸ متر طول و ۳۶ متر عرض دارد.
گنبد سلطانیه
بنای عظیم تاریخی گنبد سلطانیه در زمان سلطان محمد خدا بنده و در فاصله سال های ۷۱۳ - ۷۰۴ هجری قمری بنیان نهاده شده است . سلطانیه در زمان سلطان محمد خدا بنده در عداد یکی از مهمترین شهر های تجاری و آباد ایران به شمار می رفت که در آن مساجد و مدارس و بیمارستان های معتبر و یک سلسله ابنیه خیریه و خانقاه و اماکن دیگر ساخته شده بود .
غار کتله خور
غار کتله خور ، که در گویش محلی ، مردم منطقه به آن کتل کوتول می گویند ، غاری است خشکی - آبی ، واقع در استان زنجان و احتمالاً وجه تسمیه غار نیز به این علت باشد که غار در یکی از این کوه ها قرار گرفته است و خورشید از پشت آن طلوع می کند و بجای کتل خورشید به آن کتل‌خور گویند .
در حال حاضر این غار به سه بخش فرهنگی ، تفریحی و ورزشی تقسیم شده است بخش ورزشی آن تنها مورد استفاده غارنوردان و صخره نوردان قرار می گیرد حدود ۴ کیلومتر است که البته هنوز انتهای آن کشف نشده است . بخش تفریحی غار نیز که جهت بازدید عموم مورد استفاده قرار می گیرد حدود ۲ کیلومتر مسیر مستقیم است که گفته می شود این مسیر تنها 1.3 کل غار است .
بخش فرهنگی غار نیز در بخش جنوبی آن قرار دارد قسمت اصلی آن دالانی است طبیعی که جهت برگزاری مراسم مختلف مورد استفاده قرار می گیرد البته این دالان هیچگونه راه خروجی به بیرون نداشته و راه خروجی آن به صورت مصنوعی کنده شده اما خود دالان تماماً طبیعی بوده است .
مردان نمکی
معدن نمک چهرآباد با ارتفاع 1350 متر از سطح دریا در 75 کیلومتری غرب شهر زنجان و یک کیلومتری جنوب روستای حمزه لو قرار دارد .
تا سال 1372 بهره برداری نمک در معدن چهرآباد به صورت سنتی و با استفاده از ابزار های دستی انجام می شد . در سال 72 شرکت زنجان نصر ، برنده مزایده بهره برداری از معدن نمک گردید و از این تاریخ به بعد بهره برداری از معدن با استفاده از ماشین آلات مکانیکی آغاز شد .
در اولین سال بهره برداری در زمستان 1372 معدن کاران هنگام باطله برداری و استخراج نمک با بولدوزر ، نیم تنه انسانی را که ریش و موی بلند داشت ، یافتند .
با وجود کشف استثنایی مرد نمکی یک در سال 1372 متاسفانه تلاش چندانی برای تعطیل کردن استخراج مکانیکی و لغو بهره برداری از معدن صورت نگرفت . در پاییز 1383 معدنکاران در حین کار با بولدوزر مجدد با بقایای اسکلت انسانی مواجه شدند که به دلیل کار با بولدوزر تا حد زیادی متلاشی شده بود .
با جستجوی معدنکاران در میان خاک های آشفته ، علاوه بر جمع آوری قسمت هایی از بقایای انسانی تکه تکه شده ، شماری اشیا به دست آمد که توسط بهره بردار به اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان منتقل شد .
بررسی های اولیه روی بقایای انسانی که پس از انتقال به میراث فرهنگی ، مرد نمکی 2 نامگذاری شد نشان داد که این بقایا متعلق به مردی میانسال با میانگین قد حدود 180 سانتی متر بوده که در جریان ریزش دیواره ها و سقف تونل کشته شده است . از جمله اشیایی که همراه این مرد نمکی یافت شد می توان به تکه سبد و میخ های چوبی ، طناب های گیاهی ، منسوجات و ... اشاره کرد .
تنوع آب وهوایی این منطقه موجب ایجاد گونه‌های متفاوتی از زندگی جانوری شده‌است.وجود گونه‌های متفاوتی از حیوانات وحشی و پرندگان مهاجر وجانوران آبزی گردشگران بسیاری را در مواقعی که شکار مجاز است به این منطقه جذب می‌کند. از ۲۵ سال پیش ناحیه بزرگی به نام انگوران از طرف سازمان محیط زیست منطقه حفاظت شده اعلام گردیده‌است.
ترکی آذربایجانی زبان اکثریت اهالی استان زنجان است . همسایگی و نزدیکی به پایتخت باعث گرایش به زبان فارسی شده‌است. در جهات چهارگانه در شمال استان ترکی مخلوط با گیلکی و در شرق متمایل به فارسی٬ در جنوب غربی کردی و در غرب ترکی آذربایجانی و در جنوب استان نیز با گرایش فارسی و تاتی تکلم می‌کنند.
دیدنی های زنجان
رختشویخانه
بنای رختشویخانه در خیابان سعدی وسط و در مرکز شهر زنجان واقع شده است و هم اکنون به صورت موزه می‌باشد و مردم می‌توانند از آن بازدید کنند . این بنا در سال های گذشته به جهت وجود هوای سرد در زمستان ها برای بانوان زنجانی ساخته شده است .
آب این محدوده که دارای فضا های متعددی است از قنات قلعچه حاجی میربها الدین تامین می شد فضا های این مجموعه را می توان به دو بخش مدیریت رختشوی خانه شامل حیات و قسمت مسکونی و فضای اصلی شستشوی رخت که خود دارای چهار قسمت است تقسیم کرد .
از روی سبک و سیاق معماری این بنا می توان ساخت ان را به اواخر دوره قاجاریه و اوایل دوره پهلوی نسبت داد .
مجموعه بازار سنتی سرپوشیده
بازار زنجان در دوران آقا محمد خان قاجار آغاز و در سال ۱۲۱۳ در زمان فتحعلی شاه قاجار خاتمه یافته و مساجد و سراها و گرمابه ها در سال ۱۳۲۴ به آن اضافه شده است . مجموعه بازار قدیمی به صورت یک خط مستقیم به عنوان بازار بالا و پایین به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شده است .
گستردگی جغرافیایی بازار زنجان و تنوع راسته ها ، تعدد سراها و کاوانسرا های درون شهری در راسته های فرعی که هر کدام به نامی و به فعالیتی خاص اختصاص یافته و وجود مساجد فراوان گویای پویایی این مجموعه در طول زمان های گذشته و شرایط حاکم بوده است . این بازار که طویل ترین بازار ایران می باشد از سوی غرب و شرق گسترده شده و بدین لحاظ بازار پائین و بازار بالا تقسیم و نام گذاری شده است .
مسجد جامع زنجان
مجموعه تاریخی مسجد جامع یکی از بناهی ارزشمند شهر زنجان ، معروف به مسجد سید است که در بافت تاریخی و قدیمی شهر قرار گرفته است.
این مجموعه تاریخی در قرن سیزدهم هجری قمری (سال ۱۲۴۲) در دوره قاجاریه توسط یکی از پسران فتحعلی شاه قاجار به نام عبدالله میرزا دار ساخته شد . صحن این مسجد مانند سایر مساجد چهار ایوانی ، به شکل مربع مستطیل است و ۴۸ متر طول و ۳۶ متر عرض دارد.
گنبد سلطانیه
بنای عظیم تاریخی گنبد سلطانیه در زمان سلطان محمد خدا بنده و در فاصله سال های ۷۱۳ - ۷۰۴ هجری قمری بنیان نهاده شده است . سلطانیه در زمان سلطان محمد خدا بنده در عداد یکی از مهمترین شهر های تجاری و آباد ایران به شمار می رفت که در آن مساجد و مدارس و بیمارستان های معتبر و یک سلسله ابنیه خیریه و خانقاه و اماکن دیگر ساخته شده بود .
غار کتله خور
غار کتله خور ، که در گویش محلی ، مردم منطقه به آن کتل کوتول می گویند ، غاری است خشکی - آبی ، واقع در استان زنجان و احتمالاً وجه تسمیه غار نیز به این علت باشد که غار در یکی از این کوه ها قرار گرفته است و خورشید از پشت آن طلوع می کند و بجای کتل خورشید به آن کتل‌خور گویند .
در حال حاضر این غار به سه بخش فرهنگی ، تفریحی و ورزشی تقسیم شده است بخش ورزشی آن تنها مورد استفاده غارنوردان و صخره نوردان قرار می گیرد حدود ۴ کیلومتر است که البته هنوز انتهای آن کشف نشده است . بخش تفریحی غار نیز که جهت بازدید عموم مورد استفاده قرار می گیرد حدود ۲ کیلومتر مسیر مستقیم است که گفته می شود این مسیر تنها 1.3 کل غار است .
بخش فرهنگی غار نیز در بخش جنوبی آن قرار دارد قسمت اصلی آن دالانی است طبیعی که جهت برگزاری مراسم مختلف مورد استفاده قرار می گیرد البته این دالان هیچگونه راه خروجی به بیرون نداشته و راه خروجی آن به صورت مصنوعی کنده شده اما خود دالان تماماً طبیعی بوده است .
مردان نمکی
معدن نمک چهرآباد با ارتفاع 1350 متر از سطح دریا در 75 کیلومتری غرب شهر زنجان و یک کیلومتری جنوب روستای حمزه لو قرار دارد .
تا سال 1372 بهره برداری نمک در معدن چهرآباد به صورت سنتی و با استفاده از ابزار های دستی انجام می شد . در سال 72 شرکت زنجان نصر ، برنده مزایده بهره برداری از معدن نمک گردید و از این تاریخ به بعد بهره برداری از معدن با استفاده از ماشین آلات مکانیکی آغاز شد .
در اولین سال بهره برداری در زمستان 1372 معدن کاران هنگام باطله برداری و استخراج نمک با بولدوزر ، نیم تنه انسانی را که ریش و موی بلند داشت ، یافتند .
با وجود کشف استثنایی مرد نمکی یک در سال 1372 متاسفانه تلاش چندانی برای تعطیل کردن استخراج مکانیکی و لغو بهره برداری از معدن صورت نگرفت . در پاییز 1383 معدنکاران در حین کار با بولدوزر مجدد با بقایای اسکلت انسانی مواجه شدند که به دلیل کار با بولدوزر تا حد زیادی متلاشی شده بود .
با جستجوی معدنکاران در میان خاک های آشفته ، علاوه بر جمع آوری قسمت هایی از بقایای انسانی تکه تکه شده ، شماری اشیا به دست آمد که توسط بهره بردار به اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان منتقل شد .
بررسی های اولیه روی بقایای انسانی که پس از انتقال به میراث فرهنگی ، مرد نمکی 2 نامگذاری شد نشان داد که این بقایا متعلق به مردی میانسال با میانگین قد حدود 180 سانتی متر بوده که در جریان ریزش دیواره ها و سقف تونل کشته شده است . از جمله اشیایی که همراه این مرد نمکی یافت شد می توان به تکه سبد و میخ های چوبی ، طناب های گیاهی ، منسوجات و ... اشاره کرد .
