در مجموعه تلویزیونی شب دهم به کارگردانی حسن فتحی که ماه محرم سال 80 از شبکه یک سیما پخش شد، تعدادی از بهترین و ماندگارترین بازی‌ها را دیدیم. تیموریان یکی از بهترین بازیگران این مجموعه بود که بازی او در نقش تاج‌الملوک که شخصیتی چندوجهی و پیچیده بود هنوز از یادها نرفته است.

این هفته سراغ رویا تیموریان، بانوی هنرمند عرصه تئاتر، تلویزیون و سینما رفتیم که تجربه بازی در سریال‌های موفقی در این زمینه ازجمله شب دهم را داشته‌ است.

با گذشت یک دهه از ساخت سریال موفق شب‌دهم هنوز هم درباره این سریال صحبت می‌شود، بخصوص بازی‌های درخشان بازیگرانش. شما نیز یکی از بهترین‌های این مجموعه بودید. به نظر شما علت موفقیت این سریال بعد از گذشت سال‌ها چه بوده است؟

بدون شک مهم‌ترین علت دیده شدن این کار به خاطر فیلمنامه خوب و تاثیرگذار آن بود. این که کارگردان آن با تیزهوشی سراغ یک ملودرام قوی و جذاب رفت و آن را با تعزیه که یک هنر نمایشی است، ترکیب کرد. در نهایت همین موضوع به جذابیت کار کمک زیادی کرد. خیلی خوشحالم که در این پروژه حضور داشتم که بعد از یک دهه از ساخت آن همچنان از آن صحبت می‌شود.

در آن سال‌ها به چنین مجموعه‌هایی آثار مناسبتی نمی‌گفتند؛ در واقع شب دهم شروع ساخت سریال‌هایی با این محوریت بود. در این سریال تمام عوامل پشت‌صحنه و بازیگران آن با تمام وجود کار می‌کردند. چون کیفیت و احترام به مخاطب در کار حرف اول را می‌زد و این همدلی به خلق چنین اثر ماندگاری منجر شد که تمام سنین مخاطب آن بودند. امروز با گذشت سال‌ها، این سریال همچنان در یاد و خاطر مردم ماندگار شده است.

پس شما فیلمنامه را دلیل اصلی موفقیت این اثر می‌دانید.

بله. شب دهم از فیلمنامه منسجم و تازه‌ای برخوردار بود و اعتقادات مذهبی هم در آن نهادینه شده بود. حتی موضوع عشق در کنار بحث تاریخی این روایت نیز بخوبی پرداخت شده بود.

اینها همه ازجمله مواردی است که برای جوان‌ها جذابیت ایجاد می‌کند؛ ضمن این که حسن فتحی، کارگردان باهوش و کاربلدی است و بخوبی می‌تواند مخاطبان را با خود همراه کند. به همین خاطر از پس ساخت این سریال بخوبی برآمد. همچنین بازیگران خوب و باتجربه و البته متعهد که همه با جان و دل به ایفای نقششان پرداختند؛ درست بازی کردن از دغدغه‌های بازیگری‌شان بود که این خود یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بازیگری است.

دلیل موفقیت این سریال ورای کارگردانی خوب و بازی بازیگرانش به این علت بود که سراغ یک قصه جذاب و پرکشش رفت. اثری که به خودی خود قابلیت جذب مخاطب را داشت و در‌آمیختن این موضوع با دهه محرم که برای همه شیعیان حس و حال عجیبی دارد باعث شد مخاطبان نگاه ویژه‌ای به این اثر داشته باشند. البته این موضوع ارتباط مستقیمی با نگاه سازنده این کار دارد، زیرا می‌توان با برداشت‌های متفاوت به یک موضوع آن را بارها با ادبیات مختلف روایت کرد.

به مقوله بازیگری اشاره کردید و این که بازیگران با جان و دل در این اثر هنرنمایی کردند. اساسا تعریف شما از مقوله بازیگری چیست؟

به عقیده من، بازیگری یک علم است و همچون دیگر رشته‌ها نیازمند آموختن. در کنار آن باید مانند دیگر علوم به روز شود. متاسفانه امروزه با این دید به این علم نگاه نمی‌شود. علت آن هم حضور برخی موسسات آموزشی بازیگری است که باعث شده من بازیگر دیگر به گروه بازیگری یک پروژه اعتماد نکنم و کمی محتاط‌تر عمل کنم.

در سریال شب دهم ایفاگر نقش تاج‌الملوک بودید. شخصیتی که ظرایف و پیچیدگی‌های خاص خودش را داشت. درباره این نقش خاص صحبت کنید.

من اصول کارم را می‌دانم و با دقت و تمرکز روی نقشم، آن را باور کردم. البته برای رسیدن به نقشی که در این سریال ایفا کردم، حسن فتحی به من کمک زیادی کرد، زیرا این شاهزاده قجری در ظاهر شخصیتی منفی داشت، ولی در واقع آدمی بود که مظلوم واقع شده بود و هنوز در دنیای ویران خودش زندگی می‌کرد. گمان داشت به هر شکلی که شده با اسارت دیگران بخصوص برادرزاده‌اش می‌تواند نوعی دیگر از زندگی را تجربه کند.

باید بگویم این موفقیت و رسیدن به نقش را به‌تنهایی کسب نکردم و تمام بازیگران این سریال به هم کمک کردند که به بهترین نحو ممکن در نقش‌هایشان ظاهر شوند تا تاثیرپذیری خوبی برای همه مخاطبان داشته باشد. چیزی که امروزه کمتر به آن توجه می‌شود. سکانس‌ها در این سریال براحتی گرفته نمی‌شد و بازیگران با نگاه‌هایی کمالگرایانه به صحنه و محوریت داستانی، نقش‌ها را به تصویر می‌کشیدند.

نقشی را که من در این سریال ایفا کردم، شخصیتی با تفکرات خاص بود. باورهایی در وجود یک زن نهادینه شده بود. آن زن با وجود این مساله می‌دانست رفتارها غلط است، اما چون باورشان داشت انجام می‌داد و من تیموریان با اشراف به نادرستی آن باورها باید آنها را بدرستی در قالب آن شخصیت ارائه می‌دادم تا برای مخاطبان قابل درک باشد. درست مانند فیلم سینمایی «زندان زنان» که با وجود این که آن شخصیت هم منفی نبود، اما باورهای غلط آن زن به بروز آن رفتارها منجر می‌شد.

در سال‌های اخیر، تلویزیون تلاش کرده در ایام محرم چند اثر مناسبتی برای مخاطبان تدارک ببیند که یکی از آنها همین سریال شب دهم بود. به نظرتان این آثار نمایشی چه جذابیتی می‌تواند برای مخاطب داشته باشد؟

همان‌طور که گفتم فیلمنامه خوب و تاثیرگذار شب‌دهم و تیزهوشی کارگردان برای استفاده از هنر نمایشی تعزیه به جذابیت اثر کمک کرد.

من در صحنه‌های تعزیه حضور نداشتم؛ اما هر زمانی که این سکانس‌ها را می‌بینم بشدت تحت تاثیر قرار می‌گیرم. مردم ما علاقه خاصی به‌تعزیه و ترکیب آن با دیگر هنرهای نمایشی دارند و به همین دلیل هر وقت استفاده درستی از این هنر می‌شود مخاطبان با علاقه خاصی آن اثر را دنبال می‌کنند.

البته اگر شما به تاریخ مذهبی ایران نگاهی بیندازید، متوجه خواهید شد تعزیه در واقع یک اثر نمایشی است و برای مخاطبان ما جایگاه ویژه‌ای دارد؛ به همین سبب ساخت آثار تصویری و نمایشی تاثیر زیادی بر مخاطبان به لحاظ تقویت اعتقادات مردم و حس همذات‌پنداری دارد.

به نظرتان سریال‌های تلویزیونی در ایام محرم می‌توانند بعد اعتقادی مخاطبان را نیز تقویت کنند؟

اگر این کار به شکل درست و حرفه‌ای انجام شود، بله. ولی مساله این است که در این زمینه ما اول از همه به یک درام قوی و به دور از کلیشه احتیاج داریم و بعد این که یک کارگردان قوی بتواند آن را به‌درستی و هنرمندانه اجرا کند.

مردم ما به کارهای مذهبی علاقه‌مند هستند و هر‌بار که کار خوبی در این زمینه ارائه شده است با علاقه و عشق خاصی آن را تماشا کرده‌اند.

مفهوم تعزیه و مساله عاشورا یک اتفاق بزرگ بوده که برای ملت مسلمان و غیرمسلمان ارزشمند است و به تصویر کشیدن آن به آگاهی جوانان امروز می‌انجامد که با این تصاویر بیگانه هستند. در واقع این تصاویر باعث می‌شود جوان‌ها در پی کسب اطلاعات بیشتر از این تاریخ ارزشمند باشند و این‌گونه می‌شود که یک اثر مذهبی برای مخاطبان جذابیت پیدا می‌کند.

اگر باز هم شرایط بازی در کارهایی از این دست برای شما فراهم شود در آن نقش‌آفرینی می‌کنید؟

من هرگز هیچ گونه تفکیکی در قبول ماهیت نقش‌هایم ندارم و زمانی که تیم کارگردانی و فیلمنامه از قدرت بالایی برخوردار باشد، در آن بازی می‌کنم. چون تقسیم‌بندی اداری نسبت به کار ندارم؛ البته فضای فیلم‌ها با یکدیگر متفاوت است مثلا آثار مذهبی از آرامش وصف نشدنی برخوردار هستند. ماه محرم ویژگی‌های خوبی دارد که باید به خودمان و نوع نگرش و رفتارمان بپردازیم و قدری خودمان را تحلیل کنیم و از خصلت‌های بد فاصله بگیریم و خصلت‌های خوب انسانی را در خودمان تقویت کنیم؛ البته این نگرش نباید مختص به این ماه باشد بلکه باید آن را در 11 ماه دیگر هم تقویت کنیم. این ماه، زمانی است که به انسان هشدار می‌دهد از فرصت‌هایش بهترین استفاده را ببرد. اگر هر انسانی روی رفتارهای خود تمرکز کند، فرهنگ واقعی در کشورمان شکل می‌گیرد که به نظر من ماه محرم بهترین موقعیت برای تزکیه نفس است.

با این که تلویزیون طی سال‌های اخیر آثار متعددی با موضوع ایام محرم ساخته، اما فقط برخی از آنها بودند که توانستند در این زمینه موفق‌تر ظاهر شوند، علتش چیست؟

بخشی از آن به این دلیل است که چنین آثاری سعی دارند به شکل مستقیم به این موضوع بپردازند و معمولا مسائل را خیلی رو و بدون رعایت کردن درام قوی به‌تصویر می‌کشند. در حالی که سریالی در این زمینه می‌تواند به موفقیت بیشتر دست یابد که در یک فضای جدید، درامی جذاب را برای مخاطبان تعریف کند.

چرا این اتفاق کمتر می‌افتد؟

امروزه متاسفانه با کمرنگ شدن تعهدات، نبود کیفیت و ورود بازیگران با کمترین دانش به شکل نگرفتن آثار ماندگار منجر شده است.

من با وجود این که سال‌ها در این عرصه فعالیت می‌کنم، زمانی که فیلمنامه‌ای به دستم می‌رسد تمام تلاشم را می‌کنم تا نقش را به گونه‌ای به تصویر بکشم که برای مخاطب جذابیت داشته باشد و با دیگر نقش هایم متفاوت باشد. حتی زمان‌هایی که باید جلوی دوربین قرار بگیرم شب را به‌درستی نمی‌خوابم، اما امروزه بازیگرانی را در مقابل خود می‌بینم که نسبت به کارشان هیچ اشرافی ندارند. اینهاست که باعث می‌شود هنر، ماهیت اصلی خود را از دست بدهد مشهور شدن خوب است، اما نه به هر قیمتی.