به گزارش سرويس بين الملل باشگاه خبرنگاران؛
*** مرور كوتاهي بر بخش اول:
در بخش اول از اين واكاوي رسانه‌اي،
به تعريف واژه "مانيپوليشن" پرداختيم؛ مانيپوليشن به هر فرآيندي گفته مي‌شود
كه بتوان در آن طي يك روند جهت‌دار و از پيش برنامه‌ريزي شده، تفكرات و عملكرد فرد
يا گروهي را بدون اينكه خودش متوجه شود، هدايت نمود.
اين واژه، امروزه به طرق گوناگون در
رسانه‌هاي سراسر دنيا اعمال مي‌شود و همه ما، با مصاديقي از اين شگردها و ترفندها
روبرو هستيم؛ منتها گاهي اين ترفندها روشن و ساده‌اند و مخاطب عام، قادر به درك
اين اثرگذاري مخفي هست، اما اغلب ترفندهاي و فريب‌هاي رسانه‌اي، با تخصص و ظرافت
فوق‌العاده‌اي اعمال مي‌شوند و ناخودآگاه افكار عمومي را شكل مي‌دهند. در گزارش
قبلي، به اين مصاديق تحقق مانيپوليشن اشاره كرديم:
1.
گزينش اخبار و حاشيه‌پردازي: برخي وب‌سايت‌هاي خبررساني در انتقال
اخبار مربوط به انتخابات ايران، حواشي و جزئياتي را بر حسب منافع خود گزينش كرده و
ذهن جستجوگر مخاطب را با "فرعيات" به جاي "اصل موضوع" اشباع
مي‌كنند.
2.
بازي با كلمات براي كُدسازي: استفاده از عباراتي خاص، مانند مهندسي انتخابات، انتخابات آزاد،... در
فضاي حقيقي يا مجازي "مد مي‌شود" ولي معمولاً آنقدر مبهم و گنگ است كه بر
سردرگمي مخاطب افزوده و ترديد وي نسبت به انتخابات را موجب مي‌شود.
3.
اثر رواني تصوير: در فضاي مجازي اينترنت و بيشتر از آن در
تلويزيون، خصوصيت‌هاي ديداري و شنيداري وجود دارد كه قادر است مخاطب را هرچه بيشتر
اغوا نموده و به كمك رنگ‌ها، شيوه نگارش خبر، لحن مجري و... ناخودآگاهش را از
القائات، متأثر سازد.
*** ادامه روش‌هاي فريبنده، كمتر از بيست
روز مانده به انتخابات:
4.
بمباران اطلاعاتي: معمولاً تصور ما بر اين است كه هرچه
نسبت به يك خبر، اطلاعات بيشتري در اختيار داشته باشيم، بهتر مي‌توانيم آن موضوع را
تحليل كنيم. جالب است بدانيم كه ذهن انسان براي داشتن قضاوت درست و منصفانه در
مورد مسائل، بايد گنجايش محدودي از اطلاعات را به حافظه خود وارد كند. روانشناسان
معتقدند، وقتي انبوهي از اطلاعات و داده‌ها در مدت‌زماني محدود، به مغز وارد شود،
مي‌تواند تعادل در عملكرد ذهن را مختل مي‌كند و تصميم‌گيري، قضاوت صحيح و واكنش
منصفانه از فرد را با مشكل مواجه نمايد. خطاي حافظه و قوه تحليل انسان، از پيامدهاي
ورود بيش از حد داده به ذهن اوست.
پس از اعلام نتايج احراز صلاحيت‌ها از
سوي شوراي نگهبان، رسانه‌هاي خارجي موج عظيمي از اخبار و اطلاعات مغرضانه درباره
اين موضوع را در دستوركار قرار دادند و اين در حالي است كه اين حجم، با ميزان
اخباري كه تا قبل از آن در خصوص انتخابات ايران بر روي صفحات اينترنتي گوناگون كار
مي‌شد، قابل مقايسه نيست.
با توجه به سازوكار معمول و هميشگي
شوراي نگهبان و عملكرد اين نهاد بر اساس قوانين دقيق و جزئي انتخابات رياست
جمهوري، به نظر مي‌رسد انبوه اخباري با تيترهايي تشنج‌زا كه بعد از اعلام نتايج
صلاحيت كانديدا‌ها در اختيار عموم قرار گرفت، با دخالت در امور داخلي و قوانين
اساسي كشورمان و پرداختن به چرايي ردصلاحيت‌ها، تنها قصد داشتند تعادل ذهني كساني
را به هم بريزند كه در سراسر دنيا با دقت و هوشمندي در حال پيگيري اخبار انتخاباتي
ايران دارند:
«انتقاد تند...»، «جنجال در...»،
«چرخش ناگهاني...»، «بازخواني اغتشاشات خياباني سال 88»، «گزارش شكايت...»، «اشارات
تلويحي» و غيره!
"بمباران اطلاعاتي" يكي از
گزينه‌هايي است كه با هدف فريب مخاطب و القاي ناآرامي پيش از انتخابات يازدهمين
دوره رياست جمهوري در ايران صورت مي‌گيرد و به طور مثال در مورد رخدادهاي پس از
مرگ "هوگو چاوز" در ونزوئلا و انتخاب رئيس جمهور بعدي اين كشور نيز به
چشم مي‌خورد.
5.
برچسب زدن و تخريب، عامل يأس‌آفريني: به طور كلي "اتيكت" يا "برچسب"
زدن به افراد در روابط اجتماعي به القابِ معمولاً تمسخرآميز و توصيفات منفي گفته
مي‌شود كه با تحقير فرد يا گروهي، باعث موضع‌گيري‌هاي غلط در ديگر افراد مي‌شود.
يكي از عواملي كه برچسب‌زني در رسانه را
رونق مي‌دهد، سرعت انتشار اخبار است. عموم مردم جهان، تا اندازه‌اي در مشغوليت‌هاي
زندگي روزمره غرق شده‌اند كه ترجيح مي‌دهند به جاي خواندن مقالات كامل و تأمل در
آن‌ها، قضاوت‌هاي خود را بر اساس برچسب‌ها شكل دهند. برچسب‌ها، تنها چندين كلمه
هستند كه قرار است مفاهيم زيادي را به ذهن مخاطب انتقال دهند.
با نگاهي به رويكرد رسانه‌هاي مغرض طي
يك ماهه اخير، شاهديم كه آنان در آستانه يازدهمين دوره انتخابات رياست جمهوري، به
هر يك از نامزدها «لقب» و عنواني داده و مي‌كوشند تا آن‌ها را به نوعي برچسب‌دار
كنند.
در گزارش بعدي و سوم از واكاوي
ترفندهاي رسانه‌هاي غربي، بخش نهايي اين ترفندها را مورد بحث و بررسي قرار خواهيم
داد.
منابع:
http://www.spiegel.de/politik/ausland/wahl-in-iran-der-buergermeister-teherans-zaehlt-zu-den-favoriten-a-901171.html
http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-22637086
http://www.timesofisrael.com/ahmadinejad-objects-to-aides-removal-from-elections-ballot/
