به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران،نگارش تاریخ و بیان حوادث و آنچه که بر یک ملت گذشته است نقش حیاتی و مهم در هدایت و حرکت آیندگان آن ملت دارد و تفاسیر متفاوت از نقاط عطف و مهم تاریخ یک کشور، نسل های بعدی را با قضاوت هایی متفاوت و بعضاً متضاد درباره ی گذشته روبرو می کند. اهمیت این موضوع در مورد انقلاب اسلامی ایران و چگونگی و چرایی پیدایش این رخداد، با توجه به تاثیر وسیع انقلاب اسلامی در حوادث منطقه و جهان و تاثیرپذیری و وابستگی فکری بسیاری ازجنبش های معاصر دو چندان به نظر می رسد.

نکته ی مهم دیگر گذشت بیش از سه دهه از عمر انقلاب و پرورش نسل جدید و جوانی است که خود آن دوران را تجربه نکرده اند و آن تصاویری که برای این نسل جوان از انقلاب، چرایی و چگونگی آن ساخته شود، ذهنیت آنها را شکل خواهد داد.

اهمیت این موضوع از نظر امام خمینی نیز دور نماند و در این زمینه توصیه هایی نیز به تاریخ نویسان انقلاب اسلامی دارند: «از شما می خواهم هرچه می توانید سعی و تلاش نمایید تا هدف قیام مردم را مشخص نمایید , چرا که همیشه مورخین اهداف انقلابها را در مسلخ اغراض خود و یا اربابانشان ذبح می کنند. امروز همچون همیشه تاریخ انقلابها , عده ای به نوشتن تاریخ پرافتخار انقلاب اسلامی ایران مشغولند که سر در آخور غرب و شرق دارند» ( صحیفه امام جلد ۲۱ - صفحه ۲۳۹ )

در موضوع تاریخ انقلاب اسلامی تا کنون کتاب های فراوانی نوشته شده است و نویسندگانی با ملیت های مختلف و طیف های مختلف فکری به بررسی این موضوع پرداخته اند که معرفی و ارائه ی کتبی که بدون غرض و به صورت بیطرفانه و بر اساس اطلاعات و اسناد صحیح تهیه شده اند به جوانان باید به صورت جدی پیگیری شود. در کنار آن باید به نقد و بررسی کتبی که در صدد ارائه اطلاعاتی مخدوش و نادرست و نادید گرفتن برخی حوادث مهم و کم وزن نشان دادن علل اصلی انقلاب است پرداخت.



 


این کتاب از بیست فصل تشکیل شده است که شامل حوادث سیاسی و زندگی شخصی دوران کودکی شاه از زمان به قدرت رسیدن رضا شاه و ولیعهدی وی، دوران تحصیل در سوئیس، اشغال ایران توسط متفقین، دوران آغاز سلطنت محمدرضا شاه، ملی شدن صنعت نفت و نخست وزیری مصدق، کودتای 28 مرداد، اصلاحات ارضی و انقلاب سفید شاه، دوران اوج گیری مبارزات و بروز انقلاب و دوران مهاجرت از ایران را شامل می شود.


میلانی کیست؟


نکته ی شگفت این است که در همین زمان نوشته هایی از وی در ستایش رژیم شاه منتشر می شود و آنچه روشن نیست آن است که این نوشته ها – از جمله متن سخنرانی فرح - را در زمانی نوشته که در خفا در خط مائوئیست ها حرکت می کرد یا قطع ارتباطی با این اندیشه ها صورت گرفته است.



البته در نظرگاه میلانی هرجایی که مردم ایران به اصل خویش که همان اسلام ناب است رجوع کرده اند، با جریان تجدد مقابله کرده اند و موجبات عقب ماندگی خود را فراهم آورده اند. کما اینکه وی یکی از دلایل خفه شدن نطفه ی تجدد طی قرن های نهم تا دوازدهم در ایران را اسلام ناب معرفی می کند.


با این حال میلانی نمی تواند تناقضی که بین تجدد و استبداد شاه بود را کتمان کند و حتی می نویسد که شاه می بایست گروهی رو مخصوص  تحقیق و بررسی دلایل مشروعیت حکومت پادشاهی تعیین می کرد و این را یکی از کم کاری های شاه برای مشروعیت بخشیدن به حکومت پادشاهی در ایران می داند.


بی طرفی در نگارش کتاب

 



عدم اعتبار علمی این کتاب


 


عدم درک عمیق و صحیح نویسنده

در کنار اشتباهات تاریخی فروان موجود، در این کتاب ما به مواردی بر می خوریم که گویای عدم درک صحیح و عمیق نویسنده نسبت به گروههای مبارز مذهبی و غیرمذهبی است که شاید دور بودن نویسند از ایران و فضای انقلاب اسلامی و صرفا تکیه به اسناد کشورهای خارجی دلیل این  عدم درک عمیق و صحیح باشد.

در ادامه قسمت هایی از کتاب که مؤید این مسئله است آورده شده است


در قسمت دیگری از کتاب به مقایسه ولایت فقیه و حکومت های پادشاهی می پردازد و منبع مشروعیت این دو را یکسان در نظر می گیرد:

یا در قسمت دیگری از کتاب سعی می کند به اختلافات مراجع تقلید اشاره کند و سطح اختلافات مراجع را به اختلاف بر سر قدرت و شأن و جایگاهشان تنزل دهد و آنها را به سان دیگر مسئولین آن زمان در پی کسب قدرت نشان دهد:



موارد متناقض و خلاف واقع در کتاب


در قسمت هایی از کتاب که مربوط به دوران کودکی محمد رضا شاه و سلطنت پدرش است، رضاشاه را رهبری مدرن معرفی می‌کند که تلاش‌های فراوانی برای هدایت ایران به سمت تجدد کرده است و دلیل مقابله رضاشاه با دین و روحانیت را هم مانع بودن دین در برابر تجدد معرفی می کند.

میلانی اقدام رضاشاه در احداث راه آهن را یکی از بزرگترین خدمات رضاشاه معرفی می کند و ادعای برخی از مورخین و کارشناسان در رابطه با طراحی این راه آهن از جانب انگلستان را رد می کند. این درحالی است که طبق ادعای برخی از کارشناسان احداث راه آهن در این مسیر هیچ دلیل منطقی نظامی، ارتباطی و تجاری برای مردم ایران نداشته و حتی در برخی از شهرهای مهم اطراف خود نیز ایستگاهی برای راه آهن احداث نشده است. (به این لینک مراجعه کنید.)

در قسمت هایی که مربوط به دوران سلطنت محمدرضا شاه است وی تلاش می کند شاه را فردی مذهبی معرفی کند که در مقایسه با پدرش کمتر به مقابله با روحانیت پرداخت و باورهای مذهبی عمیق تری نسبت به پدرش داشت.

میلانی در جریان ملی شدن صنعت نفت با حمله به مصدق وی را رهبری پوپولیسم و توده گرا معرفی می کند و در نهایت این پرسش رو بی پاسخ می گذارد که « آیا بهتر بود ایران بر تحقق یک یک اهدافش، آنچنان که مصدق می گفت پافشاری می کرد و در عین حال با کمال عزت شکست را می پذیرفتیم، یا آنکه معقول تر این بود که بهترین پیشنهاد غرب را که دست کم بخشی از اهدافمان را واقعیت می بخشید می پذیرفتیم و مملکت را از زخم زیانباری که 28 مرداد ایجاد کرد، می رهاندیم.
 

وی در نهایت به صحبت های برخی از منتقدین مصدق اشاره می کند که دلیل اصلی مخالفت مصدق با آمریکا و پیشنهادات غرب را دلایل شخصی می شمارند و معتقدند که مصدق به این دلیل با پیشنهادات غرب مخالفت کرده است که در ایران به شهرت برسد.

 


میلانی این ادعای خود در رابطه با آزادی ها مذهبی را در چندجای دیگر کتاب نیز تکرار می کند.

ادعای عجیب دیگر میلانی این است که بیشتر مردمی که در جریان اعتراضات منتهی به انقلاب در راهپیمایی‌های خیابانی شرکت می‌کردند به دنبال خواسته های دموکراتیک بودند نه حکومت دینی و ولایت فقیه. امام خمینی (ره) نیز در این مدت در مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های خود اشاره‌ای به ولایت فقیه و حکومت دینی نداشتند و بیشتر بر شعارها و جنبه های دموکراتیک تکیه می کردند. « در واقع درست در زمانی که مردم ایران در تلاش حرکتی دموکراتیک بودند و در ماه هایی که آمریکا و انگلیس به فکر یافتن بیمه دیگری برای منافع خود برخاستند، آیت الله خمینی، به ویژه در ماههایی که در پاریس بود، و توجه رسانه هایی بین المللی معطوف سخنانش بود، با انظباطی شگفت انگیز از ابراز نظرات واقعی خود درباره ولایت فقیه – بسان حکومتی که به گمانش برای اهل تشیع مشروعیت داشت- احتراز کرد.»(ص 492)
 

در این زمینه باید اشاره کرد که امام خمینی(ره) مباحث مربوط به ولایت فقیه را ابتدا در کتاب کشف الاسرار خود که در سال 1323 چاپ شد مطرح کردند و درس های ایشان در باب ولایت فقیه هم که در سال 48 ایراد شده بود در سال 49 در بیروت چاپ شد و در سال 56 هم با ضمیمه سخنرانی دیگری به نام جهاد اکبر در ایران چاپ شده بود. بنابر این امام خمینی(ره) بارها از ولایت فقیه به عنوان حکومت مطلوب شیعه در زمان غیبت نام برده بودند و با وجود برگزاری رفراندوم و رای 98 درصدی مردم به جمهوری اسلامی، ادعای میلانی در این باب جدی به نظر نمی رسد.

در قسمتی از کتاب بعد از اینکه میلانی به برنامه های فرح برای ساختن کاخ نیاوران و چگونگی ساختن این کاخ اشاره دارد می نویسد: « ابعاد به نسبت کوچک کل ساختمان و هر یک از اتاق ها بیش و کم همه کسانی را که در تجربه من در سال های بعد از انقلاب، فرصت دیدار از کاخ را پیدا کردند تحت تاثیر قرارا داده است. این واقعیت که در این سال ها رژیم اسلامی دایم از تجمل افسانه ای زندگی شاه داد سخن داده ظاهرا بر ایرانیانی که به دیدار کاخ می روند تاثیری منفی گذاشته و به گمان من در اکثریتی از آنها این باور را پدید آورده که از قضا شاه به سادگی و در ساختمانی به نسبت کوچک می زیست.»(ص 429)
 

میلانی در حالی به ساده زیستی شاه در این قسمت کتاب اشاره می کند که در قسمت های دیگر کتاب به هزینه های بالای تفریح و زندگی شاه اشاره کرده بود و انواع و اقسام خودروهای شاه و زرق و برق کاخ های دیگر شاه را توصیف کرده بود.



جمع بندی