به گزارش سرويس بين‌ الملل باشگاه خبرنگاران ؛‌ به نظر می رسد جان کری از کمیته پیگیری طرح صلح عربی وابسته به اتحادیه عرب به منظور تحت فشار قرار دادن فلسطینی ها برای پذیرفتن شرایط جدید گفتگو که قبلا مخالفت خود را با آن اعلام کرده بودند، استفاده می کند. وی در ششمین سفر دوره ای خود به منطقه به عنوان وزیر خارجه آمریکا در اقدامی غیرمعمول به جای اینکه مانند همیشه به اسرائیل برود، بر خلاف برنامه سفرش، تصمیم گرفت بیشتر گفتگوهایش را در امان، پایتخت اردن برگزار کند. وی در طول اقامتش در اردن با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و اعضای کمیته پیگیری طرح صلح عربی مذاکره کرد. با پیشرفت مذاکرات به تدریج مشخص شد کری دیگر توجه خود را به اسرائیل - که همه تلاش های قبلی وی را در خصوص صلح با فلسطینی ها ناکام گذاشته است- معطوف نکرده است و بیشتر به سازمان آزادیبخش فلسطین توجه دارد. هدف وی از این اقدام واداشتن سازمان آزادیبخش فلسطین برای دادن امتیازهای بیشتر نسبت به گذشته است. 

وزیر خارجه آمریکا برای دستیابی به این هدف، قصد داشت کمیته پیگیری طرح صلح عربی را وادار به پذیرفتن این امتیازها از سوی فلسطینی ها کند؛ تاکتیک جدیدی که ممکن است موثر باشد یا نباشد، اما به هر حال تاکنون توانسته است موجب اختلاف و آشفتگی گسترده در محافل فلسطینی شود. این تاکتیک در کل تاکتیک جدیدی به شمار نمی رود، چرا که یادآور روشی است که دیپلمات های آمریکا در گذشته برای توجیه مداخله خارجی به منظور تغییر رژیم کشورهایی چون عراق و لیبی استفاده کردند. آنها برای این کار از اتحادیه عرب استفاده کردند. 

دیپلمات های کمیته پیگیری طرح صلح عربی پس از دیدار با کری در امان، حمایت شدید خود را از تلاش های وی برای احیای مذاکرات صلح اعلام کردند. رسانه های آمریکا، این سخنان را به منزله « پیروزی » کری دانستند. روزنامه نیویورک تایمز اعلام کرد اعلام حمایت دیپلمات های کمیته پیگیری طرح صلح عربی از تلاش های کری، موفقیتی در دیپلماسی وی محسوب می شود. کری نیز گفت اختلاف فلسطینی ها و اسرائیلی ها به تدریج رو به کاهش است و تنها کار لازم در مقطع کنونی برطرف کردن برخی موانع کوچک است. 

اما رفع این موانع به اصطلاح کوچک برای فلسطینی ها کار بسیار بزرگی است. گفته می شود صائب عریقات، مذاکره کننده اصلی سازمان آزادیبخش فلسطین با سران این حزب درباره پیشنهادهای جان کری بحث های پرتنشی کرده است. سازمان آزادیبخش فلسطین که در تنگنا قرار دارد، در حال حاضر مشغول تشکیل کمیته ای کاری برای تصمیم گیری درباره اقداماتی است که باید برای مذاکرات صلح انجام دهد. 

همه این تحولات بی سابقه است. کمیته پیگیری طرح صلح عربی در گذشته همواره از فلسطینی ها الگو می گرفت. وقتی فلسطینی ها با درخواست اعطای امتیازاتی رو به رو می شدند که تمایلی به آن نداشتند، مودبانه اعلام می کردند باید با کمیته پیگیری طرح صلح عربی مشورت کنند. در واقع این به معنای رد مودبانه پیشنهادهای مطرح شده بود. این بار کمیته پیگیری طرح صلح عربی با پذیرفتن اعطای امتیازات درخواست شده، پیش از آنکه فلسطینی ها حتی وقتی برای بحث مفصل در این خصوص داشته باشند، آنان را در تنگنا قرار داد.

با توجه به حمایت نکردن کمیته پیگیری طرح صلح عربی از مذاکره کنندگان سازمان آزادبیخش فلسطین، این مذاکره کنندگان راهی جز بررسی پیشنهادهای کری نداشتند. وزیر خارجه آمریکا جمعه هفته پیش از طرح های کنونی برای کشاندن دوباره فلسطینی ها و اسرائیلی ها به پای میز مذاکره درباره توافقنامه « وضعیت نهایی» ابراز خرسندی کرد. وی از سازمان آزادیبخش فلسطین و اسرائیل دعوت کرده است مذاکره کنندگان خود را برای پرداختن به جزئیات این توافقنامه به زودی به واشنگتن اعزام کنند. مقامات بلندپایه سازمان آزادیبخش فلسطین در گفتگو با خبرگزاری فرانسه اعلام کردند کری مصمم بود پیش از ترک منطقه از سرگیری مذاکرات را اعلام کند. 

جن پساکی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به خبرنگاران گفت جان کری تنها در صورتی بار دیگر به منطقه سفر خواهد کرد که ششمین سفر دوره ایش به این منطقه پیشرفت داشته باشد. به نظر می رسد این سخنان تهدیدی تلویحی برای تحت فشار قرار دادن محمود عباس و مذاکره کننده اصلی وی ، و وادار کردن آنها به همکاری باشد. همچنین کری در سفر اخیرش به منطقه هیچ راهی برای وقت کشی توسط محمود عباس باقی نگذاشت. کری به جای اینکه منتظر گفتگوی محمود عباس با کمیته پیگیری طرح صلح عربی بماند، دیپلمات های اتحادیه عرب را به اردن آورد و آنها را واداشت بدون رایزنی با سازمان آزادیبخش فلسطین با پیشنهادهایش موافقت کنند.

 

اعضای کمیته پیگیری طرح صلح عربی در امان بیانیه ای منتشر کردند که در آن آمده بود پیشنهادهای جان کری برای از سرگیری گفتگوها « مبنای مناسبی» برای مذاکرات بیشتر است. مهر تایید کمیته پیگیری طرح صلح عربی، سازمان آزادیبخش فلسطین را در وضعیت دشواری قرار داد. محمود عباس که قادر نبود خود را از این گرفتاری دیپلماتیک خلاص کند، سکوت کرد. اما بر اساس ضرب المثلی که می گوید « سکوت علامت رضاست»، سکوت وی به منزله « موافقت» وی تلقی شد. 

البته این وضعیت ممکن است موجب خشم عمومی فلسطینی ها شود، چرا که بیشتر سران سازمان آزادیبخش فلسطین با پیشنهادهای جان کری مخالفند. با این همه، آنها می دانند رد آشکار این پیشنهادها ممکن است واکنش ناخوشایند آمریکا را در پی داشته باشد. 

محمود عباس قصد دارد پس از رایزنی با سران سازمان آزادیبخش فلسطین پاسخ خود را به این پیشنهادها اعلام کند. احتمال زیادی می رود سران سازمان آزادیبخش فلسطین با وجود رویکرد بسیار محتاطانه خود در قبال پیشنهادهای کری، مجبور شوند با آن موافقت کنند. در نتیجه همه این تحولات، کمیته پیگیری طرح صلح عربی موجب ناامیدی فلسطینی ها شده است.

البته این نخستین بار نیست که چنین اتفاقی رخ می دهد. هیئت کمیته پیگیری طرح صلح عربی به ریاست قطر بیست و نهم آوریل در نشستی در واشنگتن پیشنهادی را نزد کری مطرح کرد که به منزله موافقت این هیئت با تبادل سرزمین بود. منتقدان کمیته پیگیری طرح صلح عربی اعلام کردند این کمیته اختیارات اعطای چنین امتیازاتی را ندارد و از اختیارات خود تجاوز کرده است.تنها اجلاس عربی که طرح صلح عربی را تصویب کرد، اجازه اصلاح این طرح را دارد. کمیته پیگیری طرح صلح عربی از معدود کمیته های پیگیری است که از حیطه اختیارات و وظایف خود تجاوز کرده است. 

البته اسرائیل از اینکه می بیند کمیته پیگیری طرح صلح عربی امتیازاتی را پیشنهاد می کند که فلسطینی ها با آن مخالفند خرسند است. زیاد السایق، تحلیلگر لبنانی به تازگی در مقاله ای نوشت : « بعد از شکست تلاش های بین المللی برای از سرگیری مذاکرات صلح ( از طریق کمیته چهارجانبه) هم اکنون ما شاهد منطقه ای کردن این مذاکرات ( از طریق اتحادیه عرب ) هستیم.» 

خبرگزاری پترا اردن پنجشنبه هفته پیش به نقل از نبیل العربی، رئیس اتحادیه عرب اعلام کرد: «طرح آمریکا در خصوص روند صلح مبنی بر سه محور است: محور سیاسی ، اقتصادی و امنیتی.» روزنامه یدیعوت آحارونوت، چاپ اسرائیل بعدا برداشت خود را از این بیانیه اعلام کرد و نوشت محور سیاسی، از سرگیری مذاکرات صلح است. تصمیم گیری درباره محور امنیتی بر عهده سران بلندپایه نظامی آمریکا و محور اقتصادی به معنای کمک های بیشتر به تشکیلات خودگردان فلسطین است.