شهرهای مرزی ایران را بشناسیم/6
"سراوان" شهری که در آن خورشید متولد شده است
این شهر به زادگاه خورشید ایران شهرت دارد، زیرا سراوان اولین نقطه در کشور است که خورشید در آن طلوع می‌کند ،به طوری که طلوع و غروب خورشید در این شهر با طلوع و غروب خورشید در غربی‌ترین شهر کشور یک‌ساعت و هفده دقیقه اختلاف دارد.
به گزارش باشگاه خبرنگاران، شهرمرزی "سراوان" با وسعت 28408 کیلومتر مربع در فاصله 343 کیلومتری زاهدان با جمعیتی بالغ بر 172149 نفر قرار دارد.
این شهر به زادگاه خورشید ایران شهرت دارد، چرا‌که سراوان اولین نقطه در کشور است که خورشید در آن طلوع می‌کند به طوری که طلوع و غروب خورشید در سراوان با طلوع و غروب خورشید در غربی‌ترین شهر کشور یک ساعت و هفده دقیقه اختلاف دارد.
طول نوار مرزی این شهرستان با کشور پاکستان 384 کیلومتر در حوزه بخش‌های "جالق" و "بم‌پشت" می‌باشد که از میل 118 شروع و تا میل 196 ادامه دارد.
تاریخچه سراوان
"سراوان" از شهرهاي استان سيستان و بلوچستان است، محل کنوني شهر سراوان تا پيش از سال ۱۳۰۵ خورشيدي روستايي به نام شستون بوده است.
در محلي به نام "داورپناه"، کوهي به نام مهرگان وجود دارد که پيش از اسلام محل انجام مراسم نيايش به اهورامزدا بوده و قديمي‌ترين مسجد مکران در اين شهر ساخته شده است.
تاقبل از دوران قاجاريه درهيچ يك از متون و روايات تاريخي نامي از سراوان ديده نمي‌شود و از اين محل بنام "شستون" _ "شستان" و در برخي ازمتون و اسناد بنام "سرابستان" و "سرستون" نيز يادشده است.
"بخشان" ،"سرجو" و "دزک" نيز از بخش‌هاي مهم و اصلي سراوان اوليه يا شستون بوده كه از این ميان بخشان به علت دارا بودن قلعه دوره اسلامي و تپه‌هاي پيش از تاريخ و تپه دوران تاريخي از اهميت فراواني در تاريخ سراوان برخوردار است.
شستون در مركز شهر و"بخشان" در ابتداي جاده ورودي غربي شهر دزك در حدود 3 كيلومتري شرق شهر سراوان و در حومه آن قرار گرفته است.
دراين ميان "دزك" كهن‌ترين نامي است كه در متون مورخين و جغرافي‌دانان فارسي و عرب قرون نخستين اسلامي خصوصا از سده چهارم و پنجم هجري به بعد ديده مي‌شود و نام دزك و جالق (جالگ) به عنوان مهمترين آبادي‌هاي بلوچستان اين زمان در كنار اسامي اماكني همچون بمپور (بربور يا بنبور) و فهرج (بهره يا فهل فهره) ايرانشهر كنوني و تيز يا خواش يا خواص... آورده شده است.
در روستای دزک درحال حاضر "قلعه بزرگ دوره اسلامي " و "مسجد جامع" كهني وجود دارد ، نه تنها در دوران اسلامي بلكه از دوران پيش از تاريخ نيز، این منطقه از جمله مهمترين سكونتگاه‌ها و مراكز استقراري ساكنان اوليه در هزاره دوم وسوم قبل از ميلاد بوده است .
آب و هوا
این شهرستان دارای زمستان‌های معتدل و تابستانهای گرم می‌باشد،متوسط سالیانه دمای هوا در این شهرستان 8/22 درجه و متوسط سالیانه رطوبت نسبی آن 29 درصد می‌باشد و میزان بارندگی 7 ماهه سال 1382 در این شهرستان 3/79 میلی‌متر بوده است.
کشاورزی
سطح زیر کشت محصولات زراعی 7202 هکتار و سطح زیر کشت محصولات باغی دیم 7950 هکتار و آبی 5/8525 هکتار و جمعاً 5/16475 هکتار می باشد.
محصولات عمده زراعی آن گندم ، ذرت دانه‌ای ، پیاز ، گوجه فرنگی ، باقلا، صیفی جات ، نباتات علوفه‌ای ،یونجه و ذرت علوفه‌ای بوده و محصولات عمده باغی این شهرستان خرما در سطح وسیع ، انگور ، زیتون ، انار و مرکبات است.
محصولات مذکور در زمینه‌های افزایش تولید و سطح زیر کشت و پرورش دام از جمله گوسفند بلوچی و بز بلوچی ( بهترین کرک ) و طیور و استخرهای پرورش ماهی و صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و صنایع روستایی قابلیت سرمایه گذاری دارند.
عوارض طبیعی
آب اين شهرستان ازطريق 1269حلقه چاه، 307 رشته قنات، 272 رشته چشمه با ميزان آبدهي 183ميليون متر مکعب و رودخانه‌هاي ماشکيد با ميزان آبدهي متوسط سالانه 80 ميليون متر مکعب تامين مي‌شود.
مهمترین رودخانه این شهرستان "ماشکید" است که نهایتاً وارد خاک پاکستان می‌شود و با مهار آب آن می‌توان گام مؤثری در رونق کشاورزی منطقه برداشت.
بازارچه مرزی
این شهرستان دارای دو شهرک صنعتی فعال در دو نقطه شهری سراوان و سوران بوده و شهرک صنعتی زابلی نیز در دست ساخت می‌باشد.
نزدیکی با مرز پاکستان و ایجاد دو بازارچه مرزی "کوهک" و "جالق" نقطه درخشانی در اقتصاد این شهرستان بوده و راه اندازی کشتارگاه‌های صنعتی دام در حد وسیع و تشکیل تعاونی‌های مرزنشینان و دفاتر بازرگانی خارجی از جمله مزیت‌های این شهرستان می‌باشد.
کانون‌های معدنی
از کانون‌های مهم معدنی و کانی ،کوه "بیرک زابلی" و "کوه سفید" بوده و معادن گرانیت گشت ، معدن سنگ آهن ماهانی و کهن مگار زابلی ، معدن پودر تالک و پنبه نسوز از جمله معادن مهم و صنعتی این شهرستان بوده که مستعد سرمایه‌گذاری و آماده واگذاری جهت بهره‌برداری است.
جاذبه‌های گردشگری
"قبرستان قدیمی گشت"در قسمت سفلای گشت واقع و مربوط به هزاره اول قبل از میلاد می‌باشد در پویش‌های باستان شناسی انجام شده آثاری از سنگ نگاره‌ها که مربوط به ساکنین قدیمی گشت بوده‌اند یافت شده است.
قدمت 6000 ساله این قبرستان در دامنه کوه مرزمانیک (مردمانیک) از قدمت شهر سوخته زابل نیز بیشتر است.
قلعه "كنت"متعلق به دوره افشاريه در 80 كيلومتري جنوب غربي شهرستان سراوان در روستاي كنت واقع شده است. اين قلعه روي صخره‌هاي طبيعي در سه طبقه ساخته شده و ورودي آن در قسمت جنوبي قلعه حدود 13متر از سطح زمين فاصله دارد.
"قلعه پسکوه" یکی از بناهای قدیمی و تاریخی شهرستان سراوان می باشد که بنای آن به دوره اسلام و قاجاریه بر می گردد و همچون دیگر قلعه های این شهرستان از دو قسمت حاکم نشین و عامه نشین تشکیل یافته است.
قسمت حاکم نشین دارای دو طبقه بوده که در طبقه بالا دارای سالن های محل برگزاری جلسات روزانه حاکم بوده احداث شده است.
آشپزخانه و اتاق خواب و استراحت نیز درطبقه دوم بنا قرار گرفته است .قسمت عامه نشین نیز در اطراف حاکم نشین قرار داشته که در حال حاضر بیشترین قسمت های آن از بین رفته است.
برخی بنای این قلعه را به ملا‌نظر محمد ملازهی نسبت می‌دهند و برخی دیگر می‌گویند توسط محمدشاه اول از طایفه میرمرادزهی بناشده است.
درب خروجی قلعه در قسمت غربی قعله واقع شده ،این قلعه دارای حصار بوده و دو دروازه در آن تعبیه شده است.قلعه در برخی قسمت‌ها دارای 3طبقه بوده و چاه آب نیز برای تامین آب شرب در آن وجود داشته است.
دیوار‌های قلعه ضخیم و بیش از یک متر ضخامت داشته و همچون دیگر قسمت‌های قلعه از خشت خام و گل ساخته شده‌اند.زیر بنای قلعه بیش از 1000متر برآورد شده است.
پوشش سقفی این قلعه تنه درخت خرما و شاخه آن می‌باشد،فرم و تزئینات خاص این اثر تاریخی از ویژگی‌های این بنا می‌باشد که ضمن آنکه بر زیبائی نما افزوده برای شکست نور نیز کاربرد داشته که با متروک شدن قلعه بیشترین قسمت این تزئینات و خود این قلعه تاریخی تخریب شده است .
از دیگر آثار تاریخی در پسکوه می توان به کلاه گوران یا قلعه گبرها در قسمت جنوبی پسکوه اشاره کرد قدمت سنگ رد پا نیز در این روستا به قبل از اسلام بر می‌گردد که در خصوص آن باورهای مختلفی وجود دارد که آثار سفال نیز در اطراف آن مشاهده می‌شود.
"قلعه سب" زیباترین و سالم‌ترین قلعه‌یی است که از دوران اسلامی سیستان و بلوچستان، مانده است.
آیینه تمام‌نمای این قلعه که حاکمان صفویه و بعد از آنها است، از جمله ۲۷ بنای تاریخی استان است که هنوز پابرجاست. قلعه سب در اوایل قرن دوازدهم هجری مرکز حکمرانی حاکم محلی به نام «ملک دینارخان» بزرگ و فرزندان او بود که در مناطق اطراف «سیب و سوران»حکمرانی می‌کردند.
آخرین حکمران "قلعه سب" غلام رسول‌خان بود که دو اتاق طبقه دوم قلعه را به ساختمان اضافه کرد. نام این قلعه از نام روستای "سیب"(به معنای جایگاهی که در آن آب روان است) گرفته شده، این واژه به طایفه‌های کهن در سراوان هم اطلاق می‌شود.
قلعه سب در مجموع ۱۰ اتاق کوچک و بزرگ دارد که در اطراف حیاط مرکزی جای گرفته‌اند و برای دسترسی به فضاهای حاکم نشین و تابستانی، راه پله‌یی، مخفی، کم‌عرض، با شیب زیاد وجود دارد. قلعه سب بعد از زمان صفویه بویژه در عصر افشاریه محل سکونت حاکمین بوده است.
انتهای پیام/
منبع: آخرین نیوز
این شهر به زادگاه خورشید ایران شهرت دارد، چرا‌که سراوان اولین نقطه در کشور است که خورشید در آن طلوع می‌کند به طوری که طلوع و غروب خورشید در سراوان با طلوع و غروب خورشید در غربی‌ترین شهر کشور یک ساعت و هفده دقیقه اختلاف دارد.
طول نوار مرزی این شهرستان با کشور پاکستان 384 کیلومتر در حوزه بخش‌های "جالق" و "بم‌پشت" می‌باشد که از میل 118 شروع و تا میل 196 ادامه دارد.
تاریخچه سراوان
"سراوان" از شهرهاي استان سيستان و بلوچستان است، محل کنوني شهر سراوان تا پيش از سال ۱۳۰۵ خورشيدي روستايي به نام شستون بوده است.
در محلي به نام "داورپناه"، کوهي به نام مهرگان وجود دارد که پيش از اسلام محل انجام مراسم نيايش به اهورامزدا بوده و قديمي‌ترين مسجد مکران در اين شهر ساخته شده است.
تاقبل از دوران قاجاريه درهيچ يك از متون و روايات تاريخي نامي از سراوان ديده نمي‌شود و از اين محل بنام "شستون" _ "شستان" و در برخي ازمتون و اسناد بنام "سرابستان" و "سرستون" نيز يادشده است.
"بخشان" ،"سرجو" و "دزک" نيز از بخش‌هاي مهم و اصلي سراوان اوليه يا شستون بوده كه از این ميان بخشان به علت دارا بودن قلعه دوره اسلامي و تپه‌هاي پيش از تاريخ و تپه دوران تاريخي از اهميت فراواني در تاريخ سراوان برخوردار است.
شستون در مركز شهر و"بخشان" در ابتداي جاده ورودي غربي شهر دزك در حدود 3 كيلومتري شرق شهر سراوان و در حومه آن قرار گرفته است.
دراين ميان "دزك" كهن‌ترين نامي است كه در متون مورخين و جغرافي‌دانان فارسي و عرب قرون نخستين اسلامي خصوصا از سده چهارم و پنجم هجري به بعد ديده مي‌شود و نام دزك و جالق (جالگ) به عنوان مهمترين آبادي‌هاي بلوچستان اين زمان در كنار اسامي اماكني همچون بمپور (بربور يا بنبور) و فهرج (بهره يا فهل فهره) ايرانشهر كنوني و تيز يا خواش يا خواص... آورده شده است.
در روستای دزک درحال حاضر "قلعه بزرگ دوره اسلامي " و "مسجد جامع" كهني وجود دارد ، نه تنها در دوران اسلامي بلكه از دوران پيش از تاريخ نيز، این منطقه از جمله مهمترين سكونتگاه‌ها و مراكز استقراري ساكنان اوليه در هزاره دوم وسوم قبل از ميلاد بوده است .
این شهرستان دارای زمستان‌های معتدل و تابستانهای گرم می‌باشد،متوسط سالیانه دمای هوا در این شهرستان 8/22 درجه و متوسط سالیانه رطوبت نسبی آن 29 درصد می‌باشد و میزان بارندگی 7 ماهه سال 1382 در این شهرستان 3/79 میلی‌متر بوده است.
کشاورزی
سطح زیر کشت محصولات زراعی 7202 هکتار و سطح زیر کشت محصولات باغی دیم 7950 هکتار و آبی 5/8525 هکتار و جمعاً 5/16475 هکتار می باشد.
محصولات عمده زراعی آن گندم ، ذرت دانه‌ای ، پیاز ، گوجه فرنگی ، باقلا، صیفی جات ، نباتات علوفه‌ای ،یونجه و ذرت علوفه‌ای بوده و محصولات عمده باغی این شهرستان خرما در سطح وسیع ، انگور ، زیتون ، انار و مرکبات است.
محصولات مذکور در زمینه‌های افزایش تولید و سطح زیر کشت و پرورش دام از جمله گوسفند بلوچی و بز بلوچی ( بهترین کرک ) و طیور و استخرهای پرورش ماهی و صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و صنایع روستایی قابلیت سرمایه گذاری دارند.
عوارض طبیعی
آب اين شهرستان ازطريق 1269حلقه چاه، 307 رشته قنات، 272 رشته چشمه با ميزان آبدهي 183ميليون متر مکعب و رودخانه‌هاي ماشکيد با ميزان آبدهي متوسط سالانه 80 ميليون متر مکعب تامين مي‌شود.
مهمترین رودخانه این شهرستان "ماشکید" است که نهایتاً وارد خاک پاکستان می‌شود و با مهار آب آن می‌توان گام مؤثری در رونق کشاورزی منطقه برداشت.
بازارچه مرزی
این شهرستان دارای دو شهرک صنعتی فعال در دو نقطه شهری سراوان و سوران بوده و شهرک صنعتی زابلی نیز در دست ساخت می‌باشد.
نزدیکی با مرز پاکستان و ایجاد دو بازارچه مرزی "کوهک" و "جالق" نقطه درخشانی در اقتصاد این شهرستان بوده و راه اندازی کشتارگاه‌های صنعتی دام در حد وسیع و تشکیل تعاونی‌های مرزنشینان و دفاتر بازرگانی خارجی از جمله مزیت‌های این شهرستان می‌باشد.
دشت‌های جالق و بم‌پشت مناطق مستعد سرمایه‌گذاری در زمینه کشاورزی می‌باشند.با توجه به گستردگی کشت نخیلات کارخانجات بسته‌بندی خرما صنایع جانبی و تهیه نئوپان از کارخانه‌های فعال این شهرستان می‌باشند.
کانون‌های معدنی
از کانون‌های مهم معدنی و کانی ،کوه "بیرک زابلی" و "کوه سفید" بوده و معادن گرانیت گشت ، معدن سنگ آهن ماهانی و کهن مگار زابلی ، معدن پودر تالک و پنبه نسوز از جمله معادن مهم و صنعتی این شهرستان بوده که مستعد سرمایه‌گذاری و آماده واگذاری جهت بهره‌برداری است.
جاذبه‌های گردشگری
"قبرستان قدیمی گشت"در قسمت سفلای گشت واقع و مربوط به هزاره اول قبل از میلاد می‌باشد در پویش‌های باستان شناسی انجام شده آثاری از سنگ نگاره‌ها که مربوط به ساکنین قدیمی گشت بوده‌اند یافت شده است.
قدمت 6000 ساله این قبرستان در دامنه کوه مرزمانیک (مردمانیک) از قدمت شهر سوخته زابل نیز بیشتر است.
قلعه "كنت"متعلق به دوره افشاريه در 80 كيلومتري جنوب غربي شهرستان سراوان در روستاي كنت واقع شده است. اين قلعه روي صخره‌هاي طبيعي در سه طبقه ساخته شده و ورودي آن در قسمت جنوبي قلعه حدود 13متر از سطح زمين فاصله دارد.
"قلعه پسکوه" یکی از بناهای قدیمی و تاریخی شهرستان سراوان می باشد که بنای آن به دوره اسلام و قاجاریه بر می گردد و همچون دیگر قلعه های این شهرستان از دو قسمت حاکم نشین و عامه نشین تشکیل یافته است.
قسمت حاکم نشین دارای دو طبقه بوده که در طبقه بالا دارای سالن های محل برگزاری جلسات روزانه حاکم بوده احداث شده است.
آشپزخانه و اتاق خواب و استراحت نیز درطبقه دوم بنا قرار گرفته است .قسمت عامه نشین نیز در اطراف حاکم نشین قرار داشته که در حال حاضر بیشترین قسمت های آن از بین رفته است.
برخی بنای این قلعه را به ملا‌نظر محمد ملازهی نسبت می‌دهند و برخی دیگر می‌گویند توسط محمدشاه اول از طایفه میرمرادزهی بناشده است.
درب خروجی قلعه در قسمت غربی قعله واقع شده ،این قلعه دارای حصار بوده و دو دروازه در آن تعبیه شده است.قلعه در برخی قسمت‌ها دارای 3طبقه بوده و چاه آب نیز برای تامین آب شرب در آن وجود داشته است.
دیوار‌های قلعه ضخیم و بیش از یک متر ضخامت داشته و همچون دیگر قسمت‌های قلعه از خشت خام و گل ساخته شده‌اند.زیر بنای قلعه بیش از 1000متر برآورد شده است.
پوشش سقفی این قلعه تنه درخت خرما و شاخه آن می‌باشد،فرم و تزئینات خاص این اثر تاریخی از ویژگی‌های این بنا می‌باشد که ضمن آنکه بر زیبائی نما افزوده برای شکست نور نیز کاربرد داشته که با متروک شدن قلعه بیشترین قسمت این تزئینات و خود این قلعه تاریخی تخریب شده است .
از دیگر آثار تاریخی در پسکوه می توان به کلاه گوران یا قلعه گبرها در قسمت جنوبی پسکوه اشاره کرد قدمت سنگ رد پا نیز در این روستا به قبل از اسلام بر می‌گردد که در خصوص آن باورهای مختلفی وجود دارد که آثار سفال نیز در اطراف آن مشاهده می‌شود.
"قلعه سب" زیباترین و سالم‌ترین قلعه‌یی است که از دوران اسلامی سیستان و بلوچستان، مانده است.
آیینه تمام‌نمای این قلعه که حاکمان صفویه و بعد از آنها است، از جمله ۲۷ بنای تاریخی استان است که هنوز پابرجاست. قلعه سب در اوایل قرن دوازدهم هجری مرکز حکمرانی حاکم محلی به نام «ملک دینارخان» بزرگ و فرزندان او بود که در مناطق اطراف «سیب و سوران»حکمرانی می‌کردند.
آخرین حکمران "قلعه سب" غلام رسول‌خان بود که دو اتاق طبقه دوم قلعه را به ساختمان اضافه کرد. نام این قلعه از نام روستای "سیب"(به معنای جایگاهی که در آن آب روان است) گرفته شده، این واژه به طایفه‌های کهن در سراوان هم اطلاق می‌شود.
قلعه سب در مجموع ۱۰ اتاق کوچک و بزرگ دارد که در اطراف حیاط مرکزی جای گرفته‌اند و برای دسترسی به فضاهای حاکم نشین و تابستانی، راه پله‌یی، مخفی، کم‌عرض، با شیب زیاد وجود دارد. قلعه سب بعد از زمان صفویه بویژه در عصر افشاریه محل سکونت حاکمین بوده است.
انتهای پیام/
منبع: آخرین نیوز
