نشريه اينترنتي نيويورک ريويو در مقاله اي با عنوان "يک رويکرد جديد در قبال ايران" به دولت آمريکا توصيه کرد تا دير نشده است از فرصتهاي تازه براي نزديک شدن به ايران استفاده کند.

به گزارش سرويس بين‌ الملل باشگاه خبرنگاران، اين نشريه افزود: حسن روحاني دو هفته قبل از اين که در انتخابات به پيروزي برسد ، در جمع مشاوران خود گفت:" دولت من به ديپلماسي پايبند خواهد بود... همچنين به دنبال کردن رابطه سازنده ميان آمريکا و ايران و جامعه بين الملل. اين فرآيند با تهديد پيش نخواهد رفت. بلکه ما به دنبال تعامل صادقانه و مبتني بر احترام متقابل هستيم."

اين نشريه در ادامه نوشتک آيا امسال همانطور که باراک اوباما چهار سال قبل پيشنهاد کرد، سال تعامل با ايران خواهد بود؟تحقق  اين هدف،  بدون تحول در راهبرد سياسي و ديپلماتيک آمريکا  بعيد به نظر مي رسد. اما دو تحول يکي در ايران و يکي در منطقه،  پيشرفت ديپلماتيک را امکان پذير ساخته است. اولين تحول ، انتخابات اخير رياست جمهوري ايران است که در آن روحاني پيروز شد. تحول دوم ، جنگ در سوريه است. 

ايران و آمريکا اختلافات مهم و متعددي دارند اما يک توافق بر سر توانمندي هسته اي در اولويت قرار دارد. چنين توافقي باب مذاکره با ايران را  درخصوص عراق و افغانستان نيز مي گشايد. رابطه سازنده بين ايران و آمريکا به پيشرفت تلاشهاي ديپلماتيک در سوريه نيز کمک خواهد کرد.

برغم فرصت ها و انگيزه هاي جديد، آمريکا و ايران سوء ظن هايي درباره يکديگر دارند. براي غلبه کردن بر اين بي اعتمادي ،‌ الان که خطرات هر روز بزرگ و بزرگتر مي شوند، به رهبري قوي و محکم نياز داريم. برنامه هسته اي ايران همچنان به پيش مي رود. بدون تغيير مسير، آمريکا ممکن است خود را در يک جنگ ديگر در خاورميانه ببيند که اقتصاد و نفوذ سياسي اش را بيش از پيش تضعيف خواهد کرد.

در اين مقاله يک مسير مجدد ديپلماتيک را براي رسيدن به محدوده هاي قابل قبول در برنامه هسته اي ايران پيشنهاد مي کنيم. ما خطرات اين رويکرد را دستکم نمي گيريم. اما اعتقاد داريم که خط سير کنوني، خطرات بيشتر و احتمالا هزينه هاي فاجعه بار به دنبال خواهد داشت.

بزرگترين نگراني آمريکا،برنامه در حال پيشرفت هسته اي ايران است.آيا ايران در حال ساخت بمب هسته اي است؟ بر خلاف برخي باورها ، برآوردهاي اطلاعاتي آمريکا ، اسرائيل و ديگر کشورها حاکي از آن است که جمهوري اسلامي توانمندي هاي غني سازي خود را افزايش داده اما برنامه تسليحات هسته اي را شروع نکرده است. 

آژانس بين المللي انرژي اتمي که بر کليه تاسيسات اعلام شده غني سازي ايران نظارت دارد ، گزارش مي دهد که هيچ مدرکي دال بر انحراف برنامه هسته اي اين کشور وجود ندارد.ايران در اقدامي داوطلبانه اورانيوم را بيش از بيست درصد غني نکرده است. ايران هم اکنون صد و هشتاد کيلوگرم اورانيوم غني شده بيست درصدي در اختيار دارد.

تازه ترين گزارش سه ماهه آژانس مي گويد، ايران در حال نصب سانتريفيوژهاي جديد و پيشرفته تر است اما اين دستگاهها هنوز عملياتي نشده اند. 

در حالي که واشنگتن به طور جدي نگران مقاصد هسته اي ايران است، تهران نيز بدگماني هاي خاص خودش را دارد. هر دو طرف اگر بجاي تکيه بر گمانه زني ها، واقعيت ها را ببينند، فرصت بهتري براي رسيدن به يک توافق شفاف و قابل قبول خواهند داشت.

با توجه به سه دهه بي اعتمادي متقابل  بين ايران و آمريکا ، اين رابطه به سرعت ترميم نمي شود. با اين وجود ، دستکم دو فاکتور وجود دارد که امکان تغيير نگرش و رفتار دو کشور را ايجاد مي کند: انتخابات اخير ايران و شرايط متغير خاورميانه.

انتخاب حسن روحاني به عنوان رئيس جمهور ايران مي تواند گشايشي  در روابط ايران و آمريکا ايجاد کند. رئيس جمهور منتخب ايران يک فرد آگاه و مطلع و مذاکره کننده سابق هسته اي است. بيش از هفتاد درصد واجدين شرايط در انتخابات شرکت کردند و بيش از پنجاه درصد آنها به روحاني راي دادند.

آنهايي که خواستار تعامل با ايران هستند ، با احتياط ابراز خوش بيني مي کنند.
بعد از انتخابات، روحاني از آمريکا خواست از مداخله در امور داخلي ايران دست بردارد و اقدامات ظالمانه خود را متوقف کند. 

فاکتور دوم ، تحولات خاورميانه است  که با تحولات تونس شروع شد و با درگيري هاي شديد در سوريه ادامه يافته است.

تحولات چندگانه منطقه اي، لزوم قرار گرفتن رابطه دو کشور در يک مسير جديد را نشان مي دهد.


***  استفاده از فرصت ها: گزينه اول- ديپلماسي قهري
واشنگتن مي تواند همان شيوه اي را که از زمان سقوط شاه معدوم دنبال کرده است ، يعني رويکرد «دو سويه» که عمدتا بر تحريم استوار است و ديپلماسي را نيز معاف نمي کند، ادامه دهد. 
ديپلماسي قهري مجموعه اي از  تضادها است. جنبه قهري يا نظامي بر جنبه ديپلماتيک مسلط است. 

ما  معتقديم تحريم پشت تحريم  و اولتيماتوم به ويژه وقتي که بارقه هاي اميد به فرآيند ديپلماتيک ايجاد شده است ، احتمال مذاکره را براي رسيدن به يک معامله ضعيف مي کند يا حتي از بين مي برد.


***  استفاده از فرصت ها:گزينه دوم- ديپلماسي فعال
دولت اوباما با ديپلماسي محکم و ابتکاري  مي تواند هنوز اميد به تغيير در مسير رابطه ايران و آمريکا داشته باشد، به يک توافق موقت هسته اي با ايران برسد و احتمالا باب مذاکره بيشتر درباره مسائل دوجانبه منطقه اي را بگشايد.
آمريکا بايد مستقيما با رئيس جمهور جديد ايران وارد مذاکره شود. آمريکا بايد فورا و حتي قبل از مراسم تحليف روحاني ( سوم اوت) چنين حرکتي انجام دهد. 

رويکردي که در اين مقاله ارائه مي شود ، منعکس کننده اين واقعيت هاست و بر آموخته ها و درس هاي نشست هاو جلسات  گذشته از جمله نشست بهار گذشته در آلماتي قزاقستان استوار  است. امکان شناسايي عناصر کليدي  اولين قدم واقع بينانه براي حل و فصل مناقشه هسته وجود دارد. آمريکا و شرکاي مذاکره کننده اش برنامه صلح آميز هسته اي ايران را بپذيرند( از جمله سطحي از غني سازي)  و بخشي از تحريم ها را ( از جمله تجارت فلزات گرانبها ، محدوديت هاي واردات نفت اروپا و محدوديت هاي بانکي) لغو کنند. آمريکا در پاسخ به پيشرفت بيشتر، با فرآيند لغو گام به گام  کليه تحريم هاي سازمان ملل موافقت مي کند. اين توافق اوليه يک دوره آزمايشي به وجود مي آورد که در آن هر دو طرف  بايد به معامله موقت پايبند بمانند.

رسيدن به چنين توافقي مستلزم اين است که کاخ سفيد از همين الان مقدمه چيني کند. ترتيب اقدامات به شرح زير است. هر کدام از اين قدم ها به لحاظ سياسي سخت و دشوار خواهد بود و به سبب  نگراني هاي متقابل و سياست داخلي در هر دو کشور پيچيده خواهد بود:
- پيام تبريک اوباما به  رئيس جمهور جديد ايران وقتي در ماه اوت رياست جمهوري را تحويل مي گيرد. اين پيام تبريک بايد فقط با ابراز اميدواري براي پيشرفت ملت ايران همراه باشد و در آن به مسائل خاص يا پيشنهادات اشاره نشود.

- دولت آمريکا از کانال  کشورهاي دوست پيغام دهد که آماده گفتگو بين اوباما و روحاني حتي در زمان نشست مجمع عمومي سازمان ملل در ماه سپتامبر است. چنين جلسه ايي مي تواند يک مکالمه جانبي يا حتي يک احوال پرسي ساده در زمان نشست مجمع عمومي باشد، و شايد ديدار بين وزيران خارجه زمينه اين ملاقات را فراهم کند.

- براي رسيدن به توافق آزمايشي که در بالا به آن اشاره شد ، تلاش هاي جديد صورت بگيرد. 

- شروع بحث هاي  منظم و دوجانبه با ايران  يک قدم مهم و موازي  است. 


***  پيشرفت يا يک فرصت از دست رفته ديگر؟

اگر آمريکا قرار است با ايران درباره برنامه هسته اي اش به توافق برسد ، واشنگتن بايد رويکردهاي جديدي در تفکر خود نسبت به ايران اتخاذ کند.دولت بايد اين گفته  اف کندي را به ياد داشته باشد که آمريکايي ها نبايد ديدگاهي مخدوش از طرف مقابل داشته باشند ، نبايد درگيري و جنگ را اجتناب ناپذير بدانند ، نبايد سازش را غير ممکن بدانند و ارتباط را  چيزي بيش از تبادل تهديد ببينند.

هنوز فرصت براي ديپلماسي وجود دارد اما هر چقدر مذاکرات واقعي بيشتر به تاخير افتد ، خطر جنگ  در فضاي آشوب زده خاورميانه بيشتر مي شود.تاخير و تعلل به از بين رفتن اعتماد و سوء تفاهم منجر مي شود و  نتيجه قابل قبول به راحتي حاصل نشود.

فرصت هايي که در اين مقاله شرح داده شد ، بعيد است بار ديگر تکرار شوند. 


اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
آخرین اخبار