به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، اگر قرار باشد نگين خوش بر و روي حاشيه کوير انتخاب شود تا يکي از مناطق نمونه چشم انداز ايران 1404 باشد نطنز شايسته اين انتخاب است چون به قدمت 7000 ساله خود مي بالد و حمايت همه جانبه بال و پر "کرکس" را دارد که از هر سمتي که نگاه کني روي آن سايه گسترانده است. کوهستان، کوهپايه و کوير همگي يک جا جمع شده اند.

 کوچه باغ هاي زيبا، خاک طلايي کوير و درختان پر برگ و بارش با همان تحفه شيرين نطنزي حتي اگر ثمره اش به ما که ايراني هستيم هم نرسد و نصيب همسايه هايمان شود، باز هم غرورمان را دو چندان مي کند.

اگرچه دبير مجمع تشخيص مصلحت نظام خود زاده مسجد سليمان شهري تاريخي، جايي کنار کوه هاي زاگرس است، اما اوهم که به مناسبت افتتاح اولين جشنواره ملي طبيعت گردي و طب سنتي و گياهان دارويي ميهمان نطنزي هاست، اذعان مي کند طبيعت "نطنز" بي نظير است و هر کسي مي خواهد حيات و نشاط واقعي را پيدا کند بايد به نطنز سفر کند. چرا که حيات و نشاط واقعي را مي توان در نطنز پيدا کرد. محسن رضايي مي گويد: «طبيعت، کوه ، کوير، آب و هواي متنوع؛ آثار باستاني، طب سنتي، امام زادگان و نورآفتاب و سوابق تاريخي و تمدني همگي در اين شهر در کنار هم قرار دارند و در همه اين ها روح حيات و زندگي جاري است.»

شهردار نطنز هم به همه خصلت هاي شهرش مي بالد آن جا که از ۳ اقليم اين منطقه مي گويد و از همه امامزاده ها و بناهاي تاريخي و کوچه باغ ها با شعف ياد مي کند. آن جا که مي گويد نطنز با فاصله بسيار کم به کوير مرکزي ايران نزديک است و با فاصله اي بسيار نزديک تر از آن به کوچه باغ هاي سرسبز و خاطره انگيزه با آب و هوايي فوق العاده و طبيعتي بي نظير که حمايت کوه هاي بلند و کبود کرکس را با خود دارد.

کوهي که گام هاي کوهنوردان و طبيعت گردهاي زيادي را با خود همراه کرده است. حکايت سيد محسن تجويدي شهردار جوان نطنز از کوچه باغ هاي زيبا و سرسبز نطنز در کنار آثار تاريخي مربوط به ادوار گذشته آن وسوسه انگيز است تا مبادا از شهري که از همه ادوار تاريخي نشان و خاطره اي در خود دارد از مسجد جامع زمان ايلخاني گرفته تا قلعه صفويه، مجموعه حمام افروشته، شربت خانه افروشته، خانه هاي تاريخي، قلعه وشاق و هفت چنار قديمي نطنز با قدمتي ۲ هزار ساله و آبشارهاي فراوان آن به راحتي دل بکنيم.

شهردار از امامزاده ها مي گويد و اين که در نطنز تنها بيش از 20 امامزاده وجود دارد که باعث شده است نطنز قابليت گردشگري مذهبي هم داشته باشد. او مي گويد: نطنز مجموعه اي کامل براي گردشگران است به خصوص در بهار و تابستان . او همچنين از ثبت بيش از ۱۵۰۰ اثر تاريخي در شهرستان نطنز مي گويد که بيش از ۱۰۰ اثر آن ثبت ملي شده اند و البته برخي از آن ها نيز نيازمند بازسازي و توجه بيشتر هستند. او درباره دغدغه مسافران که نداشتن مکاني مناسب براي اقامت در اين شهر تاريخي است نيز وعده ساخت هتلي نمونه را در منطقه سراوان مي دهد. اگر چه نطنز اکنون ۲ هتل قديمي و البته اقامت گاه هايي خانگي و تاريخي و قديمي دارد.

ضمن آن که به گفته وي ۷ روستا از ۲۷ روستاي هدف گردشگري استان اصفهان در شهرستان نطنز واقع شده است و از لحاظ توليد ميوه به و زعفران رتبه اول، انار رده دوم و صيفي جات رتبه سوم را در سطح اين استان کسب کرده است. اين شهرستان با دارا بودن ۱۵۴ منبع گردشگري، ۸ درصد از منابع گردشگري استان اصفهان را در بر دارد. ۷۹ درصد از ۱۵۴ منابع گردشگري نطنز، تاريخي و فرهنگي، ۱۸ درصد در بخش منابع طبيعي و ۳ درصد آن از منابع انسان ساخت است و مي تواند بر افزايش آمار گردشگران و همچنين درآمد اين منطقه که طي سال هاي گذشته رکود داشته است، تاثيرگذار باشد.

نطنز شهري با تاريخي چند هزار ساله

کمتر کسي است که تا به حال نام روستاي ابيانه را نشنيده باشد يا اشتياقي به ديدن قلعه کوهاب و آتشکده 2500 ساله ساساني ها در نطنز نداشته باشد. ديدن قلعه باز در نوک قله اي بلند در حاشيه شهر اگر چه از نزديک براي همه مقدور نيست اما از هر جاي شهر که نگاه کني مي تواني اين قلعه را که مدفن " باز شاه عباس" است را ببيني. آب و هواي سردسير کوهستاني، معتدل و کويري نطنز در کنار جاذبه هاي فراوان طبيعي و باد گيرها و انار باد رود مشهور جهانيان است و صدها آثار ميراثي و ابنيه تاريخي، اين شهر را در رديف 10 شهر باستاني ايران قرار داده است. نطنز از شمال و شمال باختري به کاشان و از جنوب خاوري به اردستان و از جنوب به برخوار و ميمه محدود است و با اصفهان 138 کيلومتر فاصله دارد. بيشه زارهاي سرسبز و خرم در دامنه هاي کرکس، شامل مناطق گردشگري طبيعي «طرق، کشه، اوره، طامه، هنجن، ياوند، کمجان، برزرود، چينه رود، بيدهند و مزده» است. گردشگران در مسير گذر از محور تاريخي نطنز مجموعه شربت خانه و حمام افروشته و قلعه هاي رباط سنگ را به نظاره مي نشينند و در بادرود بارگاه آقا علي بن عباس (ع) را زيارت مي کنند. مجموعه «حمام و شربت خانه» محله «افروشته» در 3 کيلومتري از مرکز شهر که 550 سال از ساخت آن مي گذرد، با هواي لطيف و امکانات متنوع به گردشگران اين ديار خوش آب و هوا حياتي دوباره مي دهد.

بناي رومي ساز آتشکده ساساني

بنايي 4 گوش با 4 طاق رومي مرتفع در غرب مسجد جامع نطنز خودنمايي مي کند. بنايي که از سنگ هاي رودخانه در اندازه هاي بزرگ و مختلف و گل و گچ ساخته  شده و بر تخت گاهي به ارتفاع 2 متر قرار گرفته است که اسکلت آن هنوز سالم و مشخص کننده قدمت بناست. «آتشکده ساساني» از آثار با ارزش باستاني ايران محسوب مي شود که در ميان مزارع نائين خودنمايي مي  کند. اين بنا که سال 1311 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است جزو قديمي ترين بناهاي با ارزش ايراني در دوران ساسانيان است. در آن دوران آتش به عنوان نماد پاکي و نشاني از وارستگي و قداست خداوندي مورد احترام و ستايش بود و موبدان با افروختن آتش در اين مکان مراسم دعا برگزار مي کردند.

بناي يادبود باز شکاري شاه عباس

از هر کجاي شهر نطنز که نگاه کني بر فراز يکي از رشته هاي کوه کرکس بنايي زيبا ديده مي شود که گنبدي آجري و ۸ ضلعي دارد. «گنبد باز» بنايي با ارزش از زمان شاه عباس و حکومت «نجم الدين محمود» که سال 1336 ثبت ملي شده است مربوط به زمان شاه عباس و حکومت «نجم الدين محمود» بر نطنز است. در کتاب زندگي شاه عباس نقل  شده است که در نيمه سال 1001 ه. ق هنگامي که شاه عباس از اين مکان عبور مي کرده است تابه قزوين برود يکي از بازهاي شکاري شاه به نام «بازوند» که خيلي محبوب شاه بوده در تعقيب کبکي به چاهي درهمان نزديکي رفته است و چون بال و پرش خيس شده نتوانسته است از آن خارج شود غلامان شاه اين پرنده را از چاه بيرون مي آورند و بر اثر سرماي هوا اين باز در اين مکان مي ميرد و چون شاه به او علاقه داشته بر بالاي کوه اين بناي يادبود را ساخته است که به گنبد باز يا بازوند معروف است. اين گنبد و طاق زيبا که اتاق و عمارت کوچکي هم دارد بنايي کوچک اما مستحکم است که براي ديدنش بايد کمي رنج کوه  نوردي را به جان خريد ولي در بالاي کوه بنايي را خواهيد يافت که با ديدن زيبايي آجرها و خشت هاي قديمي و پي هاي سنگي مستحکمش خستگي را از تن شما در مي آورد.

تحفه نطنز به نام ما به کام ديگران

تحفه نطنز ضرب المثلي است که بين ما ايرانيان رايج است اما اگر اين تحفه معروف نصيب ما بشود. مي گويند گلابي هاي اين خطه صادراتي هستند و نصيب ديگران اما هر چه شود تحفه نطنز هيچ گاه از ادبيات گفتاري ما ايراني ها حذف نمي شود.بازديد از مسجد و محراب «مير» و ديدن بلندترين و عالي ترين محراب ۲ طبقه جهان اسلام نيز جاذبه  بي نظير ديگري از اين ديار کويري است بخش ارزشمند مسجد مير نطنز محرابي گچبري به عرض 64 متر و ارتفاع 84 متر دارد که علاوه بر گچبري، حاوي گل و بوته ها و داراي 2 کتيبه برجسته به خط ثلث حاوي آيات قرآن است. اين برجسته ترين محراب دوره سلجوقي و مغول داراي ۲ طاقچه و کتيبه قاب مانند است که نقوش گل و برگ دارد و اين نقوش زيبا با ظرافتي تمام بر آن نقش بسته است و اين اثر بديع در فاصله سال هاي 510 تا 519 ه. ق ساخته شده است.

شکوه معماري بومي در ابيانه

در ۴۰ کيلومتري شمال غربي نطنز از استان اصفهان در دامنه کوه کرکس روستايي بس کهن و ديدني به نام ابيانه قرار دارد. روستاي ابيانه را به اعتبار آثار و بناهاي تاريخي پرتنوعش بايد از زمره استثنايي ترين روستاهاي ايران به شمار آورد. شکوه معماري بومي و سرشار از زيبايي روستاي ابيانه، آن را در شمار نمونه هاي کم نظير و از اماکن ديدني اصفهان و ايران درآورده است. ابيانه نقطه اي خوش منظره و خوش آب و هوا و داراي موقعيت طبيعي مساعدي است. در دوره صفويه هنگامي که شاهان صفوي براي ييلاق به نطنز مي رفتند بسياري از نزديکان آنها و درباريان ترجيح مي دادند در ابيانه اقامت کنند. خانه هاي ابيانه همگي روي دامنه اي در شمال رودخانه برزرود بنا شده اند به صورتي که پشت بام مسطح خانه هاي پايين دست، حياط خانه هاي بالادست را به وجود آورده است و هيچ ديواري هم آنها را محصور نمي کند. در نتيجه، روستاي ابيانه در وهله اول روستايي چند طبقه به نظر مي آيد که در بعضي موارد تا ۴ طبقه آن را مي توان مشاهده کرد. اتاق هاي ابيانه به پنجره هاي چوبي ارسي مانند مجهزند و اغلب داراي ايوان ها و طارمي هاي چوبي پيش آمده مشرف بر کوچه هاي تنگ و تاريک اند که خود به مناظر ديدني و جالبي تبديل شده اند. نماي خارجي ديوارهاي خانه هاي ابيانه با خاک سرخي که معدن آن در مجاورت روستاست پوشيده شده است.

آبشار روستاي طامه نطنز

کوهستان کرکس دنيايي از خاطره و تاريخ در دامنه هايش دارد. اين کوه پهنه اي است به وسعت ۳۴۰۰ کيلومتر مربع که در دامنه هايش شهرها و آبادي هاي زيادي قرار گرفته اند.روستاهاي بيدهند، اوره و فريزهند در شمال و روستاهاي سور، کشه، طار و باغستان در جنوب اين کوه زيبا قرار دارند. روستاي زيباي" طامه"يکي از اين روستاهاست که در دوازده کيلومتري جنوب نطنز واقع است. در قسمت غربي اين روستا، ۲ دره زيبا ديده مي شود که يکي از آنها در امتداد باغ هاي روستا قرار دارد و به پاپول معروف است.در انتهاي اين دره آبشار زيبا و ديدني منطقه به نام "آبشار طامه" نمايان است. در دره ديگر نيز که به "پاکدار "معروف است، به دليل وجود آب فراوان، آبشارهاي زيبايي در مسير قله کرکس به وجود آمده است. در مسيرهاي جنوبي قله کرکس(از مبداء روستاي کشه) و همچنين مسير شمالي(از مبداء روستاي اوره و امامزاده سلطان) نيز آبشارهاي فصلي ولي زيبا به چشم مي خورند.

مسجد جمعه يا مسجد جامع نطنز

مجموعه اي چند دوره اي متشکل از چندين بنا است که اين بناها از قرون اوليه اسلامي ايجاد و در دوره هاي بعد کامل و بارها مرمت شده اند، تاريخ کتيبه هايي که در اين بناها موجود است شامل : مسجد جامع به سال 389 هجري قمري ، بقعه شيخ عبدالصمد به سال 707 هجري قمري ، ايوان جلو خان خانقاه به سال 716 هجري قمري و مناره که تاريخ پايان بناي آن سال 725 هجري قمري نوشته شده است. مسجد جامع نطنز از يک مسجد شبستاني ستون دار به شبستان ۸ ضلعي گنبد دار مشرف بر صحن ۴ ايواني تبديل شده است، از ديگر قسمت هاي زيباي اين بنا مي توان به دهليزها و نمازخانه هاي مختلف به هم متصل، شبکه هاي قنات آبي که از زير بناي مسجد عبور مي کند، ضريح چوبي بقعه شيخ عبدالصمد به سال 1064 و دست نوشته هاي مردم عادي در 500 سال گذشته اشاره کرد. محراب مسجد جامع نطنـز در موزه ملي لندن و محراب بقعـه شيخ عبدالصمد در موزه ويکتوريا آلبرت لندن نگهداري مي شوند، اين بنا نيز در سال 1311 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيد.

کاروانسراي آجري زيباي کوهاب

کاروانسرا يا رباط کوهاب که به صورت ۴ ايواني است در عهد شاه عباس اول توسط ميرابوالمعالي برزرودي يکي از امراي مقرب و مجلس نويس شاه ساخته شده که داراي جلوخان و سردري با کتيبه سنگي به خط ثلث است که متأسفانه قسمتي از آن تخريب شده است، مصالح مورد استفاده در کاروانسرا آجر، سنگ لاشه و ملات آن گچ نيم کوب است، اين بنا سال 1355 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.

چيني هاي سنتي نطنز

اگر علاوه بر سفر به دنبال خريد سوغات هم باشيد مي توانيد در پي چيني هاي نطنزي که هم چنان به روش دستي توليد مي شود و از صنايع دستي پرطرفدار اين شهر هستند باشيد. ريسندگي و قاليبافي هم از ديگر صنايع دستي منطقه نطنز است که قاليبافي آن هنوز در روستاها رايج است و توليدات آن به بازار فرش کاشان ارسال مي شود. آهنگري، شيلونگري (قفل سازي)، نجاري و خراطي از ديگر حرفه هاي متداول اين شهر است که تا همين اواخر پيرمردهاي بازمانده از آن دوران با غيرت به کار خود در اين زمينه ادامه مي دادند.

مساجد و زيارت گاه ابيانه

مسجد جامع روستاي ابيانه بسيار قديمي است و قديمي ترين اثر تاريخي اين مسجد، منبر چوبي منبت کاري آن است که سال ۴۶۶ هجري قمري ساخته شده است. مسجد قديمي ديگر ابيانه مسجد برزله است که داراي فضاي دلبازي است و روي لنگه در شرقي آن سال ۷۰۱ هـ. ق. نوشته شده که مربوط به دوره ايلخانان است. مسجد حاجتگاه نيز کنار صخره اي در کوهستان بنا شده و بر در ورودي شبستان آن تاريخ ۹۵۲هـ. ق. مشاهده مي شود.

به هر حال اگر به نطنز سفر کرديد در کنار تماشاي زيبايي هاي کوير به بناي ساساني آتشکده، مسجد جمعه، محراب مسجد کوچه  مير، گنبد سيد واقف، حصار خشتي، قريه تاج آباد - عباس آباد، گنبد مير سيد، شربت خانه، سردر خانقاه روستاي ابيانه، کاروانسراي نطنز، حمام افروشته، قلعه سنگي، محوطه باستاني اريسمان و قلعه تاريخي طرق ازبناهاي تاريخي فرهنگي اين شهرستان نيز سري بزنيد.