علامه مصباح یزدی افزود: اجرای احکام اسلامی در دستگاه قضایی، بزرگ‌ترین نمود اسلامی شدن نظام در اجرای احکام کیفری بر طبق اسلام است که نمود بیشتری دارد و بیشتر در معرض رؤیت و ارزیابی بیگانگان است و نمود بیرونی دارد. از طرفی دستگاه‌های امنیتی نیز از آنجا که در آن نوعی تزاحم بین حقوق شخصی افراد و حفظ مصالح کشور مطرح است، مورد توجه قرار داشت. چرا که مسائل اطلاعاتی و امنیتی نقش بسیار بزرگی را در اداره کشور در عرصه داخلی و خارجی دارد و از همین روست که وقتی مسائل جاسوسی افشا می‌شود، هرچند سایر کشورها به آن انتقاد می‌کنند، ولی از کنار آن رد می‌شوند، چون خودشان هم به آن مبتلا هستند و احساس می‌کنند بدون این تجسس‌ها و کسب اطلاعات نمی‌توانند مصالح کشور و موقعیت خود را حفظ کنند و آن را از ضرورت‌های زندگی اجتماعی خود می‌دانند.

وی خاطرنشان کرد: تجسس در حریم خصوصی افراد، در فرهنگ عمومی مطلوب شمرده نمی‌شود، لذا کشورها علنی به تجسسات خود اذعان نمی‌کنند، هرچند که به این جاسوسی‌ها واقف هستند. همانگونه که در سطح داخلی هم گاه چنین نیازی احساس می‌شود و آن زمانی است که گروه‌های سازمان یافته‌ای بخواهند در جهت براندازی نظام فعالیت کنند. طبیعتا این تجسس با حقوق فردی تنافی دارد. لذا این مسأله از همان آغاز نظام اسلامی مورد توجه بوده و عده‌ای درصدد برآمدند که به این نکته دست یابند که دستگاه اطلاعاتی تا چه میزان در چنین مواردی حق ورود به حریم خصوصی افراد را دارد.

عضو خبرگان رهبری با اشاره به دلایل شرعی این مسأله افزود: از یک طرف حرمت عرض و آبروی مؤمن و عدم جواز تجسس در شرع وجود دارد و از طرف دیگر سیره برخی بزرگان حتی شخص امیرالمؤمنین(ع) نیز اطلاع از برخی اخبار محرمانه برای تأمین چنین مصالحی بوده است، لذا درعهدنامه مالک اشتر، برای او بیان می‌کند کهٔ را موظف کند تا اخبارمحرمانه را به او برسانند و از این موارد، فی الجمله فهمیده می‌شود که این مصالح نیز باید تأمین شود.

وی پیدایش نظام اسلامی بدون تحقیق در فقه اسلامی را بی‌معنا توصیف و خاطر نشان کرد: اگر نظامی اسلامی باشد، حداقل در مدیریت‌ها باید احکام اسلامی مراعات شود و کمترین مرتبه نظام اسلامی آن است که در اداره آن، خلاف احکام قطعی اسلامی عمل نشود. لذا ابتدا باید آن حداقل‌ها را تعیین کرد و سعی کرد آن‌ها را گسترش داد و ارزش‌های اسلامی را در مسائل مشتبه تبیین و روشن کرد، ضمن اینکه باید آموزش‌ها و پژوهش‌ها در این زمینه گسترش یابد و کارگزارانی برای انجام آن تربیت شود، وگرنه حتی اگر تحقیقات و پژوهش‌ها نیز کامل باشد، اما در اجرا با مشکل مواجه شود و عده‌ای به آن اعتقاد نداشته باشند، باز هم فایده‌ای بر آن مترتب نخواهد بود.

آیت‌الله مصباح یزدی پژوهش و آموزش در خصوص احکام اسلامی را از وظایف نظام اسلامی دانست و افزود: طبعا در همه کارهای انسانی همیشه قصورها و کمبودهایی وجود دارد و گاه تندروی‌ها و کندروی‌هایی نیز صورت می‌گیرد که تاحدی قابل اغماض است، اما اگر کندروی‌ها به جایی برسد که انسان شک کند که این نظام، اسلامی است یا غیر اسلامی، یا به گونه‌ای تندروی صورت بگیرد که مشکلاتی را ایجاد کرده و باعث وهن اسلام در سطح جهانی شود، دیگر قابل اغماض نخواهد بود.

وی با اشاره به اینکه تا کنون کارهایی در زمینه فقه برای نظام اسلامی انجام گرفته است تصریح کرد: این کارها فقط در حد ضرورت در همان اوائل انقلاب انجام شده است ولی هرگز برای نظامی که می‌خواهد پایدار بماند و برای کشورهای دیگر الگو باشد، کافی نیست.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: هرچند ترسیم نقطه ایده آل و آرمان مطلوب دشوار نیست، اما همه ما می‌دانیم که افکار ایده‌آلی و آرمانی همیشه تحقق پیدا نمی‌کنند، لذا بین وضع موجود و وضع ایده‌آل مراتبی است که باید این مراتب را شناخت و با توجه به شرایط عینی جامعه سعی کرد که به آن قله نزدیک‌تر شد، و باید طرحی را در نظر گرفت که ذومراتب بوده و با توجه به اوضاع قابل انعطاف باشد و به گونه‌ای قدم برداشته شود که عقبگرد و سقوط به دنبال نداشته باشد.

وی با اشاره به وجود مشکلات و موانع بسیار در طول این مسیر، اظهار کرد: اینکه عده‌ای با نگاه به برخی مشکلات ناامید شده و مثلا می‌گویند از ما کاری بر نمی‌آید و وقتی امام زمان(عج) آمدند این مشکلات حل می‌شود، ناشی از ضعف معرفت و شناخت، ضعف نفس و در یک کلمه ضعف بصیرت است. حقیقت این است که در سخت‌ترین شرایط، با وجود بیش‌ترین مشکلات هم می‌توان قدم‌های مثبتی برداشت، به شرط اینکه اولا خودمان قدم‌ها را بشناسیم و ثانیا شرایط عینی را شناسایی کرده و به قدر امکانات قدم‌ها را برداشته و در این راه همت داشته باشیم و قدم‌های برگشت ناپذیری را برداریم.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تاکید کرد: برای اینکه این حرکت درست انجام بگیرد و با یک قدم جلو رفتن دوباره عقب گرد نکنیم، باید دائما نگاهمان به قله و آرمان‌ها باشد، و رفتار خود را نسبت به نزدیک شدن به آن بسنجیم و در واقع نسبت ما با آرمان‌ها به عنوان میزانی است که در گام‌های بعدی حرکت ما را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

وی با اشاره به لزوم دقت در انجام کار برای تدوین فقه نظام ساز افزود: از همان اوایل انقلاب، در یکی از مراکز دانشگاهی کشور، حرکتی علمی و پژوهشی در این زمینه شروع شد ولی به خاطر عجله و بی‌دقتی، کسانی به کار گمارده شدند که خودشان منبع فساد و آفت ساز بودند، و لذا نه تنها کاری انجام نشد، که ضرباتی هم به نظام وارد شد، به گونه‌ای که اکثر قریب به اتفاق فتنه‌آفرینان، تحصیلکرده‌های همان دوره هستند و اساتید آن‌ها کسانی بودند که سیاست بسیاری از احزاب مخالف نظام را ترسیم می‌کنند و اکنون پشت صحنه بوده و عده‌ای نیز در خارج از کشور هستند.

علامه مصباح یزدی خاطر نشان کرد : باید از گذشته درس گرفته و با دقت و بدون عجله – نه به معنای تنبلی – به انجام کار پرداخت. باید ضرورت‌های کار را تشخیص داد و طرح کلی و کلانی برای این فعالیت‌ها ترسیم کرده، مراحلی برای آن در نظر گرفت. سپس باید جایگاه خود را مشخص کرده و دانست که برای رسیدن به مرحله بعد چه اموری مورد نیاز است تا مبادا به عقب برگشته و یا سقوط کنیم.

وی با اشاره به اینکه مهم‌ترین امر لازم برای تدوین فقه نظام حکومتی، تدوین طرح کلان و کلی آن است، اظهار کرد: در این طرح باید نقطه آرمانی، وضع موجود، و لوازم و نیازهای حرکت از وضع موجود به نقطه آرمانی مشخص، و خطوط اصلی و بخش‌های مختلفی که باید در آن‌ها کار شود ترسیم شود، و از افرادی که کاملا مورد اعتماد هستند استفاده شود، تا خدای نکرده به همان سرنوشت سابق دچار نشویم.

آیت‌الله مصباح افزود: علاوه بر طراحان طرح اصلی، کسانی که برای تحقیق و پژوهش در نظر گرفته می‌شوند، باید کسانی که تجربه و معلومات، ذوق و فهم و بصیرت کافی در این کار داشته باشند، شناسایی شده و با هم ارتباط پیدا کنند و در فضائی پاک دور از اغراض شخصی و اهداف گروهی و حزبی همفکری کنند تا طرح کلی به صورت برنامه اجرایی درآید و لوازم هرمرحله اجرایی پیش‌بینی شود.

عضو خبرگان رهبری با اشاره به اینکه تدوین فقه نظام ساز مدت‌ها طول می‌کشد و نباید عجله کرد، خاطر نشان کرد: اگر از همین امروز هم کار شروع شود، سال‌ها طول خواهد کشید که نتایج اولیه آن ظاهر شود، اما نباید ناامید شد، بلکه باید با همت تلاش کرد و به قدر ضرورت و امکان برای آن وقت گذاشت و تجربه کرد تا به نتیجه اطمینان بخش برسد.

وی افزود: از طرف دیگر آفتی که ممکن است دامنگیر چنین کار بزرگی شود، این است که عده‌ای بدون سوء نیت و تنها به خاطر عجله یا جهل و عدم معلومات وارد کار شوند و سبب ناقص شدن کار شوند. لذا باید در برنامه ریزی‌ها بسیار دقت کرد و افراد صالح را برای این کار انتخاب نمود تا برنامه جامع و مناسبی را تدوین کنند.

علامه مصباح یزدی با اشاره به اینکه تدوین فقه نظام ساز سنگین و دشوار و پس از آن نیز اجرای آن با مشکلات و موانع بسیار رو به روست تصریح کرد: باید به فضل الهی و عنایات حضرت ولی عصر(عج) امیدوار بود، چرا که بارها دیدیم و تجربه کردیم که اگر کاری با اخلاص ولو با کمترین امکانات انجام شود، خداوند به قدری کمک و یاری می‌کند که غیر قابل تصور است.

این استاد اخلاق حوزه علمیه با اشاره به آیه‌ای از قرآن کریم افزود: ما باید آنچه در توان داریم به کار بگیریم و با اخلاص و بدون تنگ نظری عمل کنیم و یقین داشته باشیم نه تنها خداوند ما را یاری می‌کند، بلکه تا پایان کار همراه و در معیت ما خواهد بود، همان‌گونه که سرمایه ما در انقلاب همین بوده و هست، چرا که نظام ما به جز یک عده مردم پابرهنه و محروم از لحاظ مادی و تجهیزات، چیز دیگری نداشت و تنها با اخلاص و اعتماد به خدا در برهه‌های مختلف پیروز شدیم./