به گزارش خبرنگار دفاعي امنيتي باشگاه خبرنگاران، يکی از بيانات مقام معظم رهبري در ديدار اعضاي دفتر پژوهش و گسترش فرهنگ جبهه درسال 1370 مربوط به احداث موزه‌های دفاع مقدس یود.

ايشان در این بیانات فرمودند: «ما بايد آن مجموعه را همچنان که هست مثل آثار ساختماني جنگ که امام(ره) فرمودند، «اينها را حفظ کنيد»، حفظ کنيم. اين اهميتش از آنها خيلي بيشتر است، ما تا آنجا که مي توانيم بايد آثار جنگ را کشف وحفظ کنيم که حالا شما داريد اين کار بزرگ را انجام مي‌دهيد، تاريخ نمي‌تواند اينها را بيان کند.

در تاريخ خواهند گفت 8 سال جنگ شد. ديگر بيشتر از اين که نمي توانند بگويند عملياتها را يکي يکي خواهند گفت، در فلان تاريخ عمليات فتح المبين شد، در فلان تاريخ اين قدر نيرو شرکت داشت، پيروزي به دست آمد، اما اينها کجا وحقيقت آنچه در اين ميدانها گذشته کجا...»

اين بيانات شفاف به همه کساني که دست اندر کار حفظ آثار جنگ هستند، خط و برنامه مي‌دهد که يکي هم مي‌تواند ايجاد موزه‌ها و مراکز فرهنگي خاص با نام دفاع مقدس باشد.

**چرايي تاسيس موز‌ه‌هاي دفاع مقدس

مجموعه موزه دفاع مقدس و ترویج فرهنگ مقاومت رسالت تذکار دائمی فرهنگ سلحشوران عاشق در روزگار پس از جنگ را چون رسالت زینب کبری(س) از پس واقعه عاشورا بر عهده می‌گیرد.

موضوع عرضه دراین موزه هر آن چیزی است که  باز تاب دهنده تاریخ  دفاع در ادوار مختلفِ گذشته سرزمین ما است؛ از آلات و ادوات حرب در دوران‌های باستان تا به امروز، تا اسناد و فرامین و نشانه‌های جنگی در دوران‌های مختلف، از تصویر و تندیس بزرگان تاریخ دلاوری-شهیدان نام اور تاریخ- تا آثار هنری مختلفی(همچون آثار تجسمی، سینمایی، نمایشی و موسیقیایی) که در دوران‌های مختلف ِتاریخ در حاشیه جنگ یا درباره آن تولید و عرضه شده‌اند و نیز تجسم عینی برخی فضاها و نمونک‌های میادین جنگ در ابعاد واقعی یا نمادین با جنگ افزارهای واقعی شبیه سازی شده  است.

عملکرد مجموعه در بخش‌های سه گانه‌ای سامان می‌گیرد که می‌باید انتقال آگاهی و حس حضور را در کالبد فضای مادی مجموعه رنگی از تعالی ببخشد ،در مسیری که اصطلاحا راه تعالی نامیده می‌شود. این مسیر بعد حماسی هفت خوان را با مکاشفه ی هفت مرحله عرفان در هم خواهد آمیخت و در هفت منزل ،جرعه ای از دریای حضور در دفاع مقدس را به ناظران پیشکش خواهد کرد.                                             

 آب دریا را اگر نتوان کشید      هم به قدر تشنگی باید چشید

در حال حاضر سه مرکز فرهنگي دفاع مقدس در کرمان، کرمانشاه و خرمشهر موجود است که فعال هستند. تعدادي هم به طور پراکنده در مناطق جنگي وجود دارد، مثل مرکز فرهنگي شهيد چمران و شهيد سيد مرتضي آويني که هيچ يک از آنها آن طور که بايد پاسخگوي نيازهاي اين گنج باقي مانده از 8 سال دفاع مقدس نيست. اين در حالي است که طبق آمار ارايه شده از سوي مرکز آمار ايران درسال 1385، کشور ما داراي 1016 شهر مي‌باشد.

براي بررسي و اطلاع از چگونگي روند تأسيس موزه‌هاي دفاع مقدس اول سعي مي‌کنيم موضوع را از مهندس دانشي معاون مهندسي و امور يادمان‌هاي بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس جويا شويم، اما در هر ساعتي که تماس مي‌گيريم مي‌گويند در جلسه هستند!

اگر خوشبين باشيم بايد بگوييم ايشان حتماً «فعلاً» حرفي براي گفتن ندارند و در تلاشند با دست پر جوابگوي رسانه‌ها باشند، اما سرانجام آقاي هوشمند از جانب مهندس دانشي صحبت مي‌کنند!

 «فرخ هوشمند» مهندس معمار و مدير مطالعات معماري و طراحي در معاونت مهندسي بنياد حفظ آثار، درباره موجوديت موزه‌هاي دفاع مقدس در کل ايران مي‌گويد: بحث ايجاد موزه‌هاي جنگ(دفاع مقدس) از زمان جنگ مطرح بود، چنانکه پس از پايان جنگ و تشکيل بنياد حفظ آثار ونشر ارزشهاي دفاع مقدس اولين تصميمي که در مجموعه بنياد گرفته شد اين بود که در پنج استان مرزي درگير در دفاع مقدس موزه ايجاد شود، بنابراين در استان‌هاي خوزستان، ايلام، کرمانشاه، کردستان، و آذربايجان غربي اقدام شد.

وي اضافه مي‌کند: در حال حاضر موزه‌هاي در حال بهره برداري در اين پنج استان، يکي مرکز فرهنگي شهر خرمشهراست، موزه کرمانشاه که در محل پارک شيرين احداث شده و در ايلام و سنندج و آذربايجان غربي هم عمليات اجرايي موزه رو به پايان و در مرحله موزه آرايي است.

وي درباره طراحي موزه‌ها و الگو گرفتن از موزه‌هاي جنگ در بسياري از کشورها مي‌گويد: ايده طراحي موزه به دليل متفاوت بودن دفاع مقدس بايد متفاوت باشد، ضمن اينکه تيم‌هايي براي طراحي انتخاب شده و مطالعات دقيقي در مورد موزه‌هاي جنگ در دنيا انجام داده‌اند، ولي در نهايت تصميم گرفته شد طراحي و ساخت موزه‌ها با توجه به ريشه‌هاي فرهنگ بومي وسنتي طراحي و ساخته شود.

اين مدير مطالعاتي معماري در امر موزه‌هاي دفاع مقدس با اشاره به اينکه در موزه‌هاي دفاع مقدس صرف نمايش آثار فيزيکي مد نظر نيست، بلکه هدف تبادل نظر فرهنگي با تمام ابعاد آن براي ايجاد يک جريان فرهنگي در سراسر کشور است در مورد فضا سازي فرهنگي موزه‌ها مي گويد: روال هر پروژه ساختماني در مرحله مطالعاتي اين است که يک برنامه فيزيکي فضايي طراحي و تنظيم شود. در مورد موزه‌هاي دفاع مقدس بايد بگويم اين موزه‌ها با موزه‌هاي ميراثي و تاريخي تفاوت‌هايي دارد.

موزه‌هاي دفاع مقدس در حقيقت فرهنگي هستند و قسمت عمده فضاي موزه افزون بر نمايش اسناد وغيره به سالنهاي اجتماعات، کلاس‌هاي آموزشي، فضاهاي پشتيباني در نظر گرفته شده اختصاص دارد.

اما مهندس هوشمند درباره اينکه باني احداث موزه‌هاي دفاع مقدس چه سازماني است؛ ميراث فرهنگي، بنياد حفظ آثار و يا نهادهاي مرتبط با جنگ مثل سپاه که يکي از بهترين موزه‌هاي جنگ در کرمان توسط اين نهاد ايجاد شده است، اذعان مي‌دارد: طبق اساسنامه بنياد حفظ آثار که مصوب مقام معظم رهبري است، وظيفه احداث، ايجاد و اداره مؤسسه فرهنگي دفاع مقدس بر عهده بنياد حفظ آثار است.

اين مدير مطالعات معماري و طراحي در معاونت مهندسي بنياد حفظ آثار صحبت خود را در مورد نقش ميراث فرهنگي در احداث موزه‌هاي دفاع مقدس ادامه مي‌دهد و مي‌گويد: ما به عنوان واحد ستادي سياستگذاري و طراحي را انجام مي‌دهيم جايگاه ستادي ما تعريف شده است بودجه اي که معاونت برنامه ريزي رياست جمهوري در بخش عمراني براي بنياد در نظر گرفته در حدي است که فقط ستاد را مي توان با آن اداره کرد و طبق تعريفي که در کشور وجود دارد سازمان ستادي نبايد به اجرا بپردازد و در يک سازمان ستادي نمي‌توان بودجه اجرايي متمرکز کرد بنياد حفظ آثار بخصوص در بخش عمراني مستلزم بحث‌هاي کار شناسي هم هست ولي اگر سازمان‌هايي مثل ميراث فرهنگي، دفاع، يا خود استانداري‌ها بخواهند براي ساخت اين موزه‌ها مشارکت کنند مانعي ندارد و البته در بسياري از پروژه ها هم شرکت دارند.

وي ادامه مي‌دهد: ما برنامه را تهيه و طي طرحي به نهادهاي مرتبط با برنامه  و بودجه ارايه کرديم. اين برآورد يک چيزي حدود ده برابر بودجه ستادي است. پنج موزه اي که اعلام کرديم بودجه اش به صورت متمرکز از محل طرح ملي، تأمين و احداث شده، ولي احداث موزه هاي جديد جزو پروژه هاي استاني تعريف شده و خود هر استان بايد بودجه اش را تأمين کند و در اجراي اين پروژه و واگذاري آن به هر يک از سازمانها مختار است.در موزه يزد کارها به همين شکل است.

وي در پاسخ به اين سوال كه شما اشاره داشتيد کار موزه از زمان دفاع مقدس آغاز شد؛ چرا بعد از اين همه سال هنوز ما يک موزه قابل قبول حتي در تهران نداريم؟ سرانجام ما چه زماني مي‌توانيم شاهد معرفي يک موزه دفاع مقدس جدي در کشور باشيم؟ مي‌گويد: امروزه در همه دنيا موزه ها فقط جايي براي نگهداري صرف اسناد و اشياء نيستند، بلکه مانند يک مرکز فرهنگي عمل مي کنند و برنامه نرم افزاري هر موزه به اندازه اهميت زير ساخت مرکز است.

اين بخش نرم افزاري بر عهده پژوهشکده بنياد حفظ آثار بوده واين کار بسيار وسيعي است.

يک مثال مي زنم. در روسيه در سال 1944 ، جنگ جهاني دوم به پايان رسيده و آنها سال 1991 موزه شان را ساختند.

خبرنگار ما مي گويد: آقاي مهندس! يعني ما بايد بيست سال ديگر منتظر باشيم؟! و مهندس هوشمند با خنده پاسخ مي دهد:به هر حال جا انداختن اين جريان که بتوانيم دست اندرکاران و فضاي مديريتي کشور را قانع کنيم که بايد به سمت آماده کردن زيرساختها حرکت کنيم کار زمانبري بوده است وخوشبختانه در سالهاي اخير جهشي ايجاد شد تا ما بتوانيم موضوع را مطرح کنيم.

اين مهندس معماري درباره قسمتي از پروژه که به ايجاد موزه هاي طبيعي جنگ در مناطق جنگي مربوط است مي گويد: چنين موزه هايي در خرمشهر و شلمچه احداث شده، اما بايد توجه داشت که کارهاي عمراني، زمانبر است و به بودجه عظيمي نياز دارد. بنابراين با يک حرکت سريع نمي توان حجم عظيمي از کار را انجام داد. اعتبار تنها يک مشکل است. در کنار آن مسايل فني ونرم افزاري و موضوعات عمراني در حجم سنگين هم به زمان نياز دارد.

وي در مورد کارهاي انجام شده اخير که در دوره قبل به نظرشان امکان پذير نبوده، اظهار مي‌دارد: ما در اين سه سال نشان داديم با همه اين سختي ها مي توان کار را به نحو احسن پيش برد و مهمتر اينکه اهميت ايجاد اين موزه ها در کشور به طور جدي مطرح شد.

اين مدير مطالعات معماري در امر موزه هاي دفاع مقدس در پايان اضافه مي کند: در حال حاضر يک موزه ملي دفاع مقدس در تهران در حال مطالعه داريم که اين موزه، جامع و بسيار بزرگ خواهد بود.

اين موزه در حقيقت موزه انقلاب اسلامي ودفاع مقدس نام گرفته است که اين طرح در بنياد حفظ آثار در معاونت مهندسي بنياد با يک سازمان مستقل پيگيري م‍ي‌شود واين موزه ملي خواهد شد، ولي در استانها مراکز فرهنگي دفاع مقدس خواهيم داشت . 

انتهای پیام/