به گزارش حوزه پارلمان باشگاه خبرنگاران به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات زیربنایی این مرکز اعلام کرد: تغییر اقلیم در حال حاضر یکی از مهمترین چالش‌های زیست محیطی در سطح جهان است که افزایش درجه حرارت، ذوب شدن یخ‌های قطبی، بالاآمدن سطح آب‌های آزاد جهان و تغییر در آستانه‌های آب و هوایی از پیامدهای آن محسوب می‌شوند. از مهمترین مسائل کنونی جهان، رقابت برای دسترسی به منابع آب است.

مسئله‌ای که اکثر مناطق جهان و به ویژه کشورهای منطقه خاورمیانه را در آینده نه چندان دور وارد ابعاد تازه‌ای از چالش خواهد کرد، کاهش منابع آب در این مناطق با توجه به مسئله تغییر اقلیم جهانی است.

اخیرا گزارش‌هایی در سطح جهان منتشر شده که برای منابع آب در منطقه خاورمیانه از جمله ایران، وضعیت هشداردهنده‌ای را اعلام کرده‌اند. گزارش‌های مورد بررسی به عواملی مانند افزایش مصرف، ضعف در مدیریت منابع آب، خشکسالی ها و به خصوص پدیده تغییر اقلیم به عنوان عوامل موثر در به وجود آوردن شرایط بحرانی اشاره می‌کنند.

مخاطراتی که در نتیجه تغییر اقلیم متوجه کشورهای مذکور خواهند بود به مراتب فراتر از منابع آبی به حساب می‌آیند. بدین معنا که حوزه‌های دیگری مانند سلامت، محیط زیست، امنیت غذایی و سیاسی نیز در معرض تهدیدند و این امر نیازمند سیاستگذاری‌های کلان و قانونگذاری برای سازگاری کشور با پدیده کاهش منابع آب و تغییر اقلیم است.

این گزارش می‌افزاید: با توجه به جهانی بودن پدیده تغییر اقلیم و آسیب‌های ناشی از آن، لزوم توجه جدی به این موضوع چه در سطح ملی و چه در سطح منطقه‌ای و جهانی ضروری است. در سطح ملی با جهت‌گیری مناسب در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌توان تا حدودی اثرات سوء این پدیده را کاهش داد.

 بهره‌وری انرژی در چرخه تولید و مصرف، استفاده از نیروگاه‌های سیکل ترکیبی، کاهش تلفات در خطوط انتقال انرژی، توسعه حمل و نقل عمومی، استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر و افزایش سهم آن در سبد عرضه، تدوین برنامه‌های جامع ساخت و ساز در نواحی ساحلی و مدیریت منابع آب از اقدامات عملی برای د ستیابی به این مهم محسوب می‌شوند.

در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی نیز با احداث مراکز تحقیقاتی، انتقال تجارب و تکنولوژی‌های نو، دریافت کمک‌های مالی از صندوق‌های بین‌المللی و همچنین مشارکت مستمر در سیستم پایش و مشاهدات و توانمندسازی آن، می‌توان به پیش‌بینی‌های دقیق‌تر از وضعیت آتی شرایط آب و هوایی کشور پرداخت.

اتفاقاتی که طی سال‌های اخیر در اقلیم و منابع آب کشور رخ داده و آثار آن با گرم شدن هوا، کاهش نزولات، خشکسالی‌های متناوب و رواناب رودخانه‌ها کاملا محسوس است، نشان می‌دهند که کاهش منابع آب کشور و تغییر اقلیم باید به عنوان یک اصل پذیرفته شود. نتایج تحقیقیات و مطالعات ملی و بین‌المللی نیز چشم انداز نگران کننده‌ای را برای آینده کشور پیش‌بینی کرده‌اند.

بدیهی است تبعات این پدیده همان گونه که توضیح داده شد، محدود به حوزه آب و هوا نبوده و به مرور زمان دیگر حوزه‌ها مانند امنیت غذایی، سلامت و حتی امنیت سیاسی را نیز در بر خواهد گرفت.

بدین ترتیب شواهد به اندازه کافی قوی خواهند بود که لازم باشد در سطح ملی و لایه‌های بالای نظام نسبت به آن‌ها تصمیم گیری و سیاستگذاری شود. در این خصوص موارد زیر می‌توانند مورد توجه باشند:

- آمایش سرزمین با توجه به تغییرات اقلیم و کاهش منابع آبی،

- بررسی تبعات تغییر اقلیم بر حوزه‌های مختلف (سلامت، انرژی ، امنیت غذایی و سیاسی و... ) و ایجاد ظرفیت‌های لازم در سازگاری با آن،

- حرکت ملی برای تغییر الگوی مصرف در راستای سازگاری با پدیده تغییر اقلیم و فرهنگ‌سازی در لایه‌های مختلف اجتماعی و اجرایی،

- تدوین قوانین لازم به منظور ملزم کردن دولت و دستگاه‌های اجرایی برای تدوین برنامه‌های لازم در جهت سازگاری با این پدیده طی یک برنامه جامع، هماهنگ و چند بخشی و حتی بازنگری سازمانی (مانند ایجاد معاونت های سازگاری و تغییر الگوی مصرف در دستگاه‌های اجرایی ، به طوری که دولت را در این راستا ملزم به پاسخگویی کند)

- تدوین برنامه ملی تغییر اقلیم،

- به کارگیری ظرفیت های بسیار بالای علمی کشور در زمینه مطالعات تغییر اقلیم، خشکسالی و مدیریت آن در سیاستگذاری‌های کلان مرتبط با پدیده تغییر اقلیم.

در این راستا ضروری است نسبت به تدوین و تصویب موارد زیر اقدام شود:

-بازنگری چشم‌انداز بلندمدت توسعه کشور با لحاظ کردن آثار تغییر اقلیم، پیامدهای کنوانسیون تغییر اقلیم و پروتکل‌های اجرایی آن،

- تعیین و تصویب سیاست‌های کلی نظام در خصوص تغییر اقلیم در سطح ملی و بخش‌های اقتصادی کشور،

- تعیین سیاست‌ها و برنامه‌های اجرایی در سطح ملی و بخشی،

- مدیریت یکپارچه برنامه‌های توسعه منابع آب با حفاظت از اکوسیستم‌هایی که در چرخه آب نقش کلیدی دارند،

- جلب مشارکت‌های مردمی در مراحل تصمیم سازی مدیریت، ساخت و اجرا، بهره‌برداری، نگهداری و حفاظت در طرح‌های توسعه منابع آب.

از نکات قابل توجه و افق‌های پیش روی مدیریت منابع آب کشور، دیپلماسی آب خواهد بود. علی‌رغم کاهش کنونی منابع آبی کشور و تشدید آن در چشم انداز آتی، هنوز ایران نسبت به بسیاری از کشورهای خاورمیانه از ذخایر نسبی بهتر و موقعیت توپوگرافیکی مناسب‌تری برخوردار است که باید از این فرصت‌ها برای مدیریت تهدیدات و منافع ملی استفاده شود.

آنچه از وضعیت آتی منطقه خاورمیانه باید مورد توجه فراوان قرار گیرد، بحث مشکلات ناشی از خطرات تغییر اقلیم در بعد بین‌المللی مخصوصا در مورد منابع آب‌های مرزی بین ایران و عراق، عراق و سوریه با ترکیه، ایران و افغانستان و سایر کشورهای مجاور که با ایران از منابع آبی مشترک دارند، می‌شود که لازم است برنامه‌های مدیریت و مهار منابع آب در حوزه‌های آبریز مرزی و مشترک، تدوین و در اسرع وقت به مرحله اجرا درآیند.

انتهای پیام/