امروز در تاریخ؛
از روز حماسه و ایثار مردم اصفهان تا روز بین المللی آزادمنشی و آزادگی
درگذشت "ستارخان" سردارملی، ترور نافرجامنخست وزیر پهلوی به دست فدائیان اسلام، روز حماسه و ایثار مردم اصفهان، آغاز جنگ چالدران، اختراع باران مصنوعی، روز بین المللی آزادمنشی و آزادگی و ... از مهمترین رخدادهای تاریخی امروز است.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروز 25 آبان 1393 خورشیدی برابر با 22 محرم 1436 هجری و 16 نوامبر 2014 میلادی است. مهمترین رخدادهای تاریخی امروز از این قرار است:
رحلت فیلسوف نویسنده توانا، علامه "محمدتقی جعفری" (1377 ش)
علامه محمدتقی جعفری در سال 1304 ش (1344 ق) در تبریز به دنیا آمد. ایشان سپس به نجف رفت و در مدت هفده سال اقامت در حوزه علمیه نجف اشرف از محضر فقیهان، فیلسوفان و استادان نامداری همچون سیدابوالقاسم خویی، سیدمحسن حکیم، سیدعبدالهادی شیرازی، سیدمحمدهادی میلانی، سیدمحمود شاهرودی و سیدجمال گلپایگانی کسب فیض کرد. ایشان در سال 1337 ش به ایران بازگشت. علامه جعفری ضمن شرکت در کنگره‌ها، همایش‌ها و کنفرانس‌های متعدد بین‌المللی، با بسیاری از شخصیت‌های برجسته علمی جهان مکاتبه، مصاحبه و ارتباط علمی داشت. از ویژگی‌های مهم استاد جعفری اتصال میان حوزه و دانشگاه و علوم جدید و قدیم بود.
ترور نافرجام "حسین علاء" نخست وزیر پهلوی به دست فدائیان اسلام (1334 ش)
در سال 1334، حسین علاء نخست وزیر وقت پهلوی، تصمیم گرفت تا ایران را به پیمان استعماری سنتو ملحق سازد. این عمل بامخالفت فدائیان اسلام مواجه گردید و آنان نیز ترور علاء را پی‌ریزی میکنند. در 25 آبان به مناسبت درگذشت سیدمصطفی کاشانی، فرزند آیت‌اللَّه سیدابوالقاسم کاشانی رهبر مذهبی ملی شدن صنعت نفت، مراسمی در مسجد شاه تهران برگزار گردید و در ساعت چهار بعداز ظهر، حسین علاء نخست‌وزیر پهلوی وارد مسجد گردید. در شبستان مسجد، به طرف او شلیک شد ولی گلوله در لوله گیر کرد و خارج نشد. در نتیجه، ضارب با اسلحه به شدت به سر علاء کوبید که این عمل، خونریزی مختصری در سر او ایجاد کرد. پس از دستگیری ضارب، معلوم شد که وی عضو جمعیت فدائیان اسلام می‌باشد و مظفرعلی ذوالقدر نام دارد. او به دستور سیدمجتبی نواب صفوی رهبر فدائیان اسلام به ترور نخست‌وزیر مبادرت کرده بود. با این حال، علاء زنده ماند و دو روز بعد جهت شرکت در افتتاحیه پیمان، راهی بغداد شد. این ترور باعث شد که رژیم به فکر دستگیری اعضای این جمعیت افتاده و پس از محاکمه اعدام نماید. با اعدام سران فدائیان اسلام در 27 دی 1334، پرونده ده سال فعالیت سیاسی واجتماعی این جنبش دینی نیز بسته شد.
درگذشت شاعر و غزل‌سرای نامی ایران "محمدحسین رهی معیری" (1347 ش)
محمدحسین بیوک رهی معیری در سال 1288 ش در تهران به دنیا آمد. او از اعضای مؤثر و فعال انجمن ادبی حکیم نظامی، انجمن ادبی فرهنگستان و انجمن موسیقی ایران بود. رهی معیری یکی از مشهورترین غزل‌سرایان معاصر است که از شیوه سنتی شعر پیروی می‌کرد و از جهات مختلف، تحت تاثیر شاعرانی همچون سعدی، حافظ، مولوی و صائب تبریزی بود. همچنین تشبیهات نو و تعبیرات تازه در اشعار رهی فراوان است. گرایش طبع رهی، بیشتر به شعر عاشقانه است. در عین حال، وصف مظاهر جهان، شعر او را تسخیر کرده است. اُنس رهی با گل و انعکاس آن در اشعارش نشان از طبع زیباپسند او دارد. همچنین تنوع و رنگارنگی شعر او حاکی از ذوق لطیف و آفریننده اوست. مجموعه غزل‌های او به نام سایه عمر و تصنیفاتش با نام آزاده، منتشر شده است. رهی معیری سرانجام در بیست و پنجم آبان 1347 ش در پنجاه و نه سالگی در گذشت و در مقبره ظهیرالاسلام در تهران به خاک سپرده شد.
شهادت مدافعان سوسنگرد در نبرد با دشمن متجاوز بعثی (1359 ش)
عملیات دفاعی رزمندگان اسلام در برابر نیروهای متجاوز عراقی در حراست از شهر سوسنگرد، تنها به مدد دویست نفر از پاسداران، بسیجیان و شماری از اهالی شهر، با سلاح‌های سبک صورت گرفت. در این عملیات، رزمندگان دلیر ایرانی، به فرماندهی شهید دکتر مصطفی چمران، سرسختانه و شجاعانه در برابر هجوم تانک‌های دشمن و در زیر گلوله باران توپخانه آنان مقاومت کردند، تا این که شهر را از محاصره بعثی‌ها خارج نمودند. این موفقیت بزرگ و تاریخی در حالی به دست آمد که مدافعان مسلمان شهر سوسنگرد، بسیاری از یاران خود را از دست داده و سه روز متوالی بدون آب و غذا و مهمّات جنگی، مانده بودند.
عملیات نامنظم ظفر 3، در منطقه دربندیخان توسط سپاه (1366 ش)
عملیات ظفر 3 در تاریخ 25/8/66 با رمز مبارک «یارسول‌الله (ص)» در منطقه‌ی دربندیخان واقع در جنوب استان سلیمانیه و بخش سنگاو از استان کرکوک و با هدف انهدام تأسیسات نظامی و اقتصادی دشمن آغاز میشود. رزمندگان تحت امر قرارگاه رمضان، متشکل از تیپ 75 ظفر نیروز زمینی سپاه پاسداران و پیشمرگان مبارز کرد (شاخة سلیمانیه)، با حمله به مواضع دشمن، تعدادی از آنها را کشته و زخمی میکنند.
درگذشت "ستارخان" مبارز آزادی خواهِ نهضت مشروطه، معروف به "سردارملی" (1293 ش)
ستارخان معروف به سردار ملی در حدود سال 1245 ش در قره باغ آذربایجان به دنیا آمد. پس از به توپ بستن مجلس توسط محمدعلی شاه قاجار، مجاهدان تبریز با این عمل به شدت مخالفت کرده و در برابر دولت مرکزی قد علم کردند. در این میان، داستان‌های بسیاری از رشادت‌ها و مجاهدت‌های ستارخان در این دوران ذکر کرده‌اند. سرانجام قوای دولتی، تبریز را به محاصره درآورده و نبرد سختی روی داد. مرحله دوم درگیری، نبرد مشروطه خواهان و نیروهای روس بود که به کمک قوای دولتی آمده بودند. در نهایت، پس از ماه‌ها محاصره، نیروهای مهاجم، تبریز را تسخیر کرده و از آن پس، مشروطه‌طلبان راهی تهران شده و آنجا را فتح کردند. با ورود ستارخان و مجاهدان تبریزی به تهران و استقرار دوباره مشروطه، مخالفان سردار ملی سعی می‌کردند به هر نحو ممکن او را از گردونه خارج سازند.
روز حماسه و ایثار مردم اصفهان
با تشییع پیکر مطهر ۳۷۰ شهید سرفراز در چنین روزی از سال ۱۳۶۱ هجری شمسی، «روز حماسه و ایثار اصفهان» رقم خورد. در پاییز ۱۳۶۱ ش، چند تیپ و لشکر از سپاه و ارتش از جمله لشکر امام حسین (ع) اصفهان مأموریت یافتند تا در منطقه عملیاتی «موسیان» برای انجام عملیات محرم سازمان‌دهی شوند. در جریان این عملیات، بیش از سیصد تن از جوانان رشید اصفهان به درجه رفیع شهادت رسیدند. چند روز بعد - در تاریخ بیست و پنجم آبان‌ماه سال ۱۳۶۱ هجری شمسی - میدان امام (ره)، میعادگاه ۳۷۰ شهید جان‌برکف سپاه اسلام شد و مردم سربلند دیار نصف جهان، پیکرهای چاک‌چاک عزیزانشان را بر شانه‌های داغدار خویش تشییع کردند. در بعدازظهر همان روز، اصفهانی‌ها را در تاریخ حماسه و ایثار ایران‌زمین جاودانه‌تر کرد. همان مردمی که صبح، جوانان گلگون‌کفن خویش را به خاک سپرده بودند، بعدازظهر بدرقه‌گر خیل عظیمی از جوانان خود به سوی جبهه‌های حق علیه باطل شدند تا خاطره عملیات غرورآفرین را از نو زنده سازند. امام (ره) در همین رابطه، فرمودند: «در کجای دنیا می‌توانید جایی را مانند استان اصفهان پیدا کنید...»
تولد "حسن بن حسن" معروف به "ابن هیثم" ریاضی‌دان شهیر اسلام و جهان (354 ق)
ابوعلی حسن بن حسن بن هیثم ابن هیثَم در سال 354 قمری به دنیا آمد. وی فیزیکدان بود و توصیفات او درباره‌ی چشم انسان، مخاط خارجی، قرنیه، شبکیه و عنبیه قابل توجه است. ابن هثیم تألیفاتی درباره‌ی هیأت، هندسه‌ی کائنات جَو، منطق، حساب، طبّ و تشریح دارد. اختراع ذره‌بین نیز از اوست. وی در دوره‌ی خلیفه‌ی فاطمی مصر به نام الحاکم باللَّه زندگی می‌کرد که از ترس این خلیفه، خود را به دیوانگی زد و پس از مرگ الحاکم، اظهار عقل نمود. ابن هیثم در دوران شکوفایی علوم در تمدن اسلامی می‌زیست و از میراث علمی عظیمی که به دست دانشمندان برجسته‌ی مسلمان شرح و بسط داده شده بود، بهره های بسیاری برد. مهمترین کتاب ابن هیثم "المَناظر" نام دارد که این اثر مورد استفاده کپلر ستاره‌شناس آلمانی نیز قرار گرفته است. ابن هیثم در سال 430 ق در 76 سالگی در قاهره درگذشت.
رحلت "شیخ طوسی" عالم شهیر شیعه و مؤسّس حوزه ی علمیه ی نجف اشرف (460 ق)
شیخ ابوجعفر محمد بن الحسن طوسی معروف به شیخُ الطّائفه از ستارگان درخشان جهان اسلام در سال 385 قمری در خراسان به دنیا آمد. در سال 408 قمری یعنی 23 سالگی به بغداد که مرکز بزرگ علوم و فرهنگ اسلامی آن زمان بود مهاجرت نمود و تا پایان عمر در عراق ماند. وی مدت پنج سال ازمحضر درس شیخ مفید مستفیض شد و 23 سال هم از خدمت سیدمرتضی شاگرد ارزشمند شیخ مفید بهره‌مند گشت. شیخ طوسی فقه را با نگارش کتاب "المَبسوُط" وارد مرحله‌ای جدید نمود، ولی دو اثر بسیار مهم ایشان با نام "تَهذیب" و "اِستِبصار" در کنار کتاب "کافی از کلینی" و "من لایحضُرُه الفَقیه از شیخ صدوق" کتب چهارگانه‌ی حدیث شیعه را تشکیل می‌دهند. شمار آثار شیخ طوسی به بیش از 50 جلد می‌رسد که التِبْیان فی تفسیر القرآن در 10 جلد، تَلْخیصُ الشّافی، کتابُ الابْواب و... از آن جمله‌اند. شیخ طوسی سرانجام در محرم سال 460 قمری در 76 سالگی رخ در نقاب خاک کشید و در نجف اشرف به خاک سپرده شد.
مرگ "واسکو دو گاما" مکتشف، دریانورد و پیشاهنگ استعمار پرتغال (1524 م)
واسکو دوگاما، در 17 فوریه 1469 م در پرتغال به دنیا آمد. در همان اوقات که کریستُف کلمب، دریانورد معروف ایتالیایی، راهی را به طرف هندوستان جستجو می‌کرد، واسکودوگاما درصدد یافتن مسیری از طرف دماغه امید نیک در جنوبی‌ترین نقطه قاره افریقا بود تا از طریق خلیج عمان به هند برسد. از این رو در سال 1497 م در 28 سالگی از دماغه امیدنیک عبور کرد و به سواحل زنگبار در تانزانیای کنونی رسید. ولی مخالفت اعراب، که تا آن زمان بازرگانی بین هند و مدیترانه در دستشان بود او را مجبور کرد تا به کشورش باز گردد. از این رو با کمک پادشاه پرتغال و با همراهی 20 کشتی، راه ناتمام قبلی را ادامه داد و به خلیج عمان رسید و اعراب را شکست داد. وی پس از آن، مقدمات نفوذ استعمار پرتغال را در نواحی متصرفه فراهم ساخت و این استعمار را قوت بخشید. با این حال هنگامی که در سال 1503 م به پرتغال بازگشت بر اثر حسادت و بدگویی اطرافیان، واسکو دوگاما مورد بی‌مهری شاه قرار گرفت و از آن پس به مدت 20 سال خانه نشین بود. وی درنهایت در سال 1524 م به عنوان نایب السلطنه هند، راهی آن دیار شد، ولی پیش از سر و صورت دادن به وضع متصرفات استعماری پرتغال، در شانزدهم نوامبر 1524 م در 55 سالگی در هندوستان درگذشت.
آزادی اصفهان پایتخت صفویه از سیطره افغان‌ها و پایان حکومت آنان (1729 م)
موهوم پرستی و خرافات، اختلافات عقیدتی و فرقه‌ای، تعصبات گوناگون همراه با بی‌کفایتی آخرین پادشاه سلسله صفوی، دست به دست هم داد تا اینکه کار به جایی رسید که سپاهیان افغانستان به فرماندهی محمود افغان به اصفهان یورش برده و با فتح پایتخت صفوی، این پادشاهی چهارصد ساله را منقرض ساختند. با این حال، سلطه افاغنه عمر چندانی نداشت و سرداران ایرانی درصدد بیرون راندن متجاوزان بودند. در این میان، به دنبال پیروزی‌های نادر قلی‌افشار در خراسان و هرات و تحکیم مواضع وی، این جنگجوی ایرانی در نخستین نبردی که در 29 سپتامبر 1729 م در منطقه مهمان‌دوست دامغان با افغان‌ها داشت، سپاه دشمن را شکست داد. در دومین رویارویی طرفین در دهم نوامبر آن سال که در مورچه خورت در نزدیکی اصفهان درگرفت، نیروهای افغان باز هم منهزم شدند و به سمت اصفهان عقب‌نشینی کردند. در این هنگام، اشرف افغان، فرمانده افاغنه، با خزائن پادشاه صفوی و اموالی که در این مدت به دست آورده بود به سوی شیراز فرار کرد و از درگیری با نادر افشار اجتناب نمود. از این رو، نادر شاه افشار، در شانزدهم نوامبر 1729 م، وارد اصفهان شد و پایتخت صفویه را که پس از 7 سال استیلای افغان‌ها به‌صورت مخروبه‌ای درآمده بود، تصرف کرد. نادر بی‌درنگ به دنبال افغانی‌های فراری رفت و در سومین و آخرین نبردی که در زرقان فارس صورت گرفت، افغان‌ها را به سختی شکست داد و با فرار اشرف افغان به سوی قندهار، فتنه افاغنه که سالیانی این مرزوبوم را مورد تاخت و تاز و غارت قرار داده بودند، فرونشست.
انتشار نخستین شماره روزنامه "فیگارو" در پاریس (1866 م)
تولد "اُرویل رایتْ" سازنده اولین هواپیمای موتوردار جهان (1871 م)
ویلبر رایت در سال 1876 در «میل ویل» ایندیانا به دنیا آمد و ارویل رایت به سال 1871 در «دیتون» اوهایو زاده شد. آنان با علاقه ی زیاد، در سال 1899 کار خود را آغاز نمودند. با بیش از چهار سال کار در دسامبر 1903 تلاش‌های آنان با موفقیت به نتیجه رسید. برای برخی ممکن است موفقیت برادران رایت تعجب‌انگیز باشد مخصوصاً هنگامی که بدانند افراد زیادی که در این راه تلاش کردند با شکست مواجه شده بودند.
وفات "ملاسعد تفتازانی" فقیه و دانشمند نامی مسلمان (792 ق)
مسعود بن عمر بن عبداللَّه خراسانی هروی ملقب به سعدالدین، و معروف به ملاسعد تفتازانی در دهه‌ی دوم قرن هشتم هجری در خراسان به دنیا آمد. وی در فقه، اصول، تفسیر، کلام، منطق و تمامی فنون ادبی و اکثر علوم متداول استاد کل بود و بر علوم زمان احاطه داشت. اِرشاد الحادی، اربعین، تَهذیب، المنطق و الکلام و شرح نهج‌البلاغه و نیز مختصر و مُطَوَّل از آثار اوست. برخی از کتب تفتازانی، هنوز هم در حوزه‌های علمی، تدریس می‌شوند و مورد استفاده قرار می‌گیرند.
آغاز جنگ چالدران بین پادشاهی ایران و امپراتوری عثمانی (920 ق)
پس از روی کار آمدن سلطان سلیم اول به پادشاهی عثمانی در 918 ق، وی اقدام به قتل عام بیش از چهل هزار تن از شیعیان نمود. در سال 920 ق جنگ سختی در چالدران روی داد که به شکست شاه اسماعیل صفوی انجامید و تبریز به دست عثمانی افتاد. هرچند بر اثر مقاومت مردمی شاه عثمانی مجبور به تخلیه‌ی آذربایجان شد ولی اثر این شکست تا آخر عمرِ شاهِ صفوی، او را می‌آزُرد.
آغاز قیام ملت ویتنام علیه سلطه استعماری فرانسه به رهبری "هوشی مینه" (1945 م)
با پایان جنگ جهانی دوم ، نیروهای انقلابی ویتنام، بخش بزرگی از شمال ویتنام را در دست گرفتند و هوشی‌مینِ نیز در دوم سپتامبر 1945 م، تشکیل حکومت دموکراتیک ویتنام را اعلام کرد. در این حال علی‌رغم پیشنهاد مذاکره، دوستی و اتحاد ویتنام با فرانسه از جانب هوشی‌مینِ، فرانسوی‌ها که مطامع استعماری گذشته خود را دنبال می‌کردند، حاضر به مصالحه نشدند. از این رو، جنگ‌های ویتنام بین فرانسویان و انقلابیون ویتنامی از شانزدهم نوامبر 1945 م آغاز شد که طی نه سال، صدها هزار نفر از نیروهای طرفین کشته و زخمی شدند و در جریان آن خسارات سنگین مالی به بار آمد. فرانسوی‌ها سرانجام پس از تحمل چند شکست خفت بار، حاضر به مصالحه و مذاکره شدند و جنگ‌های دو طرف پس از امضای قرارداد ژنو در 20 ژوئیه 1954 م، در اول نوامبر 1954 م پایان یافت. در این میان، هنگامی که مذاکره درباره شرایط متارکه جنگ و تقسیم موقت ویتنام به دو بخش شمالی و جنوبی و انجام انتخابات پارلمانی در حال انجام بود، با تحریک امریکایی‌ها بر ضد ویتنام شمالی، جنگی دیگر دامن‌گیر این سرزمین گردید که آن نیز با شکست مفتضحانه امریکا روبرو شد.
روز بین المللی آزادمنشی و آزادگی
تولد "ژان شاردن" خاورشناس و فیلسوف سرشناس فرانسوی (1643 م) (ر.ک: 5 ژانویه)
ژان شاردن در سال ۱۶۴۳ میلادی، در شهر پاریس دیده به جهان گشود و در همان محل به تحصیل پرداخت. پدرش جواهرساز بود و او از کودکی آشنایی با سنگهای قیمتی و فن جواهرسازی را آموخت. خانواده‌ی او که از فرقه‌ی پروتستان هوگِنو بودند، با کلیسای کاتولیک و مقامات رسمی فرانسه مشکل داشتند، به همین روی، او علاقه‌ای به ماندن در فرانسه نداشت و در ۲۲ سالگی نخستین سفر خود را آغاز کرد که در این سفر ۶ ساله (۱۶۶۴-۱۶۶۵ م.) ایران بیش از دیگر کشورها توجه او را به خود جلب نمود. در سفر دومش (۱۷ ماه اوت ۱۶۷۱ م.) که خانم بازرگانی به نام لسکو او را همراهی می‌کرد، در گرجستان به سبب مزاحمت طایفه‌ای در آنجا همه چیز خود را از دست دادند و سرانجام در تابستان ۱۶۷۳ م. به اصفهان رسیدند و تا سال ۱۶۷۷ م. در این شهر اقامت کردند. سپس به هندوستان رفته و پس از دو سال آنجا را به مقصد اروپا ترک کرد. این سفر آخرین سفر او به ایران بود. او لقب «تاجرشاه» را از شاه عباس دوّم دریافت کرد.
اختراع باران مصنوعی (1946 م)
برای اولین بار" باران مصنوعی "ایجاد شد و مبتکر ایجاد این نوع باران دکتر" کریک "نام داشت کریک که یک هواشناس آمریکایی است، با کمک یک شیمیدان آمریکایی به نام" لانگ سیر "با پخش فرآوردهای از" کربنیک "در هوا باران ایجاد کرد. از باران مصنوعی در مناطق کمباران استفاده فراوانی میشود.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید
