« مال کَنون » آیین تاریخی و دیرین عشایر بختیاری

به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران شهرکرد:

کوچ در فرهنگ بختیاری با سختی و تلاش عجین شده است و مردان و زنان این دیار با حرکت در دل کوه ها و دشت ها دل به دریای رودهای ناآرام‌کارون و بازفت می زنند.

کوچ پاییزی عشایر که همه ساله اواخر شهریور از استان چهارمحال بختیاری به طرف خوزستان انجام می شود و به « مال کَنون » شهرت دارد، با حزن و اندوه خاصی همراه است، در این کوچ ایل با همه مردان و زنانش از هر طایفه و تیره و تش فراخوانده می شود و نغمه سفر و جدایی و دل کندن از سرزمین و زیست بوم خویش را سر می دهد.

« مال کَنون » آیین تاریخی و دیرین عشایر بختیاری است که به لحظه آغاز کوچ عشایر گفته می شود و در آن از دو واژه « مال » به معنی آبادی و مجموع سیاه چادرها و « کنون » به معنای از جا کندن استفاده شده است.

در این کوچ، عشایر بختیاری تا بهار سال آینده در مراتع خوزستان باقی می مانند.

رئیس بنیاد ایرانشناسی استان چهارمحال و بختیاری و دکترای ادبیات عامه ( فولکلور ) می گوید: کوچ عشایر یا « مال کَنون » از جلوه های زیبای زندگی عشایری است که تاثیر عمیقی بر مؤلفه های مختلف فرهنگ عشایر مانند ادبیات، موسیقی، سبک زندگی و حتی پوشش آنان برجای گذاشته است.

عباس قنبری عدیوی می افزاید: عشایر طی سال برای دست یافتن به مراتع سرسبز در ییلاق و قشلاق دو بار کوچ می کنند که کوچ بهاری ییلاقی از خوزستان به چهارمحال و بختیاری به علت رسیدن به مراتع سرسبز و آبهای روان و با خوشحالی همراه است اما « مال کَنون » به خاطر جدایی از وطن حزن و اندوه به دنبال دارد.

وی اضافه می کند: این جذابیت های کم نظیر از منظر گردشگری عشایری می تواند کلید گمشده رونق بازار گردشگری در استان چهارمحال و بختیاری باشد.

عشایر استان چهارمحال و بختیاری پنج طایفه بزرگ، 24 زیرطایفه، 32 تیره و 2 هزار و 940 تَش دارد.

مدیرکل امور عشایر استان چهارمحال و بختیاری می گوید: با آغاز کوچ پاییزه، 19 هزار خانوار عشایری با 136 هزار نفر جمعیت و بیش از یک میلیون و 500 هزار راس دام به مناطق عشایری شهرستان های ایذه، مسجد سلیمان، لالی و اندیکا در استان خوزستان کوچ می کنند.

به گفته یحیی حسین پور، عشایر در این کوچ با گذراندن بیش از هزار کیلومتر از ایلراههای بازفت، هزار چم، چلو و شیمبار، دزپارت، تاراز و کوه سفید به مناطق گرمسیری می روند.

وی با اشاره به اینکه کوچ پاییزه عشایر تا 15 مهر ادامه دارد، می افزاید: خانوارهای عشایری یک دوره هفت ماهه را در مناطق قشلاقی سپری می کنند.

حسین پور همچنین می گوید: ماموران نیروی انتظامی برای امنیت کوچ تا استقرار کامل عشایر در مناطق گرمسیر آنها را همراهی می کنند.

اما در سالهای اخیر با تخریب مراتع، خشکسالی های پی درپی و چرای بیش از حد دام ها، محدوده زندگی عشایر تنگ تر شده و با دخالت های انسانی و اجرای طرح های مختلف، سطح مراتع و چراگاه دام های آنان کاهش یافته است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری هم با اشاره به ضرورت حفظ تعادل بین دام و مرتع می گوید: مراتع این استان به علت چرای بی رویه دام، فرسایش خاک و بهره برداری های غیرکارشناسی با تهدید نابودی و تخریب مواجه شده است و عشایر باید تا قبل از نیمه مهر مناطق ییلاقی را ترک کنند.

خسرو عبداللهی می افزاید: اجرای طرح ممیزی 96 درصد مراتع چهارمحال و بختیاری هم برای شناسایی بهره برداران دارای حق استفاده از مرتع، صدور پروانه چرا و تعیین شرایط بهره برداری از مراتع براساس شرایط منطقه و پوشش گیاهی اجرا می شود.

وی اضافه می کند: مدیریت بهینه بهره برداری از مراتع، تعیین سامانه های عرفی مراتع، تعیین دامداران دارای صلاحیت و کنترل ظرفیت دام در مراتع از اهداف اجرای این طرح است.

درآمد کم، نامناسب بودن ایلراهها و خشکسالی های پیاپی از جمله مشکلات پیش روی جامعه عشایری این استان است.

شخم های بی رویه مراتع، کمبود علوفه دامی و گرانی آن، کمبود امکانات بهداشتی، رفاهی و داروهای دامی از دیگر مشکلات عشایر استان چهارمحال و بختیاری است.

عشایر استان چهارمحال و بختیاری از اقوام بختیاری، قشقایی، چهرازی، دهکردی و نصرآبادی هستند و این استان پس از فارس بیشترین جمعیت عشایر کوچنده کشور را دارد./ش/ن