به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران،به نقل از ایران هسته ای- منابع دیپلماتیک در تهران می گویند «تعریف ابعاد برنامه تحقیق و توسعه غنی سازی ایران (R&D)» مهم ترین نقطه اختلاف باقی مانده در مذاکرات ایران و 1+5 پیش از اجرایی شدن توافق ژنو است.

در حالی که سید عباس عراقچی معاون وزیر خارجه و عضو ارشد تیم مذاکره کننده ایرانی از روز پنج شنبه 19 دی 1392 (9 ژانویه 2014) برای گفت وگو با هلگا ماریا اشمید معاون کاترین اشتون و همچنین وندی شرمن معاون وزیر خارجه امریکا در ژنو به سر می برد، منابع دیپلماتیک تایید می کنند که تعیین حدود برنامه تحقیق و توسعه ایران مهم ترین نقطه اختلافی است که روی میز قرار دارد.

خبرگزاری رویترز روز چهارشنبه 18 دی (8 ژانویه) از نیویورک گزارش داد اصلی ترین اختلاف ایران و 1+5 این است که آیا ایران می تواند در برنامه تحقیق و توسعه خود ماشین های جدید نصب کند یا نه.

منابع دیپلماتیک در تهران هم به «ایران هسته ای» گفتند 1+5 عقیده دارد ایران در بخش تحقیق و توسعه نطنز حتی اجازه نصب یک ماشین سانتریفیوژ جدید را هم ندارد و در واقع نباید ابعاد برنامه تحقیق و توسعه خود را گسترش بدهد. در مقابل ایران معتقد است طرح اقدام مشترک در ژنو هیچ محدودیتی بر برنامه تحقیق و توسعه ایران در حوزه غنی سازی تحمیل نمی کند و تنها تعهد ایران این است که از انباشت مواد هسته ای در این فرآیند که منجر به افزایش حجم ذخیره مواد غنی شده ایران شود، پرهیز کند.

رویترز هم درگزارش خود به نقل از دیپلمات ها در سازمان ملل گزارش داده است در میان مسائلی که قرار است در بحث های سیاسی حل شود، مهم ترین مسئله پژوهش و راه اندازی مدل جدیدی از سانتریفیوژهای پیشرفته است که ایران می گوید نصب کرده است.

یک دیپلمات غربی گفته است: «این مساله از جمله عواملی بود که بحث های فنی گذشته را متوقف ساخت. ایران، به عنوان بخشی ازتوافقنامه ژنو، مجاز است به کارهای پژوهشی بپردازد، اما  اجازه نصب سانتریفیوژهای جدید ندارد».

به گفته این منابع، این یکی  از مهم ترین اختلافاتی است که در جلسه کارشناسی هفته گذشته تعیین تکلیف نشد و مذاکرات درباره آن به دیدار مقام های سیاسی موکول گشت.

حدود یک ماه پیش گزارش هایی منتشر شده بود که نشان می داد ایران چند ماشین سانتریفیوژ پیشرفته در بخش روزمینی نطنز نصب کرده است.

خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی به قلم جرج جان در تاریخ خبر داده بود که ایران در قالب برنامه تحقیق و توسعه خود چند ماشین پیشرفته جدید نصب کرده است.

منابع فنی که «ایران هسته ای» با آنها گفت وگو کرده هم تایید می کنند که چند عدد ماشین پیشرفته جدید در نطنز نصب شده و جزئیات آن دررد گزارش فوریه 2014 آژانس منتشر خواهد شد.

ایران این اقدام را حق خود می داند ولی 1+5 حاضر به پذیرش اضافه شدن حتی یک ماشین سانتریفیوژ به ماشین های موجود ایران چه در قالب برنامه تحقیق و توسعه و چه در قالب برنامه غنی سازی صنعتی نیست.

مطابق گزارش های آژانس ایران در بخش تحقیق و توسعه نطنز تعدادی ماشین از انواع دوم، سوم و چهارم در حال تست های تحقیقاتی دارد.

اکنون منابع غربی می گویند ایران به 1+5 اطلاع داده است که می خواهد به پژوهش درباره سانتریفیوژهای حتی پیشرفته تر از نوع دوم و نصب آنها ادامه دهد.

کارشناسان عقیده دارند اگر بنا باشد توافق ژنو اجرایی شود راهی جز این وجود ندارد که ایران بتواند برنامه تحقیق و توسعه خود را متناسب با نیازهایش گسترش داده و بویژه آزادانه به تست نسل های جدید سانتریفیوژ بپردازد.

از دید این کارشناسان، تعهدی که تهران در توافق ژنو سپرده صرفا عدم توسعه برنامه غنی سازی در حوزه های غیر تحقیقاتی است که می تواند منجر به انباشت بیشتر مواد هسته ای شود نه بخش مربوط به تحقیق و توسعه.

یک کارشناس در تهران به «ایران هسته ای» گفت: «ممکن است در نهایت توافقاتی درباره گستره برنامه تحقیق و توسعه انجام شود اما پذیرش هرگونه محدودیت در این باره بر خلاف تفسیر استاندارد ایران از توافقنامه و در نتیجه نقض برنامه اقدام مشترک در ژنو است»

وی ادامه داد: «مقام های سیاسی در ایران عقیده دارند تیم مذاکره کننده اجازه انعطاف در این مورد را ندارد و اگر توافق حاصل نشود دورنمای اجرای توافق ژنو مبهم خواهد بود».