محیط‌ بانی،حرفه‌ای طاقت‌فرسا

محیط بانی و جنگلبانی در ایران یکی از مشاغل سخت محسوب می‌شود؛ رویارویی با شکارچیانی که برای تامین اغراض مادی خود، حریم طبیعت را مورد دست‌درازی قرار می‌دهند تنها گوشه‌ای از مشقت‌ها و دشواری‌هایی است که محیط بانان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

بنابر برخی آمار، در ۳۰ سال گذشته در ایران ۱۱۲ محیط‌‌‌‌بان و ۱۱ جنگلبان به شهادت رسیده‌اند، همچنین تعداد زیادی از محیط‌بانان و جنگل‌بانان مضروب و مجروح و دچار نقص عضو دائم شده‌اند. مواردی از تهدید اعضای خانواده محیط‌بانان نیز گزارش شده‌ است.

اردیبهشت سال 1384 بود که خبر کشته‌شدن فجیع "ناصر پیروی" رئیس اداره منابع طبیعی ماسال، بدلیل مقاومت در برابر اشغال ۵ هکتار از جنگل‌های غرب گیلان بر روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت.

سودجویان و قاچاق‌چیان منابع طبیعی، تنها به آسیب‌رساندن به مدافعان محیط زیست و طبیعت، اکتفا نمی‌کنند، بلکه خانواده این عزیزان نیز از گزندها و مزاحمت‌های این اشرار در امان نیستند، سال 1382 بود که دختر رئیس ستاد مبارزه با کالای قاچاق میاندوآب، توسط قاچاق‌چیان منابع طبیعی سر بریده شد.

تاسیس یگان ویژه حفاظت از منابع طبیعی
 با ادامه یافتن حملات به جنگل‌بانان و محیط‌‌‌ ‌بانان، پیشنهاد تاسیس یگان ویژه حفاظت از منابع طبیعی ایران به ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران ارائه شد و در اواخر سال 1384 این یگان بعنوان زیرمجموعه‌ای از نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، با تامین بودجه از سوی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ایران، تشکیل شد. هدف از تاسیس این یگان، دفاع موثرتر از جنگل‌ها و منابع طبیعی کشور خصوصا با توجه به حملات متعدد و به شهادت رساندن محیط‌بانان و جنگلبانان توسط سودجویان، قاچاقچیان چوب و شکارچیان غیر مجاز بود.

 علی‌‌رغم تشکیل یگان ویژه‌ای جهت حفاظت و حراست از منابع طبیعی ایران، اما باز هم محیط زیست و طبیعت سرزمین‌مان شاهد تعرضات و تخلفات شکارچیان و دزدان منابع طبیعی است.

ضرب وشتم محیط بانان توسط شکارچیان متجاوز
اوایل اسفند سال گذشته، دو محیط‌بان گلستانی هنگام انجام ماموریت، مورد حمله 8 تن از شکارچیان غیرمجاز قرار گرفتند. "محمد تمسکنی" و "مهدی مجنی‌پور" نام دو محیط‌ بانی است که در منطقه "نوهور" روستای "آهنگرمحله" در نزدیکی گرگان، هدف ضربات کارد و تبر افراد مهاجم قرار گرفتند، در این حمله، محیط‌بان "تمسکنی" علاوه بر پارگی ریه بر اثر اصابت ضربات کارد، از ناحیه صورت، بازو و هر دو کتف مجروح شد، همچنین محیط‌بان "مجنی‌پور" از ناحیه پیشانی و بازوی راست مورد اصابت چاقو و تبر قرار گرفت و مجروح شد.

هنوز طرفداران محیط زیست ایران در شوک حمله وحشیانه شکارچیان به محیط‌بانان گلستانی بودند، که چند روز بعد، فرمانده یگان حفاظت خراسان‌شمالی از مجروح شدن دو تن از محیط‌بانان این استان توسط چهار شکارچی غیرقانونی در منطقه حفاظت شده "قورخور" خبر داد.

به عقیده برخی کارشناسان و صاحبنظران، نسبت محیط‌بانان با پهنه وسیع محیط‌زیست ایران همخوانی ندارد، چراکه سازمان محیط زیست که 13 میلیون هکتار زمین را تحت نظارت دارد، تنها از وجود سه هزار محیط‌بان بهره‌ می‌برد این درحالی است که طبق استاندارد جهانی، باید از هر ۲ هزار هکتار عرصه خشکی و هر یک هزار هکتار عرصه تالابی، یک محیط‌بان حفاظت کند، بنابراین برای گستره‌ای چون کشور ایران نیاز به فعالیت ۱۱ هزار محیط‌بان است.

طرفداران و مدافعان محیط زیست پس از آنکه در اسفند 1392، خبرهای ناگواری را از رسانه‌ها در خصوص تعرض شکارچیان غیرقانونی به حریم جنگل و محیط‌زیست دریافت کردند، امید داشتند که با آغاز بهار و شکفتن طبیعت، این تعرضات و تخلفات کاهش یابد، اما با کمال تاسف در روز سیزدهم فروردین که به عنوان روز طبیعت نام‌گذاری شده است، یک قلاده‌خرس قهوه‌ای 7 ساله در منطقه کلاردشت توسط شکارچیان غیرمجاز کشته شد.

هنوز دو روز از اتمام تعطیلات نوروزی و پخش سریالی پربیننده از تلویزیون در خصوص مشکلات محیط‌بانان نگذشته بود که از شهرستان نور خبر رسید،"صمد کیانی" محیط‌بان این منطقه از سوی شکارچیان غیر مجاز مورد ضرب و شتم قرار گرفته است.
 
این محیط‌بان که دارای مدرک کارشناسی ارشد حقوق محیط زیست نیز می‌باشد، در روز 15 فروردین سال جاری پس از شنیدن صدای تیراندازی و جستجو منشاء صدا با سه تن از شکارچیانی مواجه شد که حریم جنگل را مورد تعدی قرار داده بودند؛ این محیط‌بان، حسب وظیفه به مقابله با آن شکارچیان غیرمجاز پرداخت، اما متاسفانه مانند نمونه‌های مشابه قبلی مورد ضرب و شتم قرار گرفت.

محیط بانان و معظلی به نام بکارگیری سلاح
اما نکته‌ای که در ماجرای محیط‌بان "کیانی" قابل تامل است، این است که این محیط بان وظیفه‌شناس علی‌رغم امکان مسلح بودن، ترجیح داده است به دلیل مشکلات قضایی و حقوقی ناشی از بکارگیری سلاح گرم، از این وسیله دفاعی در گشت روزانه خود استفاده نکند.

گفتنی است در سال 1386، "اسدالله تقی‌زاده" یکی از محیط‌بانان منطقه دنا، پس از آنکه با تیراندازی پنج نفر از شکارچیان مواجه شد، در صدد واکنش برآمد و با شلیک گلوله‌ای یکی از شکارچیان متجاوز را از پای درآورد. پس از این واقعه ناگوار، دادگاه کیفری برای این محیط‌بان، حکم اعدام صادر کرد و در مهرماه 1390 دیوان عالی کشور این حکم را تایید کرد.

به نظر می‌رسد، ماجرای محیط‌بان "تقی زاده" به سایر محیط بانان آموخته است که حتی هنگام قرارگرفتن در خطرناک‌ترین موقعیت‌ها نیز از سلاح گرم خود استفاده نکنند تا در صورت بروز حادثه، خود را از تبعات قضایی و حقوقی برهانند.

اما آیا محیط بانان، طبق قانون مجاز به استفاده از اسلحه هستند، یا خیر؟ طبق ماده‌ 32 آيين‌نامه اجرايی قانون حفاظت و بهسازی محیط زيست، افراد گارد محيط‌ زيست‌ به‌ سلاح‌ مناسبی كه‌ نوع‌ آن‌ با موافقت‌ وزارت‌ دفاع‌ تعيين‌ می‌شود، مجهز می‌شوند. در ماده‌ 33 همین آیین‌نامه نیز آمده است: سازمان‌ مكلف‌ است‌ دوره‌های آموزشی لازم‌ برای مأمورينی كه‌ بايد در گارد محيط‌‌زيست‌ انجام‌ وظيفه‌ نمايند، دائر كند.

در سال 1391 پس از آنکه "غلامحسین خالدی" یکی دیگر از محیط‌بانان منطقه دنا پس از درگیری با شکارچیان متجاوز به حریم محیط زیست، یکی از آن‌ها را کشت، دادگاه برای او نیز حکم قصاص صادر کرد. پس از این واقعه ناگوار، وکیل مقتول مدعی شد که "محیط‌بانان ضابط دادگستری نیستند و چون ضابط نیستند نمی‌توانند از اسلحه استفاده کنند." این در حالی است که برخلاف این ادعا، قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب سال 1346 كه بعد از انقلاب هم مورد اصلاح قرار گرفت، محیط بانان را در زمره ضابطین قضایی به شمار می‌آورد، همچنین ماده 15 قانون آیین دادرسی کیفری، بر ضابطه قضایی بودن محیط بانان تصریح دارد.

بنابراین به نظر می‌رسد، از منظر قانونی، محیط‌‌بانان منعی برای بکارگیری سلاح گرم در مواقع ضروری ندارند، ولی آنچه که محیط‌بانان را در این زمینه محتاط می‌کند، ثابت کردن این موضوع در محکمه است که گریزی جز استفاده از سلاح برای این قشر زحمتکش وجود نداشته است.

محیط بانان و مشکلات معیشتی
علاوه بر مشکلاتی که محیط بانان در زمینه بکارگیری اسلحه هنگام انجام ماموریت محوله دارند، باید به مشکلات معیشتی این قشر زحمتکش نیز اشاره کرد؛ محیط‌بانانی که در سخت‌ترین شرایط محیطی و آب و هوایی به حفاظت و حراست از میراث گران‌بها محیط زیست می‌پردازند و درنهایت با کمترین میزان دریافتی و دستمزد مواجه می‌شوند. 

 سختی کار محیط بانان موجب شده است تا بنا برگفته، مدیر کل سازمان حفاظت از محیط زیست استان تهران، در بودجه سال 1393، اعتباری برای افزایش حقوق این قشر زحمت کش و وظیفه شناس تخصیص یابد. 
 
البته نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز طبق وظیفه ذاتی خود که در همه امورات مربوط به مردم اظهارنظر کرده و از اهرم نظارتی خود استفاده می‌کنند در حوزه محیط‌بانان و محیط زیست نیز احساس مسئولیت کرده و به ایفای نقش می‌پردازند.
 
در این رابطه نادر قاضی‌پور نماینده مردم ارومیه به باشگاه خبرنگاران گفت: طبق اصل 50 قانون اساسی حفاظت از اموال عمومی یک امر ضروری است بنابراین حفاظت از منابع طبیعی، محیط زیست، جنگل‌ها، مراتع، حیوانات در حال انقراض و گونه‌های کمیاب باید به شدت مورد حفاظت قرار گیرد.
 
وی اظهار داشت: معتقدیم باید محیط بانان به مدرن‌ترین تجهیزات و ماشین آلات مجهز شوند تا در مواقع ضروری بتوانند از آن‌ها استفاده کنند.
 
عضو فراکسیون محیط زیست مجلس اظهار داشت: تجهیز به هلی کوپتر برای گشت‌های هوایی، تجهیز به قایق‌های تندرو برای استفاده در تالاب‌ها، ماشین آلات ویژه به منظور تردد در کوهستان‌ها، سلاح برای دفاع و..... از اولویت‌های این حوزه است که باید به آن‌ها توجه شود.  
 
نماینده ارومیه با بیان این که رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست باید به حفظ نیروهای این سازمان نیز توجه داشته باشد گفت: معتقدیم آموزش محیط بانان و جنگل بانان از مهمترین مسائلی است که باید مورد توجه قرار گیرد تا در مواجه با قاچاقچیان و شکارچیان غیرمجاز بتوانند وظیفه خود را به درستی انجام دهند.
 
عضو فراکسیون رهروان ولایت مجلس تاکید کرد: معتقدیم باید مقامات و دستگاه‌ها قضایی با خاطیان به شدت برخورد و آن‌ها را به اشد مجازات برسانند.  
 
وی درباره این که برخی محیط بانان علی‌رغم داشتن اسلحه از آن استفاده نمی‌کنند چرا که معتقدند استفاده از اسلحه ولو برای دفاع قانونی عواقب ناگواری برای آنان خواهد داشت گفت: استفاده از اسلحه شرایط قانونی خودش را دارد که باید رعایت شود.
 
وی تصریح کرد: معتقدیم باید از اسلحه در مواقع ضروری طبق قانون استفاده شود.
 
قاضی‌پور خاطر نشان کرد: مجلس در این زمینه ورود کرده و موضوع را به شدت پیگیری می‌کند و امیدواریم شاهد حمایت‌های لازم از محیط بانان باشیم.

ناگفته نماند در حالی از محیط‌بانان انتظار انجام وظیفه به نحو احسن می‌رود که مجاز به اجرای ضوابط تعیین شده برای آنها در دفاع از اهداف تعیین شده ندارند، می‌شود گفت ضرب‌الامثل معروف" هم چوب می‌خورد هم پیاز"! در مورد این افراد صدق دارد البته شاید سریال نوروزی پایتخت که گریزی به مسئله محیطبانان و محیط‌زیست زده بود بتواند قهرمانی بهبود را در این عرصه نیز تعبیر کند!

انتهای پیام/