به گزارش خبرنگار سياسي باشگاه خبرنگاران در برنامه شب گذشته گفتگوي ويژه خبري که با حضور مجتبي فردوسي‌پور رئيس اداره اول خاورميانه و کيهان برزگر رئيس پژوهشکده مطالعات استراتژيک خاورميانه برگزار شد، فردوسي‌پور در پاسخ به سوال مجري برنامه مبني بر اينکه ما شاهد دور تازه‌اي از درگيري‌هاي خياباني و آمدن دوباره مردم به ميدان التحرير هستيم، چرا به يکباره دور تازه تنش در مصر شروع شد، گفت: آنچه که در مورد قيام مردم مصر در وضع فعلي بايد اشاره کرد، اين است که اين انقلاب براساس اصول پذيرفته شده معادلات سياسي است که با معيار انقلاب سياسي مطابقت دارد نه انقلاب اجتماعي.

وي ادامه داد: انقلاب اجتماعي سه رکن دارد که عبارت است از؛ برکناري هرم قدرت سياسي، تغييرات ساختاري و تغييرات ايدئولوژيک که در انقلاب سياسي فقط تغيير در هرم قدرت سياسي مشاهده مي‌شود، بنابراين آنچه که در مصر و مشابه آن در شمال آفريقا رخ داده را بايد انقلاب سياسي دانست.

فردوسي‌پور اضافه کرد: اين انقلاب فاقد رهبري و زيربناي اساسي و ايدئولوژي خاص بوده که جزء ضعف‌هايي است که در آسيب شناسي انقلاب مصر بايد مورد توجه قرار بگيرد.

وي دو نوع مشروعيت در انقلاب را ضروري دانست و افزود: تحولاتي که شاهد آن هستيم، بايد دو مشروعيت اساسي يکي در حوزه انقلاب و ديگري براساس فرآيند مردم‌سالاري کسب کند و آن به اين معناست که وضعيت موجود قدرت سياسي بايد يک مشروعيت در حوزه انقلاب کسب کرده و مشروعيت دوم از فرآيند انتخابات آزاد و مشارکت سياسي مردم پيش آمده باشد.

اين کارشناس مسائل خاورميانه در ادامه افزود: آنچه که براي قدرت سياسي و شکل‌گيري ثبات و امنيت مصر حائز اهميت بوده، اين است که دو چهره انقلابي و ضد انقلاب در مقابل هم قرار گرفته که ما اين وضعيت را در نمود پايه انقلاب مردمي براي انتخابات رياست جمهوري ديده‌ايم.

وي ادامه داد: يک گزينه جريان اسلامي است و گزينه ديگر که مقابل آن قرار دارد، احمد شفيق يکي از وابستگان حوزه ديکتاتوري مبارک است که در اين رقابت اصلي اين دو چهره شاخصي دارند.

فردوسي‌پور تصريح کرد: وقتي يک شخصيت کاريزماتيک در حوزه انقلاب وجود ندارد، براي مشروعيت انقلاب در حوزه قدرت سياسي در فرآيند انتخابات بايستي موج انقلاب وجود داشته باشد.

وي با بيان اينکه مطالبات قيام مردم مصر به جريان اپوزيسيون تبديل شده، افزود: جرياناتي مانند جريانات چپ ناسيوناليسم، جريانات الماني و ليبرال و جريان مهم انقلاب که جوانان و حزب جوانان 25 آوريل را تشکيل مي‌دهند، ناديده گرفته شده و در سهم‌خواهي قدرت پس زده شدند.

وي ادامه داد: آنچه که در قدرت سياسي کابينه شکل گرفته، وحدت رويه اخوان‌المسلمين است که تبديل به ضعف ساختاري در حوزه قدرت سياسي شده و جامعه بين دو طيف انقلابي و ضد انقلاب منقسم شده که در ادامه آن قيام مردم مصر را تبديل به جريان اپوزيسيون و پوزيسيون در حوزه انقلاب کرد.

وي نقش مداخله کشورهاي غربي در مسائل داخلي مصر را با اهميت دانست و تصريح کرد: دو عنصر خارجي را بايد در مسائل داخلي مصر در نظر گرفت، جريان مخالف قيام مردم و طيف رهبران ليبرال غرب يا کشورهاي وابسته به حوزه غرب که حمايت‌هايشان در جريان قدرت سياسي جديد، وضعيت داخلي را منقلب کرده،‌ بنابراين جريان خاکستري طيف گسترده‌اي را تشکيل مي‌دهد که باعث صف آرايي دو جريان حاکم و محکوم در مقابل هم مي‌شود.

وي در پاسخ به سوالي مبني بر اينکه اخوان‌المسلمین يک گروه با قدمت 80 ساله است، چگونه اين تجربه را نداشت که هم اکنون که دوسال از سرنگوني دولت حسني مبارک گذشته، آيا توانسته ساختارهاي نظام باقيمانده از دولت وی را تغيير دهد، اظهار داشت: وضعيت مصر را بايد از گذشته مورد مطالعه قرار داد، چراکه در اين کشور نهادهاي مدني شکل نگرفته و با اينکه مصر يک جامعه متمدن و تاريخي است، بيش از سه دهه حاکميت مشطط و ديکتاتورمآب و سخت سبب شده ظرفيت بروز و عرض اندام نداشته باشد.

وي با بيان اينکه مصر به نهادهاي مدني نهادينه شده نيازمند است، اضافه کرد: شکي نيست که مردم مصر بايد فرآيند مردم‌سالاري را تجربه کنند، بنابراين جامعه مصر به فرآيند شکل گيري و نهادينه شدن نهادهاي مدني به عنوان نقطه آسيب نيازمندند تا نهادها را سازماندهي و برنامه ريزي شده تکوين بخشند.

وي ادامه داد: اکثر جريان‌ها درحوزه قدرت سياسي مصر  با چالش عمده امنيت ملي، حوزه سياست خارجي و چالش اقتصاد معيشتي روبرو بوده و نکته حائز اهميت، اين است که ساختار دگرگون شود و در اريکه قدرت سياسي رياست جمهوري بايد يک دولت متشکل از نهاد انقلابي ايجاد کند.

فردوسي‌پور با بيان اينکه مرسي بايد سياست و روابط خارجي خويش را تغيير دهد، افزود: قدرت‌هاي باقيمانده از نهادهاي گذشته در حوزه ديکتاتوري مبارک باقي مانده‌اند که چالش‌هاي اقتصادي و روابط سياست خارجي را نمي‌توانند اداره کنند، مرسي بايد روابط خارجي را تغيير دهد و از حوزه غرب و آمريکاي صهيونيستي و بعضي دول حوزه خليج فارس که نگاه معاند با مردم دارند، زاويه پيدا کند.

وي با بيان اينکه تهديد امنيت ملي انسجام داخلي ايجاد نمي‌کند، تصريح کرد: گروه اخوان‌المسلمين تهديد امنيت ملي را در حوزه خارجي تعريف و مفهوم سازي مي‌کند تا بتواند انسجام و وحدت داخلي ايجاد کند.

فردوسی‌پور تاکید کرد: آنها در جنگ 8 روزه غزه و مسئله تهديد امنيت در حوزه صحراي سينا با اعمال نفوذ بر قدرت داخلي خواستار ايجاد وحدت بودند که جواب معکوس گرفتند و آن به اين دليل است که ساختار هم‌سو با قدرت سياسي نبوده و ظرفيت‌هاي داخلي را در اختيار اريکه قدرت نمي‌گذارد.

وي افزود: دو امر اساسي و سرنوشت‌ساز بايد مورد بررسي قرار گيرد، اول گفتمان مردمي با حوزه و ساختار نظام سياسي و ارتش چگونه است که در اين مورد ارتش خواستار تامين امنيت در سايه قانون است، دوم حمايت‌هاي حوزه بين‌المللي نسبت به قدرت فعلي و نسبت به اريکه قدرت چگونه خواهد بود؟

کيهان برزگر رئيس پژوهشکده مطالعات استراتژيک منطقه در ادامه اين برنامه در پاسخ به سوال مجري مبني بر اينکه با توجه به سالگرد پيروزي مرسي، در حال حاضر ميزان آمارها نشان مي‌دهد محبوبيت وي به 40 درصد رسيده است،چه اتفاقي رخ داده که در تاريخ مصر يکباره شرايط اينگونه تغییر کرده است، گفت: انقلاب مصر در مقايسه با انقلاب‌هاي ديگر تحولاتش با روند متفاوتی شکل مي‌گيرد و در واقع تفاوت جدي از لحاظ ساختارهاي قدرت در درون مصر به وجود نيامد و در اين راستا مخالفين فضا پيدا کردند تا در تقابل با دولت قرار بگيرند.

وی افزود: مرسي مانند ديگر حکومت‌ها سعي داشته قدرتش را در درون ساختار قدرت مصر تثبيت کند و براي انجام اين کار نيازهاي اقتصادي طبقه متوسط جامعه مصر را مورد توجه قرار داد.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی اظهار داشت: سياست جامعه مصر فقير بوده بنابراین رسيدن به اين ايده‌آل کار راحتي نيست و مرسي مجبور است در اين روند سازشي را انجام دهد اما انقلاب مصر در معناي واقعي کلمه انقلاب واقعي بود و توانست جايگاه خود را در جهان غرب و منطقه پيدا و همواره يک سياست بي طرف و معتدل را پيگيري کند.

برزگر تصريح کرد: دولت مرسي به عنوان حزب عدالت و توسعه بعد از انزواي دولت براي اينکه بتواند جايگاه خود را تثبيت کند، نيازمند اين است که گروه‌هاي سياسي را تشکيل دهد و در مجموع هر کشوري در دوران استقلال سياسي اين مسائل را خواهد داشت و جامعه مصر جامعه چندگروهي در عرصه سياسي است که خيلي راحت نمي‌توان به نتيجه مشخصي دست يافت.

وی در پاسخ به اين سوال مبني بر اينکه انقلاب مصر در حوزه سياست خارجي هيچ نمودي ندارد و آيا اين انقلاب ناشي از فشار داخل يا خارج است و يا عدم توانايي اجراي تغييرات در حوزه داخل، گفت: اين به احتياط سنتي بر مي‌گردد، البته مرسي دستاوردهايي را در سياست خارجي داشته و براي تثبيت موقعيت و حزبش به حمايت داخل نياز دارد و از نظر سطح قدرت داخلي کاری جدي انجام داد و مصر در واقع به صورت سنتي علاقه داشت مسائل سياست خاورميانه و سياست خارجي خودش را در چارچوب کشورهاي عربي تنظيم کند و دوست نداشت که کشورهاي ترکيه و ايران و دستاوردهاي سياسي مردمي وارد آن شوند، بنابراين تلاش شد در مجموعه بزرگتر و در سطح همکاري‌هاي منطقه يک ائتلاف منطقه‌اي تشکيل دهد.

اين کارشناس سياست خارجي در پاسخ به سوالي مبني بر اينکه يکسري تحولات در جامعه مصر سابقه نداشته، اما اخيرا نمود پيدا کرده است از جمله اختلافات طايفه‌اي، تکفيري‌ها، سلفي‌ها و شيعه و سني، جامعه مصر که محب اهل بيت است چه اتفاقي رخ داده که ما شاهد هستيم 4 نفر به جرم شيعه بودن به شهادت مي‌رسند و آيا اين نشان دهنده اين است که مرسي در تامين امنيت شهروندان موفق نبوده است، گفت: حکومت دیکتاتور سابق سعي بر اين داشت که اخوان‌المسلمين و سلفي‌ها را حمايت کند و فضاي به وجود آمده از انقلاب باعث شد سياسيون خود را نشان داده و مسائل مربوط به شيعه و تخصص گرايي سرد شود و جامعه مصر شناخت درستي از اين مسائل نداشت و اين بحث ها مربوط به جريان‌هاي سياسي بود که فضا پيدا کردند تا ديده شوند.

وي در ادامه افزود: متاسفانه گروه‌هايي سعي بر اين دارند از فضا استفاده کرده و حکومت و دولت و رفاه اجتماعي را به سمت بحران‌هاي ساختگي ببرند که اين بحران‌ها مي‌تواند در همه زمينه‌ها خودش را نشان داده و در نهايت منجر به اين مي‌شود که حکومت توان اداره جامعه و نظم عمومي را نداشته و اين نشان از ناکارآمدي حکومت است.

فردوسي پور در پاسخ به اين سوال مبني بر اينکه شما سرنوشت آينده نظام مصر را فارغ از مرسي چگونه ارزيابي مي‌کنيد، گفت: آنچه که در وضعيت حاضر مصر حائز اهميت بوده، اين است که بعد از شکستن حصار ديکتاتوري و حکومت مبارک، در ميان خود يک نوع آزادي عمل ديدند و وقتي که مقابل کاخ مرسي تظاهرات کرده و به خود اجازه مي‌دهند که از درب کاخ بالا بروند نشان از اين دارد که مردم به سطحي از اختيار و عمل رسيده‌اند که مي‌توانند جرات پيدا کرده تا با ارکان‌هاي سياسي اين کشور برخورد کنند و اين مي‌تواند يک نوع اغتشاش و آشوب در زمينه جامعه مدني مصر را نهادينه کند.

وي ادامه داد: جريان انقلاب با مشروعيت انقلاب مي‌تواند تکثرگرا باشند و با يک نگرش فراگير مي‌توان عناصر انقلاب را در يک محور جمع کرد، در واقع جمع آوري اين امضاها نشانه رفراندوم است و مرسي مشروعيت سياسي خود را از دست داده و در واقع مطالبات جنبش نجات ملي مبني بر انتخابات پيشين رياست جمهوري اجرايي مي‌شود و قوانين براساس يک ساختار مورد بررسي قرار مي‌گيرد.

فردوسي پور تصريح کرد: در اين خصوص دو مسئله وجود دارد؛ مسئله اول فاصله گفتماني بين رئيس جمهور و ارتش است که نشان‌دهنده زاويه پيدا کردن ارتش بوده و شرايط مصر به گونه‌اي نيست که به شرايط قبل بازگردد و فضاي نرم افزاري حاکم توانسته ارتش فاصله‌اش را از وضعيت درگيري حفظ کند و به جريان سخت افزاري کنترل و مديريت نيانجامد.

وي با اشاره به مسئله دوم در این مسئله گفت: حمايت‌هاي بخش خارجي نشان مي‌دهد با وجود تغييرات در روابط سياست خارجي و براي رفلکس تامين بخش اقتصاد داخلي و معيشتي کارآيي و نتيجه مطلوبي نداشته و به لحاظ تحولاتي که در سوريه و ترکيه رخ داده است، خروجي مناسبي نداشته است، بنابراين حمايت‌هاي سطح منطقه‌اي و بين‌المللي مي‌تواند سرنوشت و آينده تحولات مصر را رقم بزند.

اين کارشناس در پايان در پاسخ به سوال مجري مبني بر اينکه آيا دولت مصر به عنوان جامعه پيشتاز در جهان عرب مي‌تواند الگويي براي ساير کشورهايي که در چارچوب بيداري اسلامي حرکت‌هايي را انجام دادند قرار بگيرد و ارزيابي شما از تحولات پيش روي جامعه مصر و روند اختلافات بين حاکميت و مردم چيست، گفت: مصر در جهان عرب کشور مهمي است و همزمان با دو زيرسيستم مهم منطقه مثل شبه جزيره عربستان و منطقه شامات و از طرف ديگر با مناطق شمال آفريقا و ليبي ارتباط نزديکي دارد و بنابراين يک اهرم ثبات است و وضع استراتژيک مصر در جهان عرب فوق‌العاده مهم است.

وي خاطرنشان کرد: اگر در مصر مشکلي ناشي از شکاف‌هاي بين مردم و دولت رخ دهد و يا اگر انقلاب در مسير درست قرار نگيرد، مي‌تواند براي کل منطقه بي‌ثباتي ايجاد کند و کشورها بايد به حکومت مصر کمک کنند تا دوران گذار سياسي اش را با موفقيت طي کند، هنر مرسي اين است که به نوعي به تعادل برسد و براي تثبيت اخوان‌المسلمين با عجله حرکت نکند و اين مسئله بايد قدم به قدم شکل بگيرد و مردم بايد در روند انتقال سياسي جايگاه متعادلي پيدا کنند و اين کار راحتي نيست.

انتهای پیام/