آشنایی باپیرغلامان حسینی؛
راز تکراری نشدن روضۀ اباعبدالله از زبان حاج اکبر بازوبند
عشق به أباعبدالله(ع) کوچک و بزرگ نمی‌شناسد. با فرارسیدن ماه عزای سرور و سالار شهیدان بر آن شدیم تا شما کاربران گرامی را با تنی چند از پیرغلامان و سینه سوختگان عشق حسینی آشنا کنیم.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران؛ وقتی از ایشان پرسیدیم چرا عزاداری برای امام حسین تکراری نمی شود گفت: امام حسین هرچه داشت برای خدا داد، در عوض خدا هم امام حسین را در قلب همه جا داد و روز به روز بر عظمت و عزت او افرود. متن کامل مصاحبه با این پیرغلام اهل بیت را در ادامه بخوانید.
-لطفا خودتان را معرفی کنید.
بنده اکبر بازوبند و متولد یزد هستم حدود پنجاه سال است در تهران زندگی می کنم در جامعه مداحان در یزد از محضر آقایانی کسب فیض می کردم و در تهران هم در خدمت بزرگانی بودم.
-چه طور مداحی اهل بیت را شروع کردید؟
من از بچگی عشق مداحی و روضه خونی داشتم حدودا 7-8 سال داشتم که بچه ها را جمع می کردم و چادر می زدیم من هم به منبر می رفتم و بیشتر این نوحه را می خواندم (سقای ما، لب تشنگان ابالفضل ابالفضل) به این صورت بود که امام حسین ما را در این مسیر وارد کرد.
-اگر بخواهید یک نفر را به عنوان استاد اصلی نام ببرید از چه کسی نام می برید؟
در یزد آقای محتاج اله ،آقایی به نام علیزاده و ایشان شیخ هم بودند که خدا رحمتشان کند.در خدمت مرحوم حاج آقای توکلی و آقای کربلایی بودم ، هم چنین به حاج حسن آقای ارضی ارادت زیادی داشتم. ولی دو نفر اول که در یزد بودند خیلی بیشتر بر گردن من حق داشتند.
-به نظر شما مداحی و نوکری اهل بیت(ع) اکتسابی است یا انتصابی؟
من فکر می کنم که خود امام حسین باید مداحی آن فرد را قبول کند و همچنین باید در خون فرد هم محبت امام حسین باشد. خیلی ها می خوانند ولی عشق خواندن، غیر از عشق خواندن درخانه ی امام حسین می باشد.
من شخصا در هر مصاحبه ای گفتم که اگر کسی دو خط برای امام حسین بخواند پا و دستش را می بوسم.حتی به آقایون گفتم که اگر کسی برای تست آمده که ببیند امام حسین او را قبول می کند یا نه، شما به او بنا دهید و اگر مشکلی دارد حل کنید اینها از نظر شعر و سبک آماده اند در اصل اخلاص است. اگر آن فرد اخلاص داشت و اگر سیمش به امام وصل بود همه کارها درست می شود.
خدا مرحوم آقای علامه را رحمت کند ایشان از کسانی بود که در جامعه ارزنده بودند. خود من حتی تاروز های آخر حیاتشان از ایشان کسب فیض می کردم.در یکی از صحبت هایی که با ایشان داشتم پرسیدم چه طور شما هر جا که می روید این قدر جلوه می کنید؟ فرمودند که من صبح در خانه تا زیارت عاشورا نخوانم و تا برای امام حسین گریه نکنم از خانه بیرون نمی آیم. آقای علامه شاعر بود هم مداح ارزنده بود و هم مداح شاخص بود و همه جامعه حتی بزرگان روی ایشان حساب می کردند ایشان به من می گفت که در هر مناسبتی یک شعر از آن مناسبت حفظ می کنم. به هر حال وجود استاد برای همه ضروری است و باید جلوی استاد زانو بزنند.
خیلی از آقایان هستند آقای سازگار، آقای آهی،.... و خود خانه مداحان کلاسی برای همه است . در خانه ی مداحان اساتیدی حضور دارند که این اساتید بر شعر و سبک و صحبت ها و برنامه های کلی مداحان نظر می دهند وجود استاد برای همه بسیار ضروری است البته من از کسی انتقاد نمی کنم و می گویم ان شااله که امام حسین همه را قبول می کند ولی سبک هایی خوانده می شود که در این صورت کاملا مشخص است که این فرد استاد نداشته است که این گونه می خواند. و شعری می خواند که این شعر در شان اهل بیت نیست این فرد عشق مداحی را دارد و دوست دارد بخواند ولی بهتر است که از وجود استاد هم استفاده کند.دستور دین ما هم این است که از گهواره تا گور طلب علم کنید.حتی من که 68 سال سن دارم هنوز از خیلی ها کسب فیض می کنم.
-ترویج فرهنگ اهل بیت در جامعه چه تاثیری می تواند داشته باشد؟نقش مداحان در این زمینه چیست؟
اولین سالی که ما خدمت مقام معظم رهبری شرفیاب شدیم ایشان رئیس جمهور بودند. اولین حرفی که ایشان فرمودند این بود که : شما مداحان نَسَبتان به دعبل ها و حسان ها است.
آقایون وعاظ در راس هستند و تاج سر ما هستند آنها جای خود را دارند ولی یک مداح وقتی 2-3 خط شعر می خواند انقلابی در دل شنونده ایجاد می کند با این کار آن فرد برای حرف شنیدن آماده می شود. آقا فرمودند غزل هایی هم که در آن سازندگی باشد بخوانید چون وقتی از تمام وجود اشک از چشمان جاری می شود در این صورت این فرد آماده شنیدن مطلبی است و این غزل ها می تواند اثر زیادی داشته باشد. اگر در شعر و حرف های مداحان امر به معروف و نهی از منکر باشد می تواند فرد را بسازد. قیام امام حسین برای چی بود؟ چه چیزی باعث شد که ما در جنگ عراق شکست نخوریم. وقتی آقای آهنگران می خواند همه را متحول می کرد. الان هم که دنیا دست به دست هم دادند به غیر از چند کشوری .تا این مداحان تا این هیئتی ها تا این پرچم های امام حسین است تا این وعاظ و علما و تا این فکر مقام معظم رهبری باشد هیچ کسی نمی تواند کاری کند. زمانی موفق می شوند که بتوانند پرچم های امام حسین را جمع کنند پرچم امام حسین و محبت ایشان در خون مردم است . همه ی جوانانی که در سنگر جبهه بودند و الان هم هستند ساخته نشده اند مگر در مجلس امام حسین. من مخالف درس خواندن و مدرسه نیستم باید درس بخوانند ولی چیزی که اینها را ساخت مجالس اهل بیت و مراسم های تاسوعا و عاشورا بود این مراسم ها اثر زیادی در سازندگی دارند. جوانانی هستند که در اثر یک بار شرکت کردن در مراسم سینه زنی و عزاداری عوض می شوند.
-سبک و شعر در مداحی با توجه به تاکیدات مکرر رهبری باید چه شرایطی داشته باشد؟
اولا هر شعری نباید خوانده شود و یا سبکی که در شان اهل بیت نباشد سبک اثر زیادی دارد. البته در قبل هم بیان کردم که از کسی انتقاد نمی کنم ولی باید در مسیری بیایند که امام حسین از آنها راضی باشد تعداد این افراد با این نوع شعر و سبک که در شان اهل بیت نباشد کم است.
-توصیه شما به مداحان جوان در مورد سبک و شعر چیست؟
در سابق که به منبر می رفتیم اگر پنجاه تا مستمع داشتیم وقتی آمار می گرفتیم کل این افراد 10-15 کلاس بیشتر سواد نداشتند ولی الان بیست نفر در یک مجلس نشسته اند 20 نفرشاان دکتر،مهندس، فوق لیسانس هستند. در این صورت امروزه مداح باید کار کند و زحمت بکشد و باید اشعاری را حفظ کند. وقتی در یک شعر کلمه ای عوض شود یا اشتباه خوانده شود همه معنا تغییر می کند ولی اگر پیش استاد بروند این مشکلات رفع می شوند الان در هر جای تهران یک کلاس مداحی وجود دارد .در همین جا ما هم شب های دوشنبه کلاس داریم که یک عده برای قران و مداحی و دعا می آیند. افرادی که این گونه سبک را دارند حالا که عشق امام حسین را دارند و حالا که امام حسین این ها را به این راه وارد کرده بهتر است به این کلاس ها بیایند و کسب فیض کنند.
-توصیه شما به شعرا چیست؟
سابق اگر کسی ترانه و شعری می خواست باید پیش شاعری می رفت تا برایش شعر بسازد. ولی امروز کتاب های زیادی در دست است دیوان کمپانی و همچنین دیوان های زیادی در این زمینه وجود دارد الان هم کتاب مرحوم ژولیده وجود دارد .خود من یک قصیده از مرحوم ژولیده در مورد حضرت زهرا خواندم و مورد استقبال قرار گرفت .اینها زحمت کشیده اند و سوخته اند و ساخته اند و ما باید این اشعار را حفظ کنیم و بخوانیم.
-یک موضوعی که در بحث های روان شناختی و اجتماعی مطرح می کنند می گویند وقتی موضوعی تکراری می شود خسته کننده می شود و آن داغی و حلاوتش از بین می رود چرا موضوع نوکری اهل بیت این طور نیست؟
چرا امام حسین روز عاشورا جلوه کرد؟ امام حسین همه هستی اش را به خدا داد و خدا هم در قلب همه امام حسین را جا داد روز به روز جلوه امام حسین بیشتر می شود کسی که اصلا امام را نمی شناسد وقتی در مورد امام حسین می شنود اشک از چشمانش می آید وقتی به عاشورا و قتلگاه نگاه کنیم شما زیاد شنیدید که از مصیبت کربلا و امام حسین سنگ گریه می کند بعضی بر این عقیده هستند که اگر کمک امام حسین نبود حضرت زینب بدن او را پیدا نمی کرد و با این وضع امام را شهید کردند. امام حسین حتی حاظر شد زن و بچه اش را به خاطر نماز و قران به اسارت ببرند.(باقی نمی ماند دین جدم مگر به کشته شدن من) امام هر چی داد به خدا داد خدا هم او را جلوه داد. حسین مظهر آزادگی و بقای دین است او کسی است که خودش را فدای اسلام کرد.
-به نظر شما انس گرفتن مداحان با قران و حدیث تا چه حدی فایده دارد؟
خود من بیشتر قران را قبل از اذان صبح می خوانم. قران خواندن انسان را عوض می کند. مداحان باید قران بخوانند و حدیث و اخبار کار کنند روزی 2-3 ساعت وقت برای مطالعه بگذارند و نهج البلاغه و یا صحیفه سجادیه بخوانند. کار مداح شعر خواندن است ولی وقتی که مطالعه کند،حدیث و اخبار و قرآن بخواند خیلی در کارش و روحیه اش موثر است.
-شما چند سال پیش شروع به خواندن کردید؟
تقریبا از سال 42 که به تهران آمدم.
-هیئت های آن موقع با هیئات های الان چه فرقی دارد؟
هیئت های قدیم مردم را برای مبارزه با طاغوت ساخت قبل از انقلاب وقتی یک مداح برای خواندن به بازار می رفت در شعرهایش دستگاه طاغوت را با یزید مقایسه می کرد در آن زمان این فرد یا باید فرار می کرد و یا او را می گرفتند آزادی در کار نبود خیلی از مداحان و وعاظ با این کارشان به زندان افتادند یا ممنوع المنبر شدند و یا اجازه رفت و آمد در جامعه را نداشتند بازار تهران بود که شاه را سرنگون کرد. یک شعری که در آن زمان می خواندند این بود: خون بر شمشیر پیروز است . دستگاه هم منظور این شعر را می فهمید. ولی الحمد الله امروز آزادی وجود دارد و هدف این است که مجالس امام حسین طوری برگزار شود که مورد رضای امام زمان باشد.
-از نظر محتوایی چه؟چرا هیئت های الان بیشتر شور زده و سبک زده می شوند؟
الان هیئت های زیادی داریم و جوانان بیشتر دنبال سبک و شور هستند و مجالسی هم وجود دارد که هم مورد پسند اهل بیت است و هم جوانان. ولی به هر حال غیر از شور و غیر از گریه باید هدف امام حسین را هم بیان کرد و مردم را باید در این مجالس ساخت. حالا که جوانی آمد که برای امام حسین گریه کند و سینه بزند به او نماز و روضه و مبارزه با کفر را بگویید و او را بسازید اینطور نباشد که فقط در هیئت بیایند و سینه بزنند.
در لحاظات آخر عمر امام حسین بود که ایشان می خواستند نماز بخوانند ایشان برای حرف زدن و ارتباط با خدا نماز می خواندند.
-در کنار تاثیرات شگرف و فراوانی که هیئات مذهبی دارند چه آفاتی هیئت های ما را تهدید می کند؟
یکی از کارهایی که خیلی بد شده بود عکس هایی بود که در هیئت ها می زدند. مثلا شما پنج مجلس که می رفتید پنج عکس مختلف از امام حسین بود و یا یک عکس از امیرالمومنین که در شان حضرت نبود وجود داشت.
دوم این که قبلا هم عرض کردم واقعا بعضی از شعرها و سبک ها مصیبت است، در نوکری امام حسین باید همه چیزش نوکری باشد. وقتی مداحی می ایستد و می خواند باید طوری باشد که مردم از حرفش، خواندنش، ایستادنش لذت ببرند. و یا بعضی که می خواهند ابوالفضل را معرفی کنند زیبایی های ظاهری ایشان را بیان می کنند و یا می گویند که ایشان چشم ها و صورت قشنگی داشتند با این اوصاف آیا کسی قشنگ تر از عباس شود او فوق ابوالفضل است؟ وقتی می خواهید ابوالفضل را معرفی کنید بگویید عباس کسی است که امام حسین به او می گفت جانم به قربانت و امام حسین این را به خاطر قشنگی او نمی گفت. پنج امام معصوم دست عباس را بوسیدند امیرالمومنین،امام حسن، امام حسین، امام زین العابدین و امام باقر که ایشان در سن چهار سالگی که در دست اسارت بودند دست ایشان را بوسیدند. این حرکت برای چی و به چه جهتی بود؟ اخلاص عباس، مقام و ادب عباس بود.
ایشان همیشه به امام حسین آقای من و مولای من می گفت.چون می گفت مادر من ام البنین است مادر امام حسین حضرت زهرا است آن وقت شعری برای ابوالفضل خوانده می شود که چهره ای زیبا داشت!
آیت الله رشاد زنجانی در قبل از انقلاب شاید سال 56-57 بود که ایشان امام جماعت مسجد صاحب زمان بودند اگر در شعر و سخنانی که در مجالس گفته می شد مقام اهل بیت تضعیف می شد ایشان آن فرد را صدا می کرد و به او تذکر می داد. کسانی هستند که ایستاده می خوانند ولی حرکاتی انجام می دهند که در شان اهل بیت نیست.
-آیا شهرت مداحان می تواند برای آنها آفت شود و آنها را به انحراف بکشاند؟
اگر زمانی شهرت پیدا کردند و از او تعریف کردند آن فرد باید به خدا پناه ببرد تا با این حرف ها گول نخورد و باید بداند که این شهرت و عزت برای امام حسین است و بداند یک کفشی جلوی پایش گذاشته اند که او نوکر امام حسین است. الان هم که من به منبر بروم به خدا توکل می کنم و می دانم که این عزت برای امام حسین است نباید با شهرت و سرو صدا او را غرور بگیرد این غرور است که فرد را به زمین می زند اگر روزی عزت و احترامش کردند آن روز بیشتر به خدا پناه ببرد و از خدا کمک بخواهد همه این ها مال امام حسین است پس اگر امروزه مداحی عزت پیدا کند به خاطر امام حسین است.
من را غلامی تو بود تاج افتخار این تاج را به افسر شاهان نمی دهم
گر انتخاب جنت و کویت به من دهند کوی تو را به جنت و رضوان نمی دهم
گر انتخاب جنت و کویت به من دهند کوی تو را به جنت و رضوان نمی دهم
-نظرتان در مورد پاکت چیست؟ آیا این هم به نظر شما آفت است؟
من یک نکته عرض می کنم هم به مداحان بزرگ و اسم و رسم دار هم به سایرین. قدیمی ها و بزرگترها به ما یاد دادند که پول امام حسین را نشمارید، بگذارید جیبتان تمام نمی شود! گر محرم چندین پاکت به شما دادند تک تک آنها را نشمارید، با هم قاطی کنید و بعد جیبتان بگذارید. اگر شما خدمت یک مرجعی، یک بزرگی و یا مقام معظم رهبری برسید و از آنها هدیه ای طلب کنید آن هدیه هرچقدر که کم هم باشد تا سالیان سال آن را نگه می دارید شاید ارزش مادی نداشته باشد اما برای شما خیلی گرانبهاست. من در کل مخالف گرفتن پول نیستم اما نوع نگاه به این موضوع اهمیت دارد. نگاه ما نباید روی این پول نگاه کسب و کار باشد. دید ما دید امام حسین، نمک امام حسین باشد. بعد آن وقت ببینند امام حسین چگونه هدایت می کند.
-با توجه به تاکید رهبر انقلاب بر بصیرت افزایی مداحان، به نظر شما تفاوت بصیرت افزایی با اتهام زنی و تخریب چیست؟
تا آنجایی که برای من مثل روز روشن است آقا از احدی در این عالم ترس ندارد، از آمریکا، انگلیس، اسرائیل و هیچ قدرتی هراسی ندارد. اما آقا از این که من بیایم و به اسم امام حسین کسی را خراب کنم این برای ایشان درد و رنج است. برای حضرت امام هم همینطور بود. این منبر ارزش دارد. چرا باید حرفی را بزنیم که نمی دانیم درست است یا نه. وقتی منبر، منبر می شود که حقایق روی آن گفته شود، حرفی که اهل بیت از آن راضی باشند؛ مراجع و مقام معظم رهبری راضی باشند. من خدا شاهده منظورم شخص خاصی نیست کلی می گویم. این که مدام این و آن را خراب کنیم و لجن مال کنیم که پسندیده نیست. چطور می توانیم در قیامت پاسخگو باشیم. معنای روشنگری این نیست. اگر آمدیم اتفاقات این کشورهایی که قیام کرده اند، سرنوشت صدام، قذافی، مبارک و امثالهم را گفتیم این روشنگریست. اگر حوادث بعد از عاشورا و بلایی که مختار بر سر مسببین واقعه را بیان کردیم اینها مصداق روشنگریست.
-به نظر شما عملکرد مداحان در فتنه 88 قابل قبول بود؟
بله قطعا عملکرد بسیار عالی داشتند. شما ببینید برخی مداحان ما از جمله خود حاج منصور جلسات خودشان را تعطیل کردند وبرای مقابله با آنها اقدام کردند. مداحان در صحبت های خودشان در شعرهای خودشان مقابله و مخالفت خود با انها را صریحا فریاد کردند.
-شما موافق حضور جریانی به نام انحرافی در بدنه دولت هستید؟
من یک مطلب به شما می گویم شما تا آخر خط را خودتان بخوانید. وقتی آقا گفت فلان شخص را بگذار کنار اگر تو طرفدار آقا هستی کامل او را کنار بگذار. آقا این همه از تو طرفداری کرد تو خیال می کنی عزتی که داری مال خودت است. وقتی آقا گفت این شخص نباشد یعنی نباشد تمام. من هرکسی چه در بدنه دولت باشد چه در هرجای دیگر خلاف محور عمل کند من با او مخالفم.
-با توجه به این که چندین دهه است نوکری اهل بیت علیه السلام را می کنید، آیا تا به حال کرامتی از این خاندان دیده اید؟
فراوان دیده ایم. در گذشته البته شاید الان هم باشد ته چای گریه کن امام حسین را برای شفای مریض می بردند و قطعا جواب هم می گرفتند. ما دیدیم که نتیجه گرفته اند. بالاترین موضوعی که ما و شما داریم می بینیم این است که روز به روز جلوه امام حسین زیادتر می شود و مجالس اهل بیت بیشتر و پربارتر می شود. شما ببینید در تاسوعا و عاشورای ابی عبد الله قدر یک مملکت خرج می کنند. بطور قطع نتیجه گرفتند و می گیرند که این کارها را انجام می دهند.
-سوال پایانی ما سخن دل است. چنانچه خاطره ای، توصیه ای مطلبی هست بفرمائید.
شخصی به من گفت تو چه می کنی که تا شروع به خواندن می کنی مردم شروع به گریه می کنند. البته باید بگویم این مطلب درباره من صحت ندارد. چندین بار پرسید من جواب ندادم بعد به او گفتم ببین اگر وقتی روضه می خوانی خودت آن صحنه ها را آمدن زینب به قتلگاه، بر دست گرفتن علی اصغر، بالای سر علی اکبر رفتن و الی اخر برای خودت مجسم کردی و سوختی بدان این دیوار هم برای این مصیبت گریه می کند. به دنبال این که صدا و شعر و اینها چطور باید باشد نباش فقط صحنه را مجسم کن؛ بعد خودت حال و هوای مجلس را می بینی.
خاطره دیگری که هم برای خودم درس بود هم برای دیگران می تواند مفید باشد این است که روزی من روی منبر گفتم حسین جان قربان حرم خلوتت بروم. خدا رحمت کند آیت الله رشاد را. من را صدا زد و گفت: دیگر نخوانی حرم حسین خلوت است. توفقط ظاهر را می بینی. نمی دانی انبیا به زیارت امام حسین می آیند؟ تو نمی دانی چهارده معصوم شب جمعه مهمان امام حسین هستند؟ تو نمی دانی فوج فوج ملک کنار قبر اباعبدالله می آیند؟
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید
