به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران، بنیاد "سان لایت"، موسسه‌ای غیر انتفاعی در آمریکا است که در سال ۲۰۰۶ با هدف افزایش شفافیت و پاسخگویی در کنگره و قوه مجریه ایالات متحده تاسیس شد. این موسسه خصوصی به بررسی نقش پول در سیاست آمریکا پرداخته و از سیاست‌ها و قانون‌ها در جهت افزایش مسوولیت‌پذیری دولت‌های فدرال و ایالتی حمایت می‌کند. این بنیاد با به کارگیری ابزارهای نوین ارتباطی در تلاش است تا مشارکت شهروندان آمریکایی در نظارت بر دولت این کشور را گسترش دهد و به صورت منظم گزارش‌هایی را در این خصوص منتشر می‌نماید.

برای نمونه سایت «کنگره شفاف» یکی از پروژه‌های این بنیاد است که به صورت منظم و به روز تمامی اخبار و فعالیت های کنگره را منتشر می نماید و کاربران می توانند از تمامی طرح های مطرح در قوه مقننه آمریکا اطلاعات کسب نمایند. از آنجایی که دغدغه اصلی موسسین این بنیاد، نقش و میزان تاثیر پول در کسب قدرت سیاسی است بدین منظور رصد و بررسی میزان کمک های مالی به کاندیداهای انتخاباتی در فرآیند پیچیده و طولانی انتخابات در آمریکا بسیار حائز اهمیت بوده و بنابراین ابزاری به نام «جستجوگر نفوذ» را راه اندازی نمودند تا بتوانند تمامی گردش های مالی صورت گرفته را منتشر نماید.

جدیدترین ابزاری که حدود یک هفته گذشته روی سایت این بنیاد در دسترس همگان قرار گرفت بخشی است که در آن می توان نفوذ افراد، سازمان ها و دولت های خارجی و دلارهای صرف شده را در آمریکا رصد نمود.

اما این سایت اطلاعات خود را به کدام منبع مستند می‌نماید؟ در سال ۱۹۳۸ در آمریکا قانونی با عنوان «قانون ثبت ماموران خارجی» (فرا) تصویب شد که در بدو ایجاد به دنبال کنترل نفوذ نازی‌ها بر رسانه‌ها و سیاستمداران آمریکایی بود. این قانون تا به امروز در ایالات متحده پا بر جا بوده و هر فرد یا سازمانی که با دولت‌های خارجی تماس گرفته و مبالغی برای لابی‌گری دریافت می‌کنند موظف هستند تا آن را هر شش ماه یکبار به وزارت دادگستری گزارش نمایند. حتی خبرنگاران نیز ملزمند تا تمامی تماس‌ها و هزینه‌های مربوطه را گزارش نمایند. برای نمونه کشور امارات در دسامبر ۲۰۱۳ با خبرنگار واشنگتن پست به نام جنیفر رابین درباره نگارش مطالبی با موضوع تبادلات مالی مجرمانه تماس گرفته است. البته این اطلاعات شامل تماس‌های رسمی دیپلماتیک اعضای سفارتخانه‌های مستقر در واشنگتن نمی‌شود.

در این گزارش درباره ایران هم چند مورد به ثبت رسیده است:‌ اولین مورد متعلق به فردی است به نام مارک ادموند کلارک که برای نمایندگی ایران در سازمان ملل به صورت ماهیانه اطلاعات و گزارشات شفاهی پیرامون روابط ایران و آمریکا ارائه کرده است. همچنین وی از گزینه‌های سیاستی دلخواه ایران حمایت کرده و با کارشناسان سیاسی آمریکایی درباره مسائل مرتبط با سیاست‌های ایالات متحده نسبت به عراق و ایران ملاقات کرده است. دومین مورد هم مرتبط با فعالیت منافقین در ایالات متحده است که ذیل آن شورای ملی مقاومت ایران در آمریکا با برخی موسسات و رسانه‌های آمریکایی برای نشر اطلاعاتی درباره شرایط اقتصادی و سیاسی در ایران و خاورمیانه همکاری کرده است. با استناد به سایت سان لایت این شورا در سال ۲۰۱۳ بیش از سیصد هزار دلار هزینه لابی‌گری کرده است.

دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل، آقای سید حسین غلامی از دفتر نمایندگی و آقای محمد خزاعی در زمان‌های مختلف با آقای ادموند کلارک تماس داشته‌اند و برای نمونه در سال ۲۰۱۰ از جانب دولت ایران ۱۲ هزار دلار به وی پرداخت شده است (احتمالا برای شش ماه سال). همچنین دیگر هزینه‌های وی نیز در سال‌های دیگر در سایت یافت می‌شود. برای مثال در تاریخ ۳۰ جولای ۲۰۰۸ دو سند درباره هزینه کرایه تاکسی رفت و برگشت وی به رستورانی در نیویورک مجموعا ۱۶ دلار و هزینه مشاوره ۳۳۲ دلار و ۷۴ سنت است که در جلسه فوق ظاهرا آقایان محمد خزاعی و غلامحسین محمدنیا حضور داشته و ادموند کلارک طبق روال، گزارشی شفاهی از وضعیت روابط ایران و آمریکا، گزارشاتی شفاهی و کتبی از گفتگو با یک کارشناس آمریکایی مسائل دیپلماتیک درباره سیاست خارجی ایالات متحده نسبت به ایران و عراق و رویکردهای آمریکا در سازمان ملل، گزارش شفاهی از گفتگو با یک کارشناس مسائل نظامی آمریکا درباره روابط ایران و آمریکا به همراه زندگینامه کارشناس اخیر ارائه نموده است. همچنین در سندی دیگر مربوط به سال 2007، وی تحقیقی درباره انتخابات میان دوره ای و احتمال حمله نظامی آمریکا علیه کشوری در خاورمیانه را به سفارش وزارت خارجه ایران انجام داده است. کلارک در این سال کارهایی نظیر؛ تحقیق میدانی برای حضور محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهور وقت ایران در اجلاس سالانه سازمان ملل، تهیه گزارش از کارمندان شورای روابط خارجی برای تحقیق گروهی در ایران، تهیه پیش نویس گزارشی درباره نتایج انتخابات کنگره و دیدگاه و مواضع فرانسه نسبت به مسئله هسته‌ای، تهیه پیشنهاد متن نامه احمدی نژاد خطاب به مردم آمریکا و پیشنهاد نحوه انتشار آن؛ انجام داده است. وی در این سال از وزارت خارجه 29 هزار 363 دلار دریافت کرده است. طبق اسناد موجود وی و در دسترس، کلارک در طول دهه گذشته به صورت مرتب این خدمات را به دفتر نمایندگی ایران در نیویورک در مقابل حق‌الزحمه انجام داده است.

بر اساس گزارش‌هایی که روی سایت بنیاد سان لایت منتشر شده است، دولت‌های خارجی در سال ۲۰۱۳ میلیون‌ها دلار برای گسترش روابط خود با اعضای کنگره، سازمان‌های فدرال و حتی برخی رسانه‌ها هزینه نموده‌اند. برای نمونه بیشترین پول را در سال گذشته میلادی کشور امارات متحده عربی هزینه کرده تا بر سیاستمداران و اهالی رسانه در آمریکا تاثیر گذارد. این کشور ذیل مسائل مرتبط با پول‌شویی و مبادلات مالی گروه‌های تروریستی و موضوع تحریم‌های ایران با برخی اهالی رسانه در آمریکا ارتباط برقرار کرده است.

بخش ضد جاسوسی واحد ثبت فرا در بخش امنیت ملی وزارت دادگستری ایالات متحده مسئولیت اجرای این قانون را برعهده دارد. بنابر گزارش سال ۲۰۰۷ وزارت دادگستری، تقریبا ۱۷۰۰ لابی‌گر نمایندگی یک صد کشور را در کنگره، کاخ سفید و دیگر نهادهای فدرال بر عهده دارند. طبق قانون مذبور، بخش مربوطه در وزارت دادگستری ملزم است تا هر شش ماه گزارشی را به کنگره ارسال نماید. آخرین این گزارش که به تاریخ ۳۰ ژوئن ۲۰۱۳ است ۳۷۷ لابی‌گر فعال در شش ماه گذشته این سیستم را معرفی نموده که ۵۳۲ مورد را از جانب دولت‌های خارجی پیگیری کرده‌اند.

آمریکا جزء معدود کشورهای جهان است که در آن تماس نظام مند دولت‌ها با شخصیت‌ها و سازمان‌ها برای تاثیرگذاری بر روند تصویب قوانین (کنگره) و اجرای آن‌ها (سازمان های فدرال) قانونی است. به همین منظور لابی‌گری در آمریکا امری قانونی و پذیرفته شده است و برای نظام‌بخشی به آن قوانین مختلفی در این کشور وضع شده است. همچنین افراد، گروه ها و سازمان‌های لابی‌گر بسیاری در واشنگتن وجود دارند که برای تاثیر‌گذاری روی طرح‌های مطرح در کنگره یا سیاست‌های مورد اجرای نهادهای اجرایی رایزنی نموده و سعی می‌کنند تا تاثیر دلخواه خود را بر روند تصویب یا اجرای آنها داشته باشند.

روزنامه واشنگتن پست در بررسی مساله میزان هزینه دولت‌های خارجی برای لابی‌گری، ده کشور اول لیست را به قرار زیر معرفی کرده است که در سال گذشته میلادی مبالغ هنگفتی را صرف نفوذ و تاثیرگذاری بر کنگره و کاخ سفید کرده‌اند:

1. امارات متحده عربی ۱۴.۲ میلیون دلار

2. آلمان ۱۲ میلیون دلار

3. کانادا ۱۱.۲ میلیون دلار

4. عربستان سعودی ۱۱.۱ میلیون دلار

5. مکزیک ۶.۱ میلیون دلار

6. مراکش ۴ میلیون دلار

7. کره جنوبی ۳.۹ میلیون دلار

8. جمهوری بوسنی ۲.۴ میلیون دلار

9. گرجستان ۲.۳ میلیون دلار

10. آذربایجان ۲.۳ میلیون دلار

بنا به گفته بیل آلیسون یکی از مدیران بنیاد سان لایت، عموما کشورهایی به هزینه برای لابی‌گری رو می‌آورند که از ارتباط قوی و نهادی دیپلماتیک برخوردار نیستند. البته وقتی موضوع حساس و بین‌المللی نظیر تجارت یا خط لوله نفتی کی استون مطرح است، حضور لابی‌گرهایی که منافع کشورهای خارجی را دنبال می‌کنند افزایش چشمگیری می‌یابد. بنابراین در این مسائل حتی کشورهای متحد و دوست آمریکا نظیر آلمان، کانادا و مکزیک نیز رو به لابی‌گری می‌آورند تا روند قانونی و اجرایی موضوعات مورد علاقه را تحت تاثیر بگذارند.

در کل کشورهایی بیشترین هزینه را صرف لابی‌گری در آمریکا می‌کنند که طرف معامله این کشور با ایالت متحده در حوزه‌هایی نظیر انرژی، تجارت، مهاجرت، کشاورزی و غیره است.