به گزارش خبرنگار پارلماني باشگاه خبرنگاران، 24 تيرماه همزمان با سالروز تأسيس شوراي نگهبان، عضویت شش‌ساله سه نفر از فقها و سه نفر از حقوقدانان شورای نگهبان به پايان مي‌رسد و بايد افراد جديدي براي تصدي اين سمت‌ها معرفي شوند .

 آیت‌الله هاشمی‌‌شاهرودی، آیت‌الله مومن و آیت‌الله مدرسی‌یزدی سه تن از فقهای این شورا و عباسعلی کدخدایی، حسینعلی امیری و محسن اسماعیلی سه حقوقدانی هستند که یا جای خود را به چهره‌هایی جديد خواهند داد  و یا از مسیر قانونی پیش‌بینی شده، در سمت‌هاي خود ابقا می‌شوند. 

دوره مسئوليت اعضاي شوراي نگهبان شش ساله است اما طبق اصل 92 قانون اساسي، نصف اعضاي حقوق‌دان و فقيه شوراي نگهبان  در اولين دوره، پس از سپري شدن سه سال، به قيد قرعه تعويض خواهند شد، از همين‌رو اين شورا به نوعي هر سه سال يکبار با يک انتخاب دروني روبه رو بوده است.
 
 
 انتخاب فقها مستقیما بر عهده مقام معظم رهبری است، اما براساس اصل 91 قانون اساسی این مجلس است که حق دارد از میان حقوقدانان معرفی شده توسط رییس قوه ‌قضاییه دست به انتخاب بزند.


از اين رو بنا بر اعلام يکي از اعضاي هيئت‌رئيسه مجلس، نامه رییس قوه قضاییه برای معرفی حقوقدانان شورای نگهبان، روز چهارشنبه هفته گذشته (19 تيرماه) جهت اخذ رای از نمایندگان  به مجلس وصول شد و اين موضوع در دستور کار امروز يکشنبه(23 تيرماه) خانه ملت قرار گرفت.

در این نامه پنج حقوقدان شامل اسماعیلی، کدخدایی، صادقی، ابراهیمیان و سوادکوهی برای اخذ رای به مجلس معرفی شدند که نمايندگان مجلس از بين اين حقوقدانان سه نفر را برای حضور در شورای نگهبان انتخاب خواهند کرد.

 ‌طبق ماده 112 آیین‌نامه هر کدام از این پنج حقوقدان فرصت 10 دقیقه‌ای برای معرفی خود به نمایندگان در صحن علنی را دارند و پس از آن رای‌گیری به صورت مخفی و  با کارت انجام می‌شود.

 نمایندگان می‌توانند به هر پنج حقوقدان معرفی شده از سوی رییس قوه قضاییه رای دهند، ولی در نهایت سه نفری که اکثریت نسبی آرا را به دست آورده به قوه قضاییه برای عضویت در شورای نگهبان معرفی خواهند شد.

مروری بر ترکیب اعضای حقوقدان شورای نگهبان

براساس اصل 92 قانون اساسی اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند ولی در نخستین دوره پس از گذشتن سه سال، نیمی از اعضای هر گروه به قید قرعه تغییر می‌یابند و اعضای ديگري به جای آن‌ها انتخاب می‌شوند، اعضایی که اعتبار عضویت‌شان سه سال است. 

بنابر ‌این از زمان تشکیل شورای نگهبان در 24 تیر 1359 تاکنون با وجود طی شدن پنج دوره شش‌ساله شورای نگهبان، این امکان وجود داشته است که دست‌کم 33 چهره حقوقدان در جمع حقوقدانان شورای نگهبان قرار بگیرند اما برخلاف این امکان تمایل به ثبات نسبی در این نهاد سبب شده است از ابتدای تشکیل شورای نگهبان تاکنون تنها 22 چهره بر شش کرسی حقوقدانان شورای نگهبان تکیه کنند. 

حسین مهرپور، مهدی هادوی، محسن هادوی، محمد صالحی، علی آراد و گودرز افتخار‌جهرمی شش حقوقدانی بودند که 29‌/4‌/59 به عضویت شورای نگهبان درآمدند.

 سه سال بعد 26‌/4‌/62 جلا‌ل‌الدین مدنی، خسرو بیژنی و حسن فاخری به جای مهدی هادوی و محسن هادوی و گودرز افتخار‌جهرمی به عضویت شورای نگهبان درآمدند.

 در دور بعدی شورای نگهبان محمد صالحی و علی آراد در تاريخ 26‌/4‌/65 از شورای نگهبان کنار رفتند و به جای آنان محمدرضا علیزاده و گودرز افتخار‌جهرمی (برای بار دوم) وارد شورای نگهبان شدند.

 در سال 68 نیز، جلا‌ل‌الدین مدنی و خسرو بیژنی از شورای نگهبان بیرون رفتند و به جای آنان  حسن حبیبی و احمد علیزاده وارد شورای نگهبان شدند.

سال71 پس از خروج حسین مهرپور که تا 29‌/4‌/59 در شورای نگهبان بود، خسرو بیژنی دوباره به این شورا بازگشت و تا سال77 به عنوان حقوقدان در این شورا عضویت داشت.


 در این ســــال (26‌/4‌/71) محمدرضا عباسی‌فرد هم عضو جدید شورای نگهبان شد که او  تا تابستان82  که به خاطر انتخابات مجلس هفتم استعفا داد، در شورای نگهبان ماند.


 در سال 1374 هم، حسن فاخری از شورا بیرون رفت و به جای او، رضا زواره‌ای آمد، زواره‌ای تا تابستان 1375 عضو شورای نگهبان بود اما در این سال به علت شرکت در هفتمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری از عضویت شورای نگهبان استعفا داد، وی 26‌/4‌/77 مجددا به عضویت شورا درآمد.

 سال 80، حسن حبیبی، احمد علیزاده و علی آراد که اوایل سال 76 دوباره به شورای نگهبان بازگشته بودند از شورای نگهبان کنار رفتند و به جای آنان ابراهیم عزیزی، عباسعلی کدخدایی و محسن اسماعیلی وارد شورای نگهبان شدند. 

در سال 83 هم با پایان دوران عضویت رضا زواره‌ای و محمدرضا علیزاده و به علت استعفای محمدرضا عباسی‌فرد در تابستان 82، محمدرضا علیزاده، غلا‌محسین الهام و عباس کعبی به عنوان اعضای جدید برگزیده شدند.

 محسن اسماعیلی و حسنعلی امیری سال 86 به جمع فهرست حقوقدانان شورای نگهبان پیوستند، اما در انتخابات شورای نگهبان سال 89 محمدرضا علیزاده، محمد سلیمی و سیامک ره‌پیک سه عضو حقوقدان وقت شورای نگهبان بودند که توانستند از محمدهادی صادقی و احمد بیگی چهره‌های تازه معرفی شده رای بیشتری کسب کنند و در جایگاه خود ابقا شوند.

اتفاقاتی که نشان می‌دهد ترجیح نهاد مجلس در اکثر ادوار ثبات بیشتر ترکیب شورای نگهبان بوده است.

حال بايد منتظر ماند تا ببينيم کداميک از حقوقدانان معرفي‌شده از سوي قوه قضاييه موفق به کسب آراء موافق نمايندگان براي عضويت در شوراي نگهبان خواهند شد؟

انتهاي پيام/