تکرار علائم بالا حداقل در دو سیکل قاعدگی، تشخیص PMS یا سندرم پیش از قاعدگی را مطرح می کند، اما این سندرم چیست؟ آیا زمینه ارثی دارد؟ آیا قابل درمان است؟

پاسخ این پرسش ها را از دکتر ابوطالب صارمی، متخصص زنان و زایمان، فوق تخصص ناباروری و رئیس مرکز تحقیقات سلولی صارم جویا شده ایم.

سندرم پیش از قاعدگی (PMS) چیست؟

PMS مجموعه ای از علائم جسمی و رفتاری است که به طور دوره ای در خانم هایی که سیکل قاعدگی منظم دارند، ظاهر می شود.

این سندرم با چه علائمی همراه است و چگونه می توان آن را تشخیص داد؟

PMS بر اساس شدت علائم به دو متوسط و شدید تقسیم می شود. نوع متوسط که شیوع آن بسیار زیادتر است و تا 75 درصد خانم های دارای قاعدگی منظم را گرفتار می کند، شامل علائم روحی مانند افسردگی، اضطراب و احساس ناامیدی و نیز علائم بدنی از قبیل تغییر اشتها، پرخوابی یا بی خوابی، سردرد و نفخ شکم است.

نوع شدید را PMDD یا اختلال «ریس فوریک» پیش از قاعدگی می نامند که برخی صاحب نظران آن را یک مقوله بالینی جداگانه در نظر می گیرند و مشخصه آن، برجسته بودن علائم تحریک پذیری خشم، فشار درونی و ناپایداری خلق است و شیوع این اختلال در خانم ها بین 3 تا 8 درصد است.

به گفته برخی، هر خانم مبتلا به PMS معمولا علائم خاص خود را به صورت دوره ای دارد. با این گفته موافقید؟

بله در PMS علائم به طور دوره ای تقریبا از هفت تا ده روز پیش از شروع قاعدگی بروز می کند و علت آن حساسیت بافت های بدن به تغییرات دوره ای هورمون ها در طول سیکل ماهانه است.

نوع خفیف PMS در 75 تا 80 درصد زنانی که پریود منظم دارند، دیده می شود و 3 تا 8 درصد علائم شدیدتری را تجربه می کنند.

مهم ترین علت این سندرم چیست؟

در یک سیکل قاعدگی، سطح هورمون های استروژن و پروژسترون بالا و پایین می رود و این تغییرات می تواند، سطح هورمونی مثل سروتونین را که هورمونی موثر بر خلق فرد است، تحت تاثیر قرار دهد. این تغییرات در تمام زنان با پریود منظم اتفاق می افتد، اما به نظر می رسد، افراد دچار PMS نسبت به این نوسانات حساس تر هستند.

برخی تولد فرزند، بستن لوله های رحمی، برداشتن رحم، شروع یا قطع مصرف قرص های ضدبارداری یا استرس در پی یک حادثه را ـ که به شوکی در سیستم غدد درون ریز منجر می شود ـ به عنوان عوامل ابتلا به PMS برمی شمارند. آیا شما با این موضوع موافقید؟

مصرف قرص های ضدبارداری چون از نوسانات هورمونی جلوگیری می کند، یکی از درمان های توصیه شده برای PMS به شمار می رود، اما رابطه ای بین زایمان و بستن لوله های رحمی و برداشتن رحم به طور مستقیم با PMS شناخته نشده است؛ با این حال هر موردی که به عنوان استرس برای زنان محسوب شود، می تواند باعث تشدید علائم PMS شود.

آیا PMS زمینه ارثی دارد؟

بله، پژوهشگران در مطالعات متعدد به شواهدی دست یافته اند که ممکن است عوامل ژنتیکی، فرد مستعد را به PMS و PMDD مبتلا کند. مطالعه ای وسیع روی دوقلوها نشان داد PMS به میزان زیادی به ارث می رسد و عوامل محیطی نیز در آن نقش دارند. ارتباط بین علائم قاعدگی در مادران و دختران و بین خواهران نیز تاثیر ژنتیک را نشان می دهد.

آیا این سندرم با افزایش سن افزایش می یابد؟

بله در مواردی دیده شده که با افزایش سن و در سنین قبل از یائسگی، علائم PMS بروز می کند یا تشدید می یابد که احتمالا به علت افزایش حساسیت این خانم ها به تغییرات هورمونی است.

مدت زمان ابتلا به این PMS چقدر است؟ به عبارتی برخی آن را از پنج روز تا یک هفته پیش از قاعدگی و در برخی افراد 14 روز پیش از قاعدگی تا شروع خونریزی می دانند. با این طبقه بندی موافقید؟

شروع علائم در نیمه دوم سیکل قاعدگی است و با شروع پریود قطع می شود، هر چند در بعضی افراد، علائم تا بعد از شروع پریود ادامه پیدا می کند. نکته اصلی در PMS، فقدان علائم در نیمه اول سیکل قاعدگی است و تقسیم بندی پنج روزه یا چهار روزه مطرح نشده است.

آیا این بیماری قابل درمان است؟

بله در مرحله اول از درمان های محافظه کارانه استفاده می شود که شامل ورزش منظم، تکنیک های آرام سازی (ریلکسیشن) و درمان های کمکی با املاح و ویتامین هایی مثل ب6، کلسیم، منیزیم و ویتامین های ای و دی است. این درمان ها در بعضی افراد علائم را بهبود می بخشد و عارضه چندانی ندارد.

مصرف داروهای هورمونی نیز مثل قرص های جلوگیری از بارداری ـ که نوسانات هورمونی را از بین می برد ـ می تواند در کنترل این علائم مفید باشد.

اگر این روش درمانی هم باعث کنترل بیماری نشود، می توان از داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی در دوزهای مختلف برای بهبود علائم بهره گرفت.

منبع: جام جم