گزارش/
"اردوهای جهادی"؛ سفرهایی که مقصدشان آبادانی کشور است
"اردوهای جهادی"، اردوهایی که مقصد و موضوعشان تلاش برای ساخت و ساز و آبادنی مناطق محروم کشور است.
به گزارش خبرنگار دانشگاه باشگاه خبرنگاران، "اردوهای جهادی" برای دانشجویان نسل سوم انقلاب اسلامی، عنوانی آشنا
است.
اردوهایی که مقصدش مناطق محروم کشور و موضوعش تلاش برای ساخت و ساز و آبادنی آن مناطق است. اردوهایی که این سال‌ها رونق خاصی به خود گرفته است و کمتر دانشجویی را می‌توانی پیدا کنی که به بهانه این ارود‌ها حداقل یک بار پایش به مناطق محروم کشور باز نشده باشد.
اما این جنب و جوش دانشجویی برای ساخت وساز مناطق محروم کشور مربوط به همین سال‌ها و جوانان نسل سوم انقلاب نمی‌شود، چنان که در سالیان ابتدایی انقلاب، رفت و آمد دانشجویان مهندس و پزشک به مناطقی که زیر خروار‌ها محرومیت دوران پهلوی ناپدید شده بودند، سبب شد تا هسته اولیه تشکلی شکل بگیرد که با صدور فرمان حضرت امام (ره) در سالیان بعد و در قالب نهاد انقلابی "جهاد سازندگی" یکی از مهمترین و موثر‌ترین نهاد‌ها در ساخت وساز کشور و خودکفایی در تولید مواد اولیه حوزه کشاورزی در کشور شد.
هم اکنون و در ابتدای دهه چهارم انقلاب که جهاد اقتصادی با فرمان رهبر فرزانه انقلاب در صدر اولویت‌های کشور و ملت قرار گرفته و صیانت از تولید ملی در خط مقدم این جهاد تعریف شده است، ضرورت دارد حرکت نوینی با الهام از جهادسازندگی شکل بگیرد. چراکه اساساً پیشرفت کشور منوط به جبران عقب‌ماندگی‌های علمی و فناوری و رفع ناکارآمدی‌های رسوب کرده در سازمان‌ها و سازوکارهای دولتی و اصلاح ساختارهای معیوب و بیماری‌های مزمن اقتصادی است و این‌ها نیز جز با الگوی فرهنگ و مدیریت جهادی ممکن نیست.
پیام حضرت امام(ره) برای تشکیل جهاد سازندگی
این در حالی بود که حضرت امام خمینی (ره) روز قبل از اعلام پیام خود مبنی بر تشکیل جهاد سازندگی، در سال58 در جمع اعضای انجمن اسلامی جوانان و حزب جمهوری اسلامی و فرهنگیان شهرستان ملایر بیاناتی به این شرح داشتند: «الان همه ما که در اینجا مجتمع هستیم، شما که از بیجار آمده‌اید، آقایانی که از درود آمده‌اند، آقایانی که از ملایر آمده‌اند، آقایانی که از اهواز آمده‌اند، همه ما باید با هم دست به هم بدهیم که این مرحله اصلی را، این‌ها را محقق کنیم، مراحل بعد آسان است دیگر. مهم این است که این مراحل بگذرد که مملکت ما یک حکومت مستقر پیدا بکند، یک رئیس جمهوری پیدا بکند، یک مجلس شورا پیدا بکند که اساس حکومت که اصل است تحقق پیدا بکند، بعد برویم سراغ اینکه گرفتاری داریم و الان هم دولت درصدد این است که به طور گسترده در همه جا مشغول بشوند به پاکسازی و مشغول بشوند به کار که همین امروز هم پیامش را ما خواهیم داد به همه ملت که جهاد سازندگی یک کاری است که باید بشود و همه ملت، همه مردم موظفند که در کار شرکت کنند و اگر با همه ملت اینکار شروع بشود، ایران بعد از چندی یک ایران آباد انشاءالله خواهد بود. من از خدای تبارک و تعالی سلامت و سعادت همه شما آقایان را می‌خواهم و متشکرم از شما که از بلاد دور آمدید و در یک اتاق تنگ و تاریکی نشستید و عرق می‌ریزید. انشاءالله خداوند همه‌تان را تأیید کند. (صحیفه نور، ج ۷، ص ۱۳۴)
برای تحقق جهاد اقتصادی در سال پیش رو استفاده از تمامی پتانسیل‌های موجود اجتماعی و اقتصادی ضروری است. تشکل‌های دانشجویی و جوانان به عنوان یکی از بانشاط‌ترین و تاثیر گذار‌ترین نیروهای اجتماعی چگونه می‌توانند در تحقق جهاد اقتصادی سهیم باشند؟آغاز فصل تابستان و تعطیلی کلاس‌های درسی به نوعی فصل اردوهای جهادی دانشجویان و جوانان نیز محسوب می‌شود. سوال این است که با توجه به پتانسیل ارزشمند چنین ساختاری، آیا بهره‌مندی و مدیریت چنین اردوهایی می‌تواند موجب تسریع در روند تحقق اهداف حرکت به سمت جهاد اقتصادی شود؟
واقعیت این است که فصل مشترک میان دو موضوع اردوهای جهادی و جهاد اقتصادی، رویکرد "جهادی" آن‌ها است، رویکردی ایثارگرانه و صادقانه که کمتر می‌توان مشابه آن را در ساختار بروکراتیک ادارات و سازمان‌های مختلف مشاهده کرد.
تجربه موفق اردوهای جهادی که مورد تأیید رهبر انقلاب و مسئولان دلسوز نظام نیز هست، هر ساله در اوقات تعطیلی دروس دانشگاهی و حوزوی چه در ایام تعطیلات عید نوروز و چه در ایام تعطیلات تابستان موجب هجرت بخش قابل توجهی از جوانان از شهر و دیار خود و حرکت به سمت مناطق محروم برای خدمت رسانی به این مناطق در قالب اقدامات عمرانی، فرهنگی، بهداشتی و آموزشی می‌شود و یک نیروی کارآمد اجتماعی را همانند جهاد سازندگی رقم می‌زند.
اردوهای جهادی هم‌طراز با جهادسازندگی اوایل انقلاب
رهبر معظم انقلاب در دیدار ۳۱ شهریور سال 89 با جوانان جهادگر، اردوهای جهادی را هم‌طراز با جهاد سازندگی اوایل انقلاب دانسته و تآکید کردند: "یک روز نیازِ حرکت دفاعى در درون جامعه بود، یک روز نیازِ حرکت دفاعى در مرزهاى کشور بود، یک روز نیازِ به علم و دانش است، یک روز نیازِ به تحکیم عقاید و ایمانهاست، یک روز نیازِ به خدمتگزارى است... شما سفیران کار و تلاش خواهید شد. وقتى شما در یک محیطى حاضر می‌شوید؛ در کویر، در کوهستان، در نقاط دور از دسترس، در میان مردم محروم مشغول کار می‌شوید، جوانى که در آنجاست، از شما الهام می‌گیرد و شما می‌شوید سفیر تلاش و کار و خدمت و جهاد و مجاهدت."
آیت الله خامنه‌ای در این دیدار ضمن تعمیم چنین الگویی به سایر بخش‌ها، از مسئولان خواستند که زمینه‌های تقویت و فراگیری چنین اقداماتی را فراهم کنند.
فعالیت بیش از ده سال اردوهای جهادی نه تنها به شکل‌گیری بسیج سازندگی انجامید بلکه تجربه‌های موفقی مانند تدوین طرح جامع حرکت‌های جهادی، شکل‌گیری ثابت حلقه‌های جهادی در اکثر دانشگاه‌های مختلف کشور و برگزاری اردوهای مختلف را در زمینه‌های عمرانی- نوسازی، فرهنگی، آموزشی و پزشکی- بهداشتی رقم زده است.
حضور 3 هزار گروه جهادی در روستاهای سطح کشور
به گفته‌ی معاون فرهنگی سازمان بسیج سازندگی سه هزار گروه جهادی بسیج سازندگی در سطح کشور وجود دارند که در فصول مختلف به مناطق محروم کشور خدمات رسانی می‌کنند."فرشاد عالی"در حاشیه بازدید از طرح‌های اقتصاد مقاومتی استان در جمع خبرنگاران گفت: سازمان بسیج سازندگی در راستای فرمایشات رهبرمعظم انقلاب مبنی بر ترویج اقتصاد مقاومتی به دنبال توانمندسازی مردم در مناطق محروم است.
وی تصریح کرد: این طرح‌ها با هدف جلوگیری از مهاجرت و اشتغالزایی از سال 89 به صورت تحقیقاتی آغاز و تاکنون ادامه دارد.
با بیان این که این سازمان دو سال ابتدایی فعالیت خود را به تحقیق در عرصه اقتصاد مقاومتی و زمینه‌های مناسب برای اجرای این طرح اختصاص داده است اظهار داشت: این سازمان در سال گذشته 23 هزار طرح اقتصاد مقاومتی را اجرا و به بهره‌برداری رسانده است.
وی افزود: طرح‌های اجرا شده در سال گذشته در 18عرصه مختلف بوده اما امسال این آمار به 20عرصه افزایش پیدا کرده است.
عالی با بیان اینکه سازمان بسیج سازندگی برای کمک به اقتصاد مقاومتی تواناست تصریح کرد: این توانایی را داریم که طرح‌های اقتصاد مقاومتی را در صورت همکاری نهادهای دولتی به 80 هزار طرح افزایش دهیم.
اردوهای جهادی چگونه می‌توانند در راستای جهاد اقتصادی فعالیت کنند؟
۱) فعالیتی که تاکنون اردوهای جهادی انجام داده‌اند در قالب فعالیت‌های عمرانی، فرهنگی و بهداشتی در راستای محرومیت زدایی از مناطق هدف و تسریع در روند خدمت گزاری دولت به مناطق محروم بوده است، یک حساب سرانگشتی کافی است تا میزان خدمات ارائه شده توسط این جوانان جهادگر ارزیابی اقتصادی شود.
۲) شناخت قابلیت‌های اقتصادی و بررسی مشکلات و توانمندی‌های اقتصادی مناطق محروم کشور به شکل‌گیری یک اطلس جامع از وضعیت اقتصادی، معیشتی و نیازمندی‌ها و توانمدنی‌های اقتصادی مردم مناطق مختلف می‌انجامد که البته چنین کاری فقط و فقط از فضای جهادی چنین تشکل‌ها و اردوهایی بر خواهد آمد و نه با بخش نامه‌های اداری و....
تعیین کارگروه‌های اقتصادی و تلاش برای شناسایی مشکلات، موانع، آسیب‌ها و پتانسیل منطقه هدف به تهیه یک طرح جامع اقتصادی بلند مدت از مناطق محروم می‌انجامد که داشتن چنین طرحی ضمن کمک به برنامه ریزی مناسب‌تر اردوهای جهادی، با توجه به حضور هرساله تیم‌های مختلف جهادی، موجب تقویت خدمت رسانی مسئولان شده و مانند یک اهرم نظارتی قوی نیز عمل خواهد کرد.
۳) توسعه روستایی به عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه کشور یکی از اصلیترین اهداف چنین اردوهایی است. بیکاری، درآمد پایین، سطح پایین کیفیت زندگی و نبود زیر ساخت‌های مناسب و... از جمله عوامل مهاجرت روستائیان محسوب می‌شود که این مهاجرت علاوه بر تأثیرات منفی فرهنگی و اجتماعی، پیامدهای منفی اقتصادی در سطح خرد و کلان را نیز به همراه دارد. کارآفرینی در روستا و خودکفا ساختن روستائیان از طریق اموزش‌های لازم و فراهم ساختن بسترهای مناسب فعالیت کشاورزی و دامپروری و استفاده از تعاونی‌های روستایی علاوه بر بهبود کیفیت زندگی اهالی روستا از طریق فعالیت‌های عمرانی و بهداشتی باعث ایجاد شرایط مناسب برای آنان شده یکی از کلیدی‌ترین راه‌حل‌ها در ریشه کنی بیکاری و رکود اقتصادی مناطق روستایی و کاهش سرعت جریان مهاجرت باشد.
یکی از مسائلی که توسعه روستایی را با مشکل مواجه می‌سازد فقدان سازمان‌های حمایت کننده و عدم پیگیری مطالبات و نیازمندی‌های روستائیان در مراحل تکمیلی است که بسیج سازندگی به عنوان متولی اردوهای جهادی می‌تواند علاوه با اتخاذ یک سیستم نظارتی و تعاملی با مسئولان، این خلأ اساسی را پر کند.
برگزاری اردوهای جهادی سیاست تمرکززدایی را تامین خواهد کرد
با توجه به رویکرد جهادی چنین اردوهایی ورودشان به عرصه اقتصادی در حوزه خدمت رسانی به مناطق محروم برکات زیر را در پی دارد؛ برگزاری اردوهای جهادی بر اساس برنامه‌ریزی کلان و با رویکردی اقتصادی نه تنها سیاست تمرکززدایی را تامین خواهد کرد بلکه به تلاش و برنامه ریزی از نزدیک و نه در اتاق‌های بسته برای رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی مناطق محروم می‌انجامد. توجه به حجم بالای روستاهای کشور، محرومیت نسبی اکثر آنهاو بحث تمرکز زدایی از شهر‌ها، توجه به اقتصاد و معیشت روستایی و محرومیت زدایی از روستاها به یک ضرورت اجتناب ناپذیر تبدیل می‌کند.
نیروهای انسانی حاضر در چنین اردوهایی بدون کمترین چشم داشتی و با روحیه‌ای جهادی و ایثارگونه، به دنبال محرومیت زدایی از مناطق محروم و کمتر دیده شده کشور هستند، بازتاب کلی چنین عملی در دراز مدت کاهش فاصله طبقاتی، ساماندهی اقتصادی مناطق محروم و شناسایی آن‌هاست. مناطقی که بسیاری از آن‌ها از ابتدایی‌ترین امکانات نیز محروم هستند.
لازم به ذکر است که موفقیت چنین طرحی به اختصاص ردیف بودجه‌ای مشخص برای اردوهای جهادی و لزوم همکاری و همفکری مسئولان مناطق مختلف کشور نیازمند است، البته در این باره نباید تجربه جهاد سازندگی را فراموش کرد، دولتی شدن و بروکرات شدن چنین ساختارهایی ابتدا به کمرنگ شدن روحیه جهادی و خدمت رسانی و در نهایت به حذف این ساختار‌ها می‌انجامد. رهبر معظم انقلاب در دیدار با جوانان جهادگر، بسیج سازندگی و اردوهای جهادی را هم ریشه می‌دانند؛ «این کار، اول از خود جوان‌ها شروع شد؛ خود جوانهاى دانشجو و دانش‌آموز در بخشهاى مختلف، این حرکت را شروع کردند؛ در سال ۷۹ گزارش این حرکت زیبا و پرشکوه به ما رسید و منجر شد به اینکه پیام بسیج سازندگى به قاطبه‌ى جوانان کشور داده شود. یعنى این یک حرکت خودجوش مردمى است؛ درست مثل جهاد سازندگى در آغاز انقلاب. جهاد سازندگى هم همین جور بود؛ اول، خود جوان‌ها شروع کردند، خودشان رفتند توى روستاها مشغول خدمتگزارى شدند در آن اوضاع بسیار دشوار و پیچیده. این حرکت، امام بزرگوار را به فرمان جهاد سازندگى تشویق کرد.»
این حرکت جهادی مولفه‌ها و ویژگی‌های مخصوص به خود دارد که برخی از مهمترین آن‌ها به این شرح است:
- هم‌افزایی میان نیروهای جهادگر دیروز و امروز با تکیه بر استخراج گوهرهای جهادی از گنجینه دفاع مقدس
- بارورسازی و سازماندهی توان بالقوه و بالفعل جوانان جهادی در راستای اهداف بلند اقتصادی
- ظرفیت‌سازی نهادی در بخش صنعت، فناوری و تولید با تکیه بر نیروهای مردمی
-بهره‌گیری از پشتیبانی سازمان‌های دولتی و عمومی در جهت توانمندسازی تشکل‌ها و بنگاه‌های غیردولتی
اردوهایی که مقصدش مناطق محروم کشور و موضوعش تلاش برای ساخت و ساز و آبادنی آن مناطق است. اردوهایی که این سال‌ها رونق خاصی به خود گرفته است و کمتر دانشجویی را می‌توانی پیدا کنی که به بهانه این ارود‌ها حداقل یک بار پایش به مناطق محروم کشور باز نشده باشد.
اما این جنب و جوش دانشجویی برای ساخت وساز مناطق محروم کشور مربوط به همین سال‌ها و جوانان نسل سوم انقلاب نمی‌شود، چنان که در سالیان ابتدایی انقلاب، رفت و آمد دانشجویان مهندس و پزشک به مناطقی که زیر خروار‌ها محرومیت دوران پهلوی ناپدید شده بودند، سبب شد تا هسته اولیه تشکلی شکل بگیرد که با صدور فرمان حضرت امام (ره) در سالیان بعد و در قالب نهاد انقلابی "جهاد سازندگی" یکی از مهمترین و موثر‌ترین نهاد‌ها در ساخت وساز کشور و خودکفایی در تولید مواد اولیه حوزه کشاورزی در کشور شد.
هم اکنون و در ابتدای دهه چهارم انقلاب که جهاد اقتصادی با فرمان رهبر فرزانه انقلاب در صدر اولویت‌های کشور و ملت قرار گرفته و صیانت از تولید ملی در خط مقدم این جهاد تعریف شده است، ضرورت دارد حرکت نوینی با الهام از جهادسازندگی شکل بگیرد. چراکه اساساً پیشرفت کشور منوط به جبران عقب‌ماندگی‌های علمی و فناوری و رفع ناکارآمدی‌های رسوب کرده در سازمان‌ها و سازوکارهای دولتی و اصلاح ساختارهای معیوب و بیماری‌های مزمن اقتصادی است و این‌ها نیز جز با الگوی فرهنگ و مدیریت جهادی ممکن نیست.
پیام حضرت امام(ره) برای تشکیل جهاد سازندگی
این در حالی بود که حضرت امام خمینی (ره) روز قبل از اعلام پیام خود مبنی بر تشکیل جهاد سازندگی، در سال58 در جمع اعضای انجمن اسلامی جوانان و حزب جمهوری اسلامی و فرهنگیان شهرستان ملایر بیاناتی به این شرح داشتند: «الان همه ما که در اینجا مجتمع هستیم، شما که از بیجار آمده‌اید، آقایانی که از درود آمده‌اند، آقایانی که از ملایر آمده‌اند، آقایانی که از اهواز آمده‌اند، همه ما باید با هم دست به هم بدهیم که این مرحله اصلی را، این‌ها را محقق کنیم، مراحل بعد آسان است دیگر. مهم این است که این مراحل بگذرد که مملکت ما یک حکومت مستقر پیدا بکند، یک رئیس جمهوری پیدا بکند، یک مجلس شورا پیدا بکند که اساس حکومت که اصل است تحقق پیدا بکند، بعد برویم سراغ اینکه گرفتاری داریم و الان هم دولت درصدد این است که به طور گسترده در همه جا مشغول بشوند به پاکسازی و مشغول بشوند به کار که همین امروز هم پیامش را ما خواهیم داد به همه ملت که جهاد سازندگی یک کاری است که باید بشود و همه ملت، همه مردم موظفند که در کار شرکت کنند و اگر با همه ملت اینکار شروع بشود، ایران بعد از چندی یک ایران آباد انشاءالله خواهد بود. من از خدای تبارک و تعالی سلامت و سعادت همه شما آقایان را می‌خواهم و متشکرم از شما که از بلاد دور آمدید و در یک اتاق تنگ و تاریکی نشستید و عرق می‌ریزید. انشاءالله خداوند همه‌تان را تأیید کند. (صحیفه نور، ج ۷، ص ۱۳۴)
برای تحقق جهاد اقتصادی در سال پیش رو استفاده از تمامی پتانسیل‌های موجود اجتماعی و اقتصادی ضروری است. تشکل‌های دانشجویی و جوانان به عنوان یکی از بانشاط‌ترین و تاثیر گذار‌ترین نیروهای اجتماعی چگونه می‌توانند در تحقق جهاد اقتصادی سهیم باشند؟آغاز فصل تابستان و تعطیلی کلاس‌های درسی به نوعی فصل اردوهای جهادی دانشجویان و جوانان نیز محسوب می‌شود. سوال این است که با توجه به پتانسیل ارزشمند چنین ساختاری، آیا بهره‌مندی و مدیریت چنین اردوهایی می‌تواند موجب تسریع در روند تحقق اهداف حرکت به سمت جهاد اقتصادی شود؟
واقعیت این است که فصل مشترک میان دو موضوع اردوهای جهادی و جهاد اقتصادی، رویکرد "جهادی" آن‌ها است، رویکردی ایثارگرانه و صادقانه که کمتر می‌توان مشابه آن را در ساختار بروکراتیک ادارات و سازمان‌های مختلف مشاهده کرد.
تجربه موفق اردوهای جهادی که مورد تأیید رهبر انقلاب و مسئولان دلسوز نظام نیز هست، هر ساله در اوقات تعطیلی دروس دانشگاهی و حوزوی چه در ایام تعطیلات عید نوروز و چه در ایام تعطیلات تابستان موجب هجرت بخش قابل توجهی از جوانان از شهر و دیار خود و حرکت به سمت مناطق محروم برای خدمت رسانی به این مناطق در قالب اقدامات عمرانی، فرهنگی، بهداشتی و آموزشی می‌شود و یک نیروی کارآمد اجتماعی را همانند جهاد سازندگی رقم می‌زند.
اردوهای جهادی هم‌طراز با جهادسازندگی اوایل انقلاب
رهبر معظم انقلاب در دیدار ۳۱ شهریور سال 89 با جوانان جهادگر، اردوهای جهادی را هم‌طراز با جهاد سازندگی اوایل انقلاب دانسته و تآکید کردند: "یک روز نیازِ حرکت دفاعى در درون جامعه بود، یک روز نیازِ حرکت دفاعى در مرزهاى کشور بود، یک روز نیازِ به علم و دانش است، یک روز نیازِ به تحکیم عقاید و ایمانهاست، یک روز نیازِ به خدمتگزارى است... شما سفیران کار و تلاش خواهید شد. وقتى شما در یک محیطى حاضر می‌شوید؛ در کویر، در کوهستان، در نقاط دور از دسترس، در میان مردم محروم مشغول کار می‌شوید، جوانى که در آنجاست، از شما الهام می‌گیرد و شما می‌شوید سفیر تلاش و کار و خدمت و جهاد و مجاهدت."
آیت الله خامنه‌ای در این دیدار ضمن تعمیم چنین الگویی به سایر بخش‌ها، از مسئولان خواستند که زمینه‌های تقویت و فراگیری چنین اقداماتی را فراهم کنند.
فعالیت بیش از ده سال اردوهای جهادی نه تنها به شکل‌گیری بسیج سازندگی انجامید بلکه تجربه‌های موفقی مانند تدوین طرح جامع حرکت‌های جهادی، شکل‌گیری ثابت حلقه‌های جهادی در اکثر دانشگاه‌های مختلف کشور و برگزاری اردوهای مختلف را در زمینه‌های عمرانی- نوسازی، فرهنگی، آموزشی و پزشکی- بهداشتی رقم زده است.
حضور 3 هزار گروه جهادی در روستاهای سطح کشور
به گفته‌ی معاون فرهنگی سازمان بسیج سازندگی سه هزار گروه جهادی بسیج سازندگی در سطح کشور وجود دارند که در فصول مختلف به مناطق محروم کشور خدمات رسانی می‌کنند."فرشاد عالی"در حاشیه بازدید از طرح‌های اقتصاد مقاومتی استان در جمع خبرنگاران گفت: سازمان بسیج سازندگی در راستای فرمایشات رهبرمعظم انقلاب مبنی بر ترویج اقتصاد مقاومتی به دنبال توانمندسازی مردم در مناطق محروم است.
وی تصریح کرد: این طرح‌ها با هدف جلوگیری از مهاجرت و اشتغالزایی از سال 89 به صورت تحقیقاتی آغاز و تاکنون ادامه دارد.
با بیان این که این سازمان دو سال ابتدایی فعالیت خود را به تحقیق در عرصه اقتصاد مقاومتی و زمینه‌های مناسب برای اجرای این طرح اختصاص داده است اظهار داشت: این سازمان در سال گذشته 23 هزار طرح اقتصاد مقاومتی را اجرا و به بهره‌برداری رسانده است.
وی افزود: طرح‌های اجرا شده در سال گذشته در 18عرصه مختلف بوده اما امسال این آمار به 20عرصه افزایش پیدا کرده است.
عالی با بیان اینکه سازمان بسیج سازندگی برای کمک به اقتصاد مقاومتی تواناست تصریح کرد: این توانایی را داریم که طرح‌های اقتصاد مقاومتی را در صورت همکاری نهادهای دولتی به 80 هزار طرح افزایش دهیم.
اردوهای جهادی چگونه می‌توانند در راستای جهاد اقتصادی فعالیت کنند؟
۱) فعالیتی که تاکنون اردوهای جهادی انجام داده‌اند در قالب فعالیت‌های عمرانی، فرهنگی و بهداشتی در راستای محرومیت زدایی از مناطق هدف و تسریع در روند خدمت گزاری دولت به مناطق محروم بوده است، یک حساب سرانگشتی کافی است تا میزان خدمات ارائه شده توسط این جوانان جهادگر ارزیابی اقتصادی شود.
۲) شناخت قابلیت‌های اقتصادی و بررسی مشکلات و توانمندی‌های اقتصادی مناطق محروم کشور به شکل‌گیری یک اطلس جامع از وضعیت اقتصادی، معیشتی و نیازمندی‌ها و توانمدنی‌های اقتصادی مردم مناطق مختلف می‌انجامد که البته چنین کاری فقط و فقط از فضای جهادی چنین تشکل‌ها و اردوهایی بر خواهد آمد و نه با بخش نامه‌های اداری و....
تعیین کارگروه‌های اقتصادی و تلاش برای شناسایی مشکلات، موانع، آسیب‌ها و پتانسیل منطقه هدف به تهیه یک طرح جامع اقتصادی بلند مدت از مناطق محروم می‌انجامد که داشتن چنین طرحی ضمن کمک به برنامه ریزی مناسب‌تر اردوهای جهادی، با توجه به حضور هرساله تیم‌های مختلف جهادی، موجب تقویت خدمت رسانی مسئولان شده و مانند یک اهرم نظارتی قوی نیز عمل خواهد کرد.
۳) توسعه روستایی به عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه کشور یکی از اصلیترین اهداف چنین اردوهایی است. بیکاری، درآمد پایین، سطح پایین کیفیت زندگی و نبود زیر ساخت‌های مناسب و... از جمله عوامل مهاجرت روستائیان محسوب می‌شود که این مهاجرت علاوه بر تأثیرات منفی فرهنگی و اجتماعی، پیامدهای منفی اقتصادی در سطح خرد و کلان را نیز به همراه دارد. کارآفرینی در روستا و خودکفا ساختن روستائیان از طریق اموزش‌های لازم و فراهم ساختن بسترهای مناسب فعالیت کشاورزی و دامپروری و استفاده از تعاونی‌های روستایی علاوه بر بهبود کیفیت زندگی اهالی روستا از طریق فعالیت‌های عمرانی و بهداشتی باعث ایجاد شرایط مناسب برای آنان شده یکی از کلیدی‌ترین راه‌حل‌ها در ریشه کنی بیکاری و رکود اقتصادی مناطق روستایی و کاهش سرعت جریان مهاجرت باشد.
یکی از مسائلی که توسعه روستایی را با مشکل مواجه می‌سازد فقدان سازمان‌های حمایت کننده و عدم پیگیری مطالبات و نیازمندی‌های روستائیان در مراحل تکمیلی است که بسیج سازندگی به عنوان متولی اردوهای جهادی می‌تواند علاوه با اتخاذ یک سیستم نظارتی و تعاملی با مسئولان، این خلأ اساسی را پر کند.
برگزاری اردوهای جهادی سیاست تمرکززدایی را تامین خواهد کرد
با توجه به رویکرد جهادی چنین اردوهایی ورودشان به عرصه اقتصادی در حوزه خدمت رسانی به مناطق محروم برکات زیر را در پی دارد؛ برگزاری اردوهای جهادی بر اساس برنامه‌ریزی کلان و با رویکردی اقتصادی نه تنها سیاست تمرکززدایی را تامین خواهد کرد بلکه به تلاش و برنامه ریزی از نزدیک و نه در اتاق‌های بسته برای رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی مناطق محروم می‌انجامد. توجه به حجم بالای روستاهای کشور، محرومیت نسبی اکثر آنهاو بحث تمرکز زدایی از شهر‌ها، توجه به اقتصاد و معیشت روستایی و محرومیت زدایی از روستاها به یک ضرورت اجتناب ناپذیر تبدیل می‌کند.
نیروهای انسانی حاضر در چنین اردوهایی بدون کمترین چشم داشتی و با روحیه‌ای جهادی و ایثارگونه، به دنبال محرومیت زدایی از مناطق محروم و کمتر دیده شده کشور هستند، بازتاب کلی چنین عملی در دراز مدت کاهش فاصله طبقاتی، ساماندهی اقتصادی مناطق محروم و شناسایی آن‌هاست. مناطقی که بسیاری از آن‌ها از ابتدایی‌ترین امکانات نیز محروم هستند.
لازم به ذکر است که موفقیت چنین طرحی به اختصاص ردیف بودجه‌ای مشخص برای اردوهای جهادی و لزوم همکاری و همفکری مسئولان مناطق مختلف کشور نیازمند است، البته در این باره نباید تجربه جهاد سازندگی را فراموش کرد، دولتی شدن و بروکرات شدن چنین ساختارهایی ابتدا به کمرنگ شدن روحیه جهادی و خدمت رسانی و در نهایت به حذف این ساختار‌ها می‌انجامد. رهبر معظم انقلاب در دیدار با جوانان جهادگر، بسیج سازندگی و اردوهای جهادی را هم ریشه می‌دانند؛ «این کار، اول از خود جوان‌ها شروع شد؛ خود جوانهاى دانشجو و دانش‌آموز در بخشهاى مختلف، این حرکت را شروع کردند؛ در سال ۷۹ گزارش این حرکت زیبا و پرشکوه به ما رسید و منجر شد به اینکه پیام بسیج سازندگى به قاطبه‌ى جوانان کشور داده شود. یعنى این یک حرکت خودجوش مردمى است؛ درست مثل جهاد سازندگى در آغاز انقلاب. جهاد سازندگى هم همین جور بود؛ اول، خود جوان‌ها شروع کردند، خودشان رفتند توى روستاها مشغول خدمتگزارى شدند در آن اوضاع بسیار دشوار و پیچیده. این حرکت، امام بزرگوار را به فرمان جهاد سازندگى تشویق کرد.»
این حرکت جهادی مولفه‌ها و ویژگی‌های مخصوص به خود دارد که برخی از مهمترین آن‌ها به این شرح است:
- هم‌افزایی میان نیروهای جهادگر دیروز و امروز با تکیه بر استخراج گوهرهای جهادی از گنجینه دفاع مقدس
- بارورسازی و سازماندهی توان بالقوه و بالفعل جوانان جهادی در راستای اهداف بلند اقتصادی
- ظرفیت‌سازی نهادی در بخش صنعت، فناوری و تولید با تکیه بر نیروهای مردمی
-بهره‌گیری از پشتیبانی سازمان‌های دولتی و عمومی در جهت توانمندسازی تشکل‌ها و بنگاه‌های غیردولتی
بهداشت کم رنگ است و در آمد چندانی وجود ندارد اما کودکان برای ارتباط با دنیای خارج اشتیاق دارند
معصومه ۸ ساله در روستای جعفر آباد از توابع بیجار انگلیسی می‌خواند به امید اینکه بتواند با خارجی‌ها حرف بزند. کلاس معصومه نیز مانند کودکان شین آباد بخاری نفتی دارد و درب‌های خرابش به سختی باز می‌شوند.
این کلاس را عده‌ای از دانشجویان دانشگاه کردستان در قالب اردوهای جهادی بسیج سازندگی برپا کرده‌اند و می‌گویند که در کنار کارهای عمرانی، بهداشتی و کار آفرینی به دنبال آموزش روستاییان هستند.
معصومه که پس از چند روز توانسته به زبان انگلیسی تا عدد ۱۰ را بشمارد می‌گوید: می‌خواهم انگلیسی بخوانم تا حرف برنامه‌های خارجی ماهواره را بفهمم.
علی پدر معصومه که ۴۲ سال دارد و به کشاورزی مشغول است نیز از کلاس‌های گروه‌های جهادی احساس رضایت می‌کند و می‌گوید: راستش را بخواهی پیش از این چنین دیدی به بسیج نداشتم، اما الان نظرم کاملا فرق کرده است. بدون چشم داشتی برای ما کار می‌کنند و به بچه‌ها درس می‌دهند.
۱۹۰ دانشجو در قالب گروهی جهادی از سوم شهریور ماه به جعفرآباد و ۶ روستای اطراف آن آمده‌اند تا در ۱۰ روزه به اهالی این روستاهای محروم خدمات رسانی کنند.
این جهادگران که ۱۴۰ نفر از آن‌ها دختران هستند علاوه بر بر گزاری کلاس‌های مختلف برای روستانشینان فعالیت‌های عمرانی و بهداشتی نیز انجام می‌دهند.
"امید کل‌وندی" مسئول این گروه جهادی می‌گوید: روستاهای جعفرآباد، حسن آباد، میدان مظفرخان، کچگنبد، قزل بلاغ، خوش مقام و کوتان را در این اردو جهادی انتخاب کرده‌ایم و علاوه بر فعالیت‌های عمرانی، بهداشتی و فرهنگی به دنبال آن هستیم که در راستای اقتصاد مقاومتی با آموزش زمینه روستاییان زمینه اشتغال آن‌ها را فراهم کنیم. خیابان‌های روستای جعفرآباد با جمعیتی هزار و صد نفری سنگفرش شده‌اند اما اهالی آن از داشتن گاز و فاضلاب محروم هستند.
اهالی این روستا مهمترین نیاز خودشان را بهداشت و لوله کشی فاضلاب عنوان می‌کنند و می‌گویند: برادران بسیجی در حد توان برای ساماندهی فاضلاب تلاش کردند اما بازهم فاضلاب در گوشه‌ای از روستا در سطح زمین جمع و کودکانمان را مریض می‌کند.
عموم مردم ساکن در روستای جعفر آباد از فعالیت گروه‌های جهادی رضایت دارند اما بازهم کسانی هستند که بد بینانه به موضوع نگاه می‌کنند.
دانشجویان مسئولیت تامین نیازهای روستاییان را ندارند
سمیه ۵۶ ساله که به همراه دو پسر و یک دختر خود در این روستا زندگی می‌کند در رابطه با گروه‌های جهادی می‌گوید: دو سه روز کلاس به بچه‌ها چیزی یاد نمی‌دهد بچه‌های ما به بهداشت و فاضلاب نیاز دارند. پولی که برای جعفرآباد در نظر گرفته شده است را صرف کارهای زود گذر نکنند.
دانشجویان جهادگر که تمامی آن‌ها دانشجوی دوره‌های کار‌شناسی، کار‌شناسی ارشد و دکترا هستند به صورت داوطلبانه به روستا آمده‌اند تا هم خدمتی کرده باشند و هم آموخته‌های خود را امتحان کنند.
به گفته «فرشاد عالی» معاون سازمان بسبج سازندگی به هر جهادگر حاضر در اردوها مبلغ ۸۰ هزار تومان به صورت کمک هزینه برای ۱۰ روز کار داده می‌شود، خوراک و لوازم مورد نیاز برای این ۱۰ روز نیز یاید خودشان تامین کنند.
وی می‌گوید: نهادهای دولتی و غیر دولتی بخشی از بودجه مورد نیاز بسیجیان جهادگر را تامین می‌کنند اما خیرین نیز نقش بسزایی در این زمینه دارند.
"سارا به جو"یک جامعه‌شناس، این اردوها را برای تقویت همبستگی ملی موثر می‌داند و می‌گوید: فعالیت‌هایی از این گروه، محبت و نوع دوستی را در جامعه ترویج می‌دهد و به افرادی که سطح زندگی پایبنی دارند امید به آینده می‌بخشد.
وی می‌افزاید: تجربه نشان داده است که اگر چنین اقدامات خیرخواهانه‌ای با کمک‌هایی از سوی دستگاه حکومتی همراه شود اعتماد مردم نسبت به دستگاه حکومتی را بالا می‌برد.
"به جو" معتقد است که کارهای جهادی را باید بر روی زیر ساخت‌ها متمرکز کرد زیرا اگر در این کارا مسایل زودگذر و سطحی در اولویت قرارگیرد تاثیری منفی خواهد داشت. یعنی تا زمانی که فاضلاب مردم را مریض می‌کند آموزش برای حفظ سلامت تاثیر چندانی ندارد.
با این حال نباید فراموش کرد که این دانشجویان خود جوش به روستاها آمده‌اند و مسئولیتی برای برای تامین نیاز روستاییان ندارند.
"حبیب‌الله جلیلی" مسئول مرکز اجرایی قرارگاه جهاد اقتصادی سازمان بسیج سازندگی در همین رابطه با اشاره به اجرای طرح‌های اقتصاد مقاومتی در روستاها گفت: یکی از مهمترین مولفه‌هایی که در اقتصاد مقاومتی به آن پرداخته می‌شود موضوع ترویج و آموزش در حوزه تولید به خصوص کشاورزی است.
وی با اشاره به کارهای انجام شده در بازه 10 روزه اردوی جهادی، توسط دانشجویان بومی استان در این روستا اظهار داشت: دانشجویان جهادی در این روستا علاقمندان را در مساجد و مدارس جمع کرده و در زمینه کارهای تولیدی و کشاورزی به آن‌ها آموزش می‌دهند.
مسئول مرکز اجرایی قرارگاه جهاد اقتصادی سازمان بسیج یکی دیگر از فعالیت‌های امسال بسیج سازندگی را تحویل رایگان جوجه‌های 45 روزه به اهالی عنوان کرد و بیان داشت: در پی آنیم تا اقتصاد مقاومتی را در میان اهالی روستا ترویج دهیم.
وی اهداف فرهنگی این اردوها را پررنگ‌تر از کارهای عمرانی آن دانست و گفت: هدف امسال گروه جهادی پایه‌گذاری فرهنگ اقتصاد مقاومتی است در سال فرهنگ و اقتصاد با عزم و اراده ملی و تلاش جهادی در میان اهالی روستا بوده است.
جلیلی تصریح کرد: دانشجویان نقش اصلی و اساسی اردوهای جهادی بسیج سازندگی را دارند که امسال استقبال بی‌نظیری را از آنان شاهد بودیم.
وی با بیان این که بسیج سازندگی از کارهای جهادی دانشجویان بسیار حمایت می‌کند گفت: بسیج سازندگی برای افرادی که توسط دانشجویان آموزش می‌بینند گواهی صادر کرده و از اهالی روستا حمایت می‌کند.
برگزاری اردوی اقتصاد منطقه‌ای توسط گروه جهادی ولی نعمتان و تلاش جهادیان دانشجویان بومی دانشگاه‌های استان کردستان برای بررسی وضعیت منطقه هدف خویش با راه‌اندازی یک تیم پژوهشی و تدوین یک طرح بلند مدت برای ارتقای معیشت و رفع محرومیت منطقه، نمونه‌هایی است که از یک طرف ضرورت ساماندهی در اولویت‌بندی برنامه اردوهای جهادی را یادآوری می‌کند و از دیگر سو ضرورت توجه بیشتر مستولان به این پتانسیل عظیم و ارزشی را یادآور می‌شود، تا با هموار ساختن مسیر برنامه‌های اردوهای جهادی به سمت فعالیت‌های اقتصادی برای محرومین، به تحقق اهداف سال ۱۳۹۳ و رسیدن به اهداف سند چشم انداز ۱۴۰۴کمک نمایند.
به نظر می‌رسد در سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی احیای نهادی تاثیر گذار همچون جهاد سازندگی با افزوده شدن توان تشکل‌های جوان و نسل سومی جهادی می‌تواند یه جهش عظیم به سمت خودکفایی و ساخت وساز کشور ایجاد کند. جهشی که مبتنی بر تفکر انقلابی و جهادی و با رویکرد استقلال محور است.
گزارش: زهرا کوشافر
انتهای پیام/
