سفر به بهشت ناشناخته ایران+تصاویر
در اطراف رودخانه‌هاي كرخه و دز بيشه‌زارهايي وجود دارد كه نماد جنگل‌هاي گرمسيري است و مي‌تواند باعث تعجب هرشخصي شود كه فكر مي‌كرده فقط بيابان‌هاي خشك را در اين مناطق مي‌تواند شاهد باشد. اين بيشه‌زارها كه زماني زيستگاه شير ايراني بوده است.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران،وقتي صحبت از خوزستان مي‌شود اولين تصويري كه در ذهن هر شنونده‌اي نقش مي‌بندد جبهه‌هاي جنگ و بيابان‌هاي گرم و بي‌آب و علف است زیرا افرادي كه اين تصور را دارند از جنگل‌هاي زيباي خوزستان و اين منطقه حاصلخيز و پر باران بي‌خبر هستند.
استان خوزستان با مساحت 057/64 كيلومتر مربع در جنوب غربي ايران در جوار خليج فارس و اروندرود قرار دارد كه از اين حيث جزو استان‌هاي بزرگ كشورمان محسوب مي‌شود.خوزستان از استان‌هايي است كه در طول جنگ هشت ساله دچار آسيب و خسارت فراواني شد.
اشغال طولاني‌مدت برخي مناطق استان، موشك‌باران دائمي برخي شهرها و حملات هوايي و زميني همه و همه باعث آسيب‌هاي فراوان به سرمايه‌هاي طبيعي و انساني و زيرساخت‌هاي فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي آن شدند ولي با وجود همه اين مشكلات و مصيبت‌ها براي اين استان، خوزستان همچنان يكي از سرمايه‌هاي كشور به شمار مي‌رود.
خوزستان سرزمینی زرخیز
يكي از اين سرمايه‌هاي بسيار مهم منابع آبي فراوان است. شايد در وهله اول براي افرادي كه اين استان را نديده‌اند و يا چندان اطلاعاتي از اين منطقه ندارند خوزستان، بياباني خشك و بدون آب و علف باشد ولي اين استان از حيث زمين و مرغوبيت خاك و حاصلخيزي، يكي از بهترين جلگه‌هاي ايران به شمار مي‌رود كه گاهي به دليل ويژگي‌هاي آب و هوايي قابليت توليد 2 بار محصول در سال را دارد.
فراواني آب، وسعت و باروري خاك و تنوع طبيعي، اين ديار را به جلگه‌اي زرخيز و پربركت تبديل نموده كه در صورت استفاده صحيح و برنامه‌ريزي‌هاي كشاورزي مكانيزه به تنهايي مي‌تواند كشور را به لحاظ فرآورده‌هاي كشاورزي تأمين كند و آنچه تاكنون در اين استان به دست آمده با برخورداري از همان روش سنتي است كه اگر بهره‌گيري صحيح از اين امر صورت گيرد مي‌تواند به تنهايي پاسخگوي نياز كل كشور باشد.
وجود رودخانه‌هاي بزرگ كارون، كرخه، جراحي، دز، اروند، هنديان، شاوور، بهمنشير، مارون، رود زرد، رود هنديجان و رودهاي متفاوت ديگر منابع عظيم و هرز آب‌هايي كه در تمامي ايام سال دشت‌هاي حاصلخيز استان را بي‌استفاده مي‌گذارد منابعي هستند كه در كمتر استاني يافت مي‌شود و اين حاصلخيزي حاصل وجود اين رودخانه‌ها است.
تالاب‌ها ماوای پرندگان مهاجر
تالاب‌ها از جمله زيستگاه‌هاي طبيعي و غني در اين استان به شمار مي‌روند كه سهم بسياري را از كل تالاب‌هاي كشور شامل مي‌شود. تالاب‌هايي همچون تالاب هورالعظيم، شيمبار، بامدژ و ناصري جلوه خاصي را به سيماي طبيعي اين استان داده‌اند.
همچنين اين تالاب‌ها مكان‌هاي مناسبي براي زمستان گذراني پرنده‌هاي مهاجري هستند كه هر ساله خوزستان را براي اقامت در فصل سرد سال انتخاب مي‌كنند. از جمله اين پرندگان مي‌توان به انواع اردك‌ها، قوها، پليكان‌ها، فلامينگو‌ها، باكلان مارگردن، اكراس آفريقايي و.. اشاره كرد. همچنين اين تالاب‌ها محل زادآوري پرندگان كميابي مانند اردك مرمري است.
بیشه‌زارهایی سبز در دل‌خوزستان
در اطراف رودخانه‌هاي كرخه و دز بيشه‌زارهايي وجود دارد كه نماد جنگل‌هاي گرمسيري است و مي‌تواند باعث تعجب هرشخصي شود كه فكر مي‌كرده فقط بيابان‌هاي خشك را در اين مناطق مي‌تواند شاهد باشد. اين بيشه‌زارها كه زماني زيستگاه شير ايراني بوده است.
به صورت نوار باريكي در دو طرف رودخانه‌هاي دز و كرخه كشيده شده است ويكي از بهترين و زيباترين مناطق طبيعي ايران را به وجود آورده است كه هم اكنون تحت عنوان پارك ملي كرخه و پارك ملي دز تحت حفاظت سازمان حفاظت محيط‌زيست استان خوزستان قرار دارد.
وجود جنوبي‌ترين قسمت از رشته‌كوه زاگرس در شرق اين استان يكي ديگر از جاذبه‌هاي طبيعي اين استان به شمار مي‌آيد. جنگل‌هاي بلوط، كوهستان‌هاي مرتفع و وجود جانوراني همچون كل و بز، پلنگ ايراني و سنجاب ايراني در اين منطقه از خوزستان فرم ديگري از اين استان را نشان مي‌دهد.
تمدن كهن در اين استان مي‌تواند يكي ديگر از ارزش‌ها و جاذبه‌هاي اين استان به شمار رود. چغازنبيل، شوش دانيال، آسياب‌ها، كانال‌ها و پل‌هاي قديمي در اين منطقه به نمادهاي اين استان مي‌افزايد.
كشاورزي، جاذبه‌هاي طبيعي، تمدن باستاني و كهن، جاذبه‌هاي تاريخي و از همه مهمتر مردمان خونگرم صفات گمشده‌اي از اين استان هستند كه مي‌توان با پرداختن هر چه بيشتر به اين موارد در كنار استخراج نفت و جنگ تحميلي كليدهاي شناسايي خوزستان باشند.
هورها، باتلاق‌ها
در استان خوزستان به علت ارتفاع پایین، در قسمتی از کرانه‌ها به وسیله دریا و در سایر نقاط به واسطه جریان رودخانه‌ها، باتلاق‌های وسیعی به وجود آمده است که به واسطه‌ی آب دائمی و زیاد به اسم «هور» معروف‌اند. هورالعظیم، هور مزرعه و الدورق از این جمله هستند.
رودها و چشمه‌ها
خوزستان با وجودیکه آب و هوای گرمی دارد ولی بستر رودهای مهمی چون رودخانه‌ی کارون و اروند، با قابلیت کشتیرانی در آنها و رودهای دیگری مانند زهره، جراحی – مارون، خور، نهرگاهی، بهره، شاهور، مرغاب، آب سوسن، آب شلا، ابوالعباس، اعلا، دره حراز (دمه‌لی)، بولاواس، صیدون، لیراب، رامهرمز و … است.
همچنین چشمه‌های آبگرم و معدنی عین خوش، دهلران، گراب، سی‌زنگر، گلگیر، هر کدام استفاده‌های درمانی متفاوتی دارند که تا کنون بهره‌برداری گسترده‌ای از این چشمه‌ها صورت نگرفته است.
جلگه‌ها و دشت‌ها
جنوب و غرب استان خوزستان اراضی جلگه‌ای است که به سطح فرسایشی رسوبات جوان دوره‌ی ترشیاری گسترش یافته است و هنوز تپه‌هایی از ساختمان گذشته آن در اطراف اهواز به چشم می‌خورد. قسمت اعظم این جلگه از آبرفتهای رودهای کارون، کرخه و جراحی تشکیل شده است. این جلگه با شیب ملایمی به سوی جنوب تا سواحل خلیج امتداد دارد و شمالی‌ترین نقطه‌ی آن حوالی دزفول است. قسمت جنوبی آن از اراضی بسیار پست و سطحی تشکیل شده که از تاثیر جزر و مد دریا به وجود آمده است. خاک این قسمت فوق‌العاده شور است.
فضاهای جنگلی
براثر تنوع آب و هوا نوع خاک، برخی از مناطق خوزستان را جنگل‌های تنگ و بوته‌زار، درختچه و درختان پوشانیده است. خوزستان در ادوار گذشته پوشش جنگلی انبوه‌تری داشته است. برخی سیاحان نوشته‌اند که کرانه‌های کارون ما بین خرمشهر و اهواز با درختان تبریزی، گز و انواع دیگر کاملا مشجر بوده است.
در دامنه‌ی کوه سولک و کوه دزگه جنگل بزرگی از درختان بلوط، بادام جنگلی، بن و غیره وجود دارد. در کرانه رودخانه‌ی کرخه جنگل وجود دارد و در دو طرف رودخانه دز درختان بزرگ و درهمی به چشم می‌خورد.
مسیر اکثر رودخانه‌ها سراسر از درختان جنگلی گز پوشیده شده است. درخت سدر یا کنار از گیاهان خاص این منطقه است که از میوه، برگ و چوب آ ن استفاده فراوان می‌شود. درختان کهور،بده، خرزهره، استبرق و انواع اکالیپتوس نیز در خوزستان یافت می‌شود.
جنس درختان جنگلی بیشتر بلوط است. مراتع خوزستان از نوع مراتع قشلاقی نامرغوب است که در مناطق کوهستانی پوشش گیاهی غنی تری دارد.
در فصل بارندگی که از نیمه آبان شروع می شود و تا اواخر فروردین ماه ادامه می‌یابد، کم کم بر روی تپه‌ها و زمین‌هایی که از خاک مناسب برخوردارند، گیاهان خودرو می‌رویند. در نواحی مرطوب جنس گیاهان از نوع گلسنگ، قارچ و خزه است.
در نواحی غیر مرطوب انواع گیاهان بومی می‌روید. پوشش گیاهی در ارتفاعات شمال شرقی موجب گردیده که عشایر این منطقه به پرورش دام بپردازند. این منطقه به عنوان مراتع گرمسیری ایل بختیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. پوشش گیاهی شمال و شمال شرقی به صورت استپ کوهی و کوهپایه‌ای است و درختانی از قبیل بلوط، بن،انجیر، بادام کوهی، کنار،سدر و بوته‌هایی از گون دارد.
مناطق حفاظت شده و حیات وحش
سواحل زیبای کشور، کوه‌های بلند و برف گیر، باتلاق‌ها و نیزارها، جلگه‌های پست و گرم، اقلیم متفاوت و تضاد آشکاری را در محدوده‌ای چنین تنگ به همراه داشته که موجب غنا و تنوع چشمگیر حیات وحش شده است.
در خلیج فارس بیش از ۲۰۰ نوع ماهی وجود دارد که از نظر تنوع و ذخیره پروتئین از بهترین و کم نظیرترین ذخایر حیات وحش کشور به حساب می‌آید.
از سوی دیگر پرندگانی چون غاز، مرغابی، مرغ نوک دراز، پلیکان، حواصیل اردک، لک لک، هوبره، مرغ میش فلامینگو و درنا که در سواحل جنوب و در میان هورها و نیزارها زندگی می‌کنند به غنای حیات وحش این نواحی افزوده‌اند. در صورت برنامه ریزی و ساماندهی این نواحی و جاذبه‌های دل انگیز و زیبای این باتلاق و هورها به قطب‌های توریستی تبدیل می‌شوند.
پرندگان دریایی که همیشه نام و مکان زیست آنها اسرار آمیز، الهام بخش و رویایی بوده است،در سراسر استان پراکنده‌اند. پرندگان دیگری نیز مانند کبک، تیهو، باقرقره، قمری، سار، کلاغ سیاهو ابلق در لابه لای دره‌ها و بیشه‌ها و کشتزارهای این استان به وفور یافت می‌شوند.
اگرچه از یکصد سال پیش به این طرف دیگر اهالی اطراف رودخانه‌ها، هورها و کوهپایه‌ها چندان وحشتی از شیرها و پلنگ‌ها ندارند و جانوران گوشتخواری از این دست کمیاب شده‌اند ولی هنوز گوشتخوارانی چون گرگ، گربه وحشی،دله یا عروسک، گورکن، عسل خوار و کفتار در اطراف بیشه‌ها، رودخانه‌ها و دره‌های اطراف کوه‌ها وجود دارندو ممکن است کسانی در لابه لای درخت‌های بادام کوهی، بلوط، توت این نواحی بتوانند سنجاب‌های ایرانی دم بلند، پرمو، دم فرفر و بدن قرمز حنایی را ببینند که در حال بیرون آمدن از حفره یکی از درخت‌ها هستند.
گربه تیغی یا تشی جونده ایرانی و نیز انواع موش‌های سیاه و موش‌های دوپای ۵ انگشتی و سه انگشتی، خرگوش وحشی در گوشه و کنار این استان به چشم می‌خورد.
همچنین مناطق حفاظت شده «کرخه» و «دز» به دلیل اینکه زیستگاه گوزن زرد ایرانی و دارای بیشه‌های انبوه و بکر هستند ارزش‌های جهانگردی دارند.
استان خوزستان با مساحت 057/64 كيلومتر مربع در جنوب غربي ايران در جوار خليج فارس و اروندرود قرار دارد كه از اين حيث جزو استان‌هاي بزرگ كشورمان محسوب مي‌شود.خوزستان از استان‌هايي است كه در طول جنگ هشت ساله دچار آسيب و خسارت فراواني شد.
اشغال طولاني‌مدت برخي مناطق استان، موشك‌باران دائمي برخي شهرها و حملات هوايي و زميني همه و همه باعث آسيب‌هاي فراوان به سرمايه‌هاي طبيعي و انساني و زيرساخت‌هاي فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي آن شدند ولي با وجود همه اين مشكلات و مصيبت‌ها براي اين استان، خوزستان همچنان يكي از سرمايه‌هاي كشور به شمار مي‌رود.
خوزستان سرزمینی زرخیز
يكي از اين سرمايه‌هاي بسيار مهم منابع آبي فراوان است. شايد در وهله اول براي افرادي كه اين استان را نديده‌اند و يا چندان اطلاعاتي از اين منطقه ندارند خوزستان، بياباني خشك و بدون آب و علف باشد ولي اين استان از حيث زمين و مرغوبيت خاك و حاصلخيزي، يكي از بهترين جلگه‌هاي ايران به شمار مي‌رود كه گاهي به دليل ويژگي‌هاي آب و هوايي قابليت توليد 2 بار محصول در سال را دارد.
فراواني آب، وسعت و باروري خاك و تنوع طبيعي، اين ديار را به جلگه‌اي زرخيز و پربركت تبديل نموده كه در صورت استفاده صحيح و برنامه‌ريزي‌هاي كشاورزي مكانيزه به تنهايي مي‌تواند كشور را به لحاظ فرآورده‌هاي كشاورزي تأمين كند و آنچه تاكنون در اين استان به دست آمده با برخورداري از همان روش سنتي است كه اگر بهره‌گيري صحيح از اين امر صورت گيرد مي‌تواند به تنهايي پاسخگوي نياز كل كشور باشد.
وجود رودخانه‌هاي بزرگ كارون، كرخه، جراحي، دز، اروند، هنديان، شاوور، بهمنشير، مارون، رود زرد، رود هنديجان و رودهاي متفاوت ديگر منابع عظيم و هرز آب‌هايي كه در تمامي ايام سال دشت‌هاي حاصلخيز استان را بي‌استفاده مي‌گذارد منابعي هستند كه در كمتر استاني يافت مي‌شود و اين حاصلخيزي حاصل وجود اين رودخانه‌ها است.
تالاب‌ها ماوای پرندگان مهاجر
تالاب‌ها از جمله زيستگاه‌هاي طبيعي و غني در اين استان به شمار مي‌روند كه سهم بسياري را از كل تالاب‌هاي كشور شامل مي‌شود. تالاب‌هايي همچون تالاب هورالعظيم، شيمبار، بامدژ و ناصري جلوه خاصي را به سيماي طبيعي اين استان داده‌اند.
همچنين اين تالاب‌ها مكان‌هاي مناسبي براي زمستان گذراني پرنده‌هاي مهاجري هستند كه هر ساله خوزستان را براي اقامت در فصل سرد سال انتخاب مي‌كنند. از جمله اين پرندگان مي‌توان به انواع اردك‌ها، قوها، پليكان‌ها، فلامينگو‌ها، باكلان مارگردن، اكراس آفريقايي و.. اشاره كرد. همچنين اين تالاب‌ها محل زادآوري پرندگان كميابي مانند اردك مرمري است.
بیشه‌زارهایی سبز در دل‌خوزستان
در اطراف رودخانه‌هاي كرخه و دز بيشه‌زارهايي وجود دارد كه نماد جنگل‌هاي گرمسيري است و مي‌تواند باعث تعجب هرشخصي شود كه فكر مي‌كرده فقط بيابان‌هاي خشك را در اين مناطق مي‌تواند شاهد باشد. اين بيشه‌زارها كه زماني زيستگاه شير ايراني بوده است.
به صورت نوار باريكي در دو طرف رودخانه‌هاي دز و كرخه كشيده شده است ويكي از بهترين و زيباترين مناطق طبيعي ايران را به وجود آورده است كه هم اكنون تحت عنوان پارك ملي كرخه و پارك ملي دز تحت حفاظت سازمان حفاظت محيط‌زيست استان خوزستان قرار دارد.
وجود جنوبي‌ترين قسمت از رشته‌كوه زاگرس در شرق اين استان يكي ديگر از جاذبه‌هاي طبيعي اين استان به شمار مي‌آيد. جنگل‌هاي بلوط، كوهستان‌هاي مرتفع و وجود جانوراني همچون كل و بز، پلنگ ايراني و سنجاب ايراني در اين منطقه از خوزستان فرم ديگري از اين استان را نشان مي‌دهد.
تمدن كهن در اين استان مي‌تواند يكي ديگر از ارزش‌ها و جاذبه‌هاي اين استان به شمار رود. چغازنبيل، شوش دانيال، آسياب‌ها، كانال‌ها و پل‌هاي قديمي در اين منطقه به نمادهاي اين استان مي‌افزايد.
كشاورزي، جاذبه‌هاي طبيعي، تمدن باستاني و كهن، جاذبه‌هاي تاريخي و از همه مهمتر مردمان خونگرم صفات گمشده‌اي از اين استان هستند كه مي‌توان با پرداختن هر چه بيشتر به اين موارد در كنار استخراج نفت و جنگ تحميلي كليدهاي شناسايي خوزستان باشند.
هورها، باتلاق‌ها
در استان خوزستان به علت ارتفاع پایین، در قسمتی از کرانه‌ها به وسیله دریا و در سایر نقاط به واسطه جریان رودخانه‌ها، باتلاق‌های وسیعی به وجود آمده است که به واسطه‌ی آب دائمی و زیاد به اسم «هور» معروف‌اند. هورالعظیم، هور مزرعه و الدورق از این جمله هستند.
رودها و چشمه‌ها
خوزستان با وجودیکه آب و هوای گرمی دارد ولی بستر رودهای مهمی چون رودخانه‌ی کارون و اروند، با قابلیت کشتیرانی در آنها و رودهای دیگری مانند زهره، جراحی – مارون، خور، نهرگاهی، بهره، شاهور، مرغاب، آب سوسن، آب شلا، ابوالعباس، اعلا، دره حراز (دمه‌لی)، بولاواس، صیدون، لیراب، رامهرمز و … است.
همچنین چشمه‌های آبگرم و معدنی عین خوش، دهلران، گراب، سی‌زنگر، گلگیر، هر کدام استفاده‌های درمانی متفاوتی دارند که تا کنون بهره‌برداری گسترده‌ای از این چشمه‌ها صورت نگرفته است.
جلگه‌ها و دشت‌ها
جنوب و غرب استان خوزستان اراضی جلگه‌ای است که به سطح فرسایشی رسوبات جوان دوره‌ی ترشیاری گسترش یافته است و هنوز تپه‌هایی از ساختمان گذشته آن در اطراف اهواز به چشم می‌خورد. قسمت اعظم این جلگه از آبرفتهای رودهای کارون، کرخه و جراحی تشکیل شده است. این جلگه با شیب ملایمی به سوی جنوب تا سواحل خلیج امتداد دارد و شمالی‌ترین نقطه‌ی آن حوالی دزفول است. قسمت جنوبی آن از اراضی بسیار پست و سطحی تشکیل شده که از تاثیر جزر و مد دریا به وجود آمده است. خاک این قسمت فوق‌العاده شور است.
فضاهای جنگلی
براثر تنوع آب و هوا نوع خاک، برخی از مناطق خوزستان را جنگل‌های تنگ و بوته‌زار، درختچه و درختان پوشانیده است. خوزستان در ادوار گذشته پوشش جنگلی انبوه‌تری داشته است. برخی سیاحان نوشته‌اند که کرانه‌های کارون ما بین خرمشهر و اهواز با درختان تبریزی، گز و انواع دیگر کاملا مشجر بوده است.
در دامنه‌ی کوه سولک و کوه دزگه جنگل بزرگی از درختان بلوط، بادام جنگلی، بن و غیره وجود دارد. در کرانه رودخانه‌ی کرخه جنگل وجود دارد و در دو طرف رودخانه دز درختان بزرگ و درهمی به چشم می‌خورد.
مسیر اکثر رودخانه‌ها سراسر از درختان جنگلی گز پوشیده شده است. درخت سدر یا کنار از گیاهان خاص این منطقه است که از میوه، برگ و چوب آ ن استفاده فراوان می‌شود. درختان کهور،بده، خرزهره، استبرق و انواع اکالیپتوس نیز در خوزستان یافت می‌شود.
جنس درختان جنگلی بیشتر بلوط است. مراتع خوزستان از نوع مراتع قشلاقی نامرغوب است که در مناطق کوهستانی پوشش گیاهی غنی تری دارد.
در فصل بارندگی که از نیمه آبان شروع می شود و تا اواخر فروردین ماه ادامه می‌یابد، کم کم بر روی تپه‌ها و زمین‌هایی که از خاک مناسب برخوردارند، گیاهان خودرو می‌رویند. در نواحی مرطوب جنس گیاهان از نوع گلسنگ، قارچ و خزه است.
در نواحی غیر مرطوب انواع گیاهان بومی می‌روید. پوشش گیاهی در ارتفاعات شمال شرقی موجب گردیده که عشایر این منطقه به پرورش دام بپردازند. این منطقه به عنوان مراتع گرمسیری ایل بختیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. پوشش گیاهی شمال و شمال شرقی به صورت استپ کوهی و کوهپایه‌ای است و درختانی از قبیل بلوط، بن،انجیر، بادام کوهی، کنار،سدر و بوته‌هایی از گون دارد.
مناطق حفاظت شده و حیات وحش
سواحل زیبای کشور، کوه‌های بلند و برف گیر، باتلاق‌ها و نیزارها، جلگه‌های پست و گرم، اقلیم متفاوت و تضاد آشکاری را در محدوده‌ای چنین تنگ به همراه داشته که موجب غنا و تنوع چشمگیر حیات وحش شده است.
در خلیج فارس بیش از ۲۰۰ نوع ماهی وجود دارد که از نظر تنوع و ذخیره پروتئین از بهترین و کم نظیرترین ذخایر حیات وحش کشور به حساب می‌آید.
از سوی دیگر پرندگانی چون غاز، مرغابی، مرغ نوک دراز، پلیکان، حواصیل اردک، لک لک، هوبره، مرغ میش فلامینگو و درنا که در سواحل جنوب و در میان هورها و نیزارها زندگی می‌کنند به غنای حیات وحش این نواحی افزوده‌اند. در صورت برنامه ریزی و ساماندهی این نواحی و جاذبه‌های دل انگیز و زیبای این باتلاق و هورها به قطب‌های توریستی تبدیل می‌شوند.
پرندگان دریایی که همیشه نام و مکان زیست آنها اسرار آمیز، الهام بخش و رویایی بوده است،در سراسر استان پراکنده‌اند. پرندگان دیگری نیز مانند کبک، تیهو، باقرقره، قمری، سار، کلاغ سیاهو ابلق در لابه لای دره‌ها و بیشه‌ها و کشتزارهای این استان به وفور یافت می‌شوند.
اگرچه از یکصد سال پیش به این طرف دیگر اهالی اطراف رودخانه‌ها، هورها و کوهپایه‌ها چندان وحشتی از شیرها و پلنگ‌ها ندارند و جانوران گوشتخواری از این دست کمیاب شده‌اند ولی هنوز گوشتخوارانی چون گرگ، گربه وحشی،دله یا عروسک، گورکن، عسل خوار و کفتار در اطراف بیشه‌ها، رودخانه‌ها و دره‌های اطراف کوه‌ها وجود دارندو ممکن است کسانی در لابه لای درخت‌های بادام کوهی، بلوط، توت این نواحی بتوانند سنجاب‌های ایرانی دم بلند، پرمو، دم فرفر و بدن قرمز حنایی را ببینند که در حال بیرون آمدن از حفره یکی از درخت‌ها هستند.
گربه تیغی یا تشی جونده ایرانی و نیز انواع موش‌های سیاه و موش‌های دوپای ۵ انگشتی و سه انگشتی، خرگوش وحشی در گوشه و کنار این استان به چشم می‌خورد.
همچنین مناطق حفاظت شده «کرخه» و «دز» به دلیل اینکه زیستگاه گوزن زرد ایرانی و دارای بیشه‌های انبوه و بکر هستند ارزش‌های جهانگردی دارند.
