به گزارش
خبرنگار علمی باشگاه خبرنگاران، ماه پنجمین قمر طبیعی بزرگ در منظومه خورشیدی در میان ۱۷۳ قمر موجود در این منظومه و تنها قکر طبیعی سیاره ی ماست. قطر ماه حدود ۳۵۰۰ کیلومتر است؛ جوّ ندارد و سطح آن از برخورد سنگهای آسمانی آبلهگون شده است.
ماه و زمین حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش به طور همزمان شکل گرفتند. اما اینکه ماه دقیقا چگونه بوجود آمده هنوز معلوم نشدهاست. نظریات موجود می گوید ممکن است همراه با زمین در اوایل شکل گیری سامانه خورشیدی شکل گرفته باشد، یا اینکه بعدها جذب میدان جاذبه شده و در مدار قرار گرفتهاست.
در پژوهشی جدید که در ژوئن ۲۰۱۴ (خرداد ۱۳۹۳) انجام شد، شواهد جدیدی از نحوه به وجود آمدن کره ماه به دست آمد. به نظر پژوهشگران قطعا کره زمین در "دوره جوانی" با یک کره دیگر به اندازه کره مریخ، که دانشمندان آن را سیاره تیا نامگذاری کردند، برخورد کرد و نتیجه آن، انفجاری عظیم و ایجاد "ابر عظیمی" از قطعات و گردوخاک این دو کره در فضا بود و کره ماه از به هم پیوستن این قطعات پدید آمد.
پژوهشگران در پی آزمایش دوباره نمونههای موجود از خاک کره ماه با استفاده از روشهای جدید علمی، دریافتند که این نمونهها علاوه بر ترکیبات شبیه آنچه که در خاک کره زمین یافت میشود، حاوی ترکیبات متفاوتی هم هستند. نمونههایی که پژوهشگران مورد آزمایش قرار دادند توسط سفینههای آمریکایی آپولو ۱۱، آپولو ۱۲ و آپولو ۱۶ بین سالهای ١٩٦٩ تا ١٩٧٢ از سطح ماه برداشته و به زمین آورده شده بود.
کره ماه با جرمی معادل یک هشتاد و یکم جرم زمین و قطر ۳٬۴۷۶ کیلومتر، به طور میانگین حدود ۳۸۴٬۴۰۳ کیلومتر از زمین فاصله دارد.
مَهتاب نوری است که از خورشید آمده و از سطح ماه رو به کره زمین بازتابانده شده. نور تقریباً در مدت ۱٫۳ ثانیه فاصله بین زمین تا ماه را طی میکند.
اثرات متقابل جاذبههای زمین و ماه بر همدیگر باعث افزایش مدت حرکت وضعی هر دو جسم شدهاست. برای نمونه، زمانی مدت حرکت وضعی زمین (طول شبانه روز) تنها ۱۰ ساعت بود، اما این زمان به ۲۴ ساعت کنونی افزایش یافتهاست.
از آنجا که قطر خورشید ۴۰۰ برابر قطر ماه و فاصله آن از زمین نیز ۴۰۰ برابر فاصله ماه از زمین است، از دید ناظری که روی زمین قرار دارد، ماه و خورشید به یک اندازه به دیده شده و در هنگام خورشیدگرفتگی همهٔ سطح خورشید گرفته شود.
انسانها از قدیم از کره ماه و چرخش منظم آن برای گاهشماری، بهویژه در کشاورزی، بهره میگرفتند، مسافران و دریانوردان نیز از نور و حضور ماه برای جهتیابی و ناوبری استفاده میکردند؛ ماه همچنین در اسطورههای اقوام حضور زیادی دارد و در برخی فرهنگها حتی آن را به عنوان یک ایزد پرستش میکردهاند.
گرانش ماه باعث بهوجود آمدن جزر و مد آبهای کره زمین نیز میشود و گرانش کره ماه همچنین باعث باثبات ماندن محور گردش زمین بهدور خود میشود که در صورت عدم وجود ماه، انحراف محوری زمین مرتبا تغییر میکرد و این امر باعث آشفته شدن آب و هوا و فصلها در زمین میشد.
بیش از ۳.۵ میلیارد سال پیش، سطح ماه به شدت توسط شهابسنگها بمباران شد و گودالهای زیادی به نام دهانه در سطح آن بوجود آمدند. وسعت بعضی از این دهانههای برخوردی به ۳۰۰ کیلومترمی رسد.
نیمکرهای از ماه به طور دائمی رو به زمین قرار دارد که سمت پیدای ماه نامیده میشود. نیمه پنهان ماه را سمت پنهان ماه مینامند. هر روز قمری به اندازه ۱۷.۳ روز زمینی طول میکشد. دماه هر سال ۲ سانتیمتر از زمین دور میشود.
سوی رو به زمین کره ماه (سوی نزدیک)، ظاهری بسیار متفاوت نسبت به سوی دور آن دارد. علت آن اینست که پهنههای زیادی از این سوی ماه بر اثر فعالیتهای آتشفشانی با گدازههای تیرهرنگ پوشیده شدهاند و آبگیروارهای گوناگونی را بوجود آوردهاند ولی سوی دور ماه همچنان به شکل قدیم یعنی آکنده از گودال باقی ماندهاست.
ایرانیها اگرچه تا کنون به ماه، فضا پیما ارسال نکردهاند، اما فعالیتهای رصدی زیادی در این زمینه انجام دادهاند. تصویر برداری از ماه آن هم با زمینههای هنری و نجومی از طرفداران زیادی در ایران برخوردار است. گروه دیگری ماه را هموراه زیر نظر دارند و هر رویدادی را که به نحوی با آن در ارتباط باشد از نظر دور نمیدارند. تعداد بسیار زیادی هم هلال اول و آخر ماه را برای تصحیح تقویمهای اسلامی به صورت دائم رصد میکنند.
در این میان رصدخانه کوثر.1 هم با همکاری ماه شناسان داخلی و خارجی کاوشگر مجازی ماه را به زبان فارسی به عنوان دائره المعارف تصویری ماه اجرا نمودهاست. در ماه تا کنون6 پروژهٔ اپلو انجام شده است و 5 پروژهٔ لونا انجام شده است و 5 بار هم کاوش گران در ماه فرود آمدهاند.
انتهای پیام/