آثار مرگ "ملک عبدالله" در واقعیات ساختاری منطقه/ بازگشایی پنجره جدید در روابط ایران و عربستان؟/ سیاست‌های پیش روی "ملک سلمان"
ایران و عربستان همواره از کشورهای مهم و تاثیرگذار منطقه هستند که البته هر کدام شیوه‌ای کاملا متفاوت را برای هدایت قدرت منطقه‌ای خود برگزیده‌اند.
به گزارش خبرنگار سیاست خارجی باشگاه خبرنگاران؛ ایران و عربستان همواره از کشورهای مهم و تاثیرگذار منطقه هستند که البته هر کدام شیوه‌ای کاملا متفاوت را برای هدایت قدرت منطقه‌ای خود برگزیده‌اند.
به نظر می‌رسد فوت ملک عبدالله تاثیر بسزایی در روابط ایران و عربستان نخواهد داشت، زیرا ادامه دهندگان حکومت در عربستان راه ملک عبدالله را در پیش خواهند گرفت.
پیش از مرگ پادشاه عربستان هماهنگی لازم با دولت آمریکا در سفر یک هفته‌ای کنگره آمریکا به وقوع پیوست، بنابراین حدود ده روز پیش سیاست‌های مود نیاز مورد بحث و بررسی طرفین قرار گرفت.
یکی از چالش‌های چند سال اخیر در منطقه، اختلاف‌های تهران و ریاض بر سر تحولات برخی از کشورها، بویژه سوریه، یمن و بحرین بوده است، که برخی از آن به عنوان «جنگ سرد خاورمیانه» یاد می‌کنند. البته به نظر نمی‌رسد مرگ ملک عبدالله تاثیری در واقعیات ساختاری که در خاور میانه وجود دارد، داشته باشد.
البته روابط تهران - ریاض صرفاً موضوعی مرتبط با خاص و علائق رهبران دو کشور نیست و سایر کنشگران منطقه‌ای و فرامنطقه ای نیز بر آن تأثیرگذار هستند که باید در دوره جدید نوع تأثیر این کنشگران به گونه‌ای مدیریت شود که این مداخله جنبه حداقلی پیدا کند. بر همین مبنا دو کشور می توانند درمیان مدت بتدریج درک متقابلی از منافع مشترک ایجاد کنند.
سیاست‌های پیش روی "ملک سلمان"
به نظر می آید ملک سلمان در آینده تا حدودی راه ملک عبدالله را در پیش گیرد و با توجه به اینکه مشخص شده است سیاستگذاری سعودی ها در یک فرآیند آزمون و خطا در برخی حوزه ها از جمله مبارزه با افراطی گری به نوعی بن بست رسیده است، بنابراین برخی ناظران انتظار دارند مجدداً تلاش برای بهبود ارتباط با کشورهای مهم منطقه از جمله ایران و عراق در دستور کار مقامات این کشور قرار گیرد.
اصولا در عربستان نمی‌توان از تفاوت‌های قابل توجه میان نخبگان سیاسی به‌ویژه میان برادران پادشاه درخصوص اصلاحات سخن به میان آورد، زیرا به باور آنها ضرورت حفظ سنت‌ها و تعادل میان جناح‌های قدرت به‌ویژه در پیوند با نهاد وهابیت امری لازم است. با توجه به شخصیت محافظه‌کارتر سلمان بن عبدالعزیز نسبت به عبدالله که او را در قامت یک مصلح قرار داده بود، به زعم تحلیلگران می‌تواند مسیر اصلاحات را کند و به زعم خود سلمان در یک روند معقول و متعادل قرار دهد. در این میان اما قرار گرفتن نوادگان تحصیلکرده و دارای گرایش‌های اصلاح‌گرایانه در خط جانشینی می‌تواند مسیر اصلاحات داخلی را از حیث توجه به حقوق زنان، مساله جوانان و اقلیت شیعی وارد فرآیند جدیدی سازد.
به‌نظر می‌رسد کندی و تاخیری که این سال‌ها به‌دلیل بیماری ملک عبدالله بر عربستان حاکم شده بود، تبدیل به یک رویکرد فعالانه شود و با گفتگو در شرایط کنونی، به سمت تحقق منافع دوجانبه و منطقه‌ای با عربستان به دلیل نقش سیاسی و اقتصادی که این کشور در منطقه خاورمیانه و به‌خصوص خلیج‌فارس دارد، حرکت کرد.
"جعفر حق‌پناه" در رابطه با سیاست‌های اتخاذی آینده عربستان اظهار داشت: در کشور سنت‌گرا و محافظه‌کار مانند عربستان نمی‌توان انتظار داشت با تغییر پادشاهی سیاست‌های آن کشور دچار تغییرات بنیادی شود و حتی تغییرات مهمی هم نمی‌توان انتظار داشت در کوتاه مدت رخ دهد.
وی در ادامه افزود: امیر سلمان در اولین نطق خودش به این امر تاکید ورزید که سیاست‌های عربستان استمرار خواهد داشت بنابراین انتصاب بخشی از نخبگان سابق بر پست‌های قبلی نشان می‌دهد که این روند ادامه خواهد داشت.
این کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: بنابراین تغییراتی که در این خانواده پادشاهی رخ داده نمی‌تواند تغییرات مهمی در میان‌مدت ایجاد کند.
حق پناه با بیان اینکه باید دید که تحولات منطقه با توجه به نقش سایر بازیگران چه اثری بر سیاست‌های عربستان خواهد گذاشت، تاکید کرد: مسئله سیاست‌های عربستان در مقابل بحران سوریه، عراق، یمن و حتی در رابطه با ایران هم در این چارچوب قابل فرض است.
وی تصریح کرد: می‌توان انتظار داشت دولت جدید در استمرار گذشته رفتار تنش‌سازی نداشته باشد و این می‌تواند جای امیدواری در روابط عربستان، ایران و عراق باشد .
این کارشناس مسائل خاورمیانه با اشاره به اینکه عربستان نسبت چندانی با تندروی ندارد، افزود: عربستان کشوری محافظه کار است البته عوامل دیگر سبب شده که به سمت تندروی روی بیاورد، این رفتارها از طرف عربستان مقطعی و موقت خواهد بود مثلا در مسئله داعش علی‌رغم حمایت‌های اولیه نهایتا ناچار شد، تغییر رویکرد دهد و با ائتلاف بین‌المللی همراهی بیشتری داشته باشد.
حق‌پناه بیان کرد: در مجموع عربستان سیاست خارجی با وضعیت حفظ وضع موجود و محافظه کارانه دارد و این امر در آینده هم تشدید خواهد شد.
وی در رابطه با روابط ایران و عربستان اظهار داشت: با وجود گرایش‌های مخالف در روابط دو کشور ایران و عراق، اما خوش‌بین هستم که با واقع‌بینی در هر دو کشور، این روابط بهبود یابد، زیرا این تنش به ضرر دو کشور است و برنده هم قدرت‌های خارج از جهان اسلام خواهند بود البته قابل پیش‌بینی است که به تدریج مناسبات دو کشور بهبود پیدا کند.
انتهای پیام/
به نظر می‌رسد فوت ملک عبدالله تاثیر بسزایی در روابط ایران و عربستان نخواهد داشت، زیرا ادامه دهندگان حکومت در عربستان راه ملک عبدالله را در پیش خواهند گرفت.
پیش از مرگ پادشاه عربستان هماهنگی لازم با دولت آمریکا در سفر یک هفته‌ای کنگره آمریکا به وقوع پیوست، بنابراین حدود ده روز پیش سیاست‌های مود نیاز مورد بحث و بررسی طرفین قرار گرفت.
یکی از چالش‌های چند سال اخیر در منطقه، اختلاف‌های تهران و ریاض بر سر تحولات برخی از کشورها، بویژه سوریه، یمن و بحرین بوده است، که برخی از آن به عنوان «جنگ سرد خاورمیانه» یاد می‌کنند. البته به نظر نمی‌رسد مرگ ملک عبدالله تاثیری در واقعیات ساختاری که در خاور میانه وجود دارد، داشته باشد.
البته روابط تهران - ریاض صرفاً موضوعی مرتبط با خاص و علائق رهبران دو کشور نیست و سایر کنشگران منطقه‌ای و فرامنطقه ای نیز بر آن تأثیرگذار هستند که باید در دوره جدید نوع تأثیر این کنشگران به گونه‌ای مدیریت شود که این مداخله جنبه حداقلی پیدا کند. بر همین مبنا دو کشور می توانند درمیان مدت بتدریج درک متقابلی از منافع مشترک ایجاد کنند.
سیاست‌های پیش روی "ملک سلمان"
به نظر می آید ملک سلمان در آینده تا حدودی راه ملک عبدالله را در پیش گیرد و با توجه به اینکه مشخص شده است سیاستگذاری سعودی ها در یک فرآیند آزمون و خطا در برخی حوزه ها از جمله مبارزه با افراطی گری به نوعی بن بست رسیده است، بنابراین برخی ناظران انتظار دارند مجدداً تلاش برای بهبود ارتباط با کشورهای مهم منطقه از جمله ایران و عراق در دستور کار مقامات این کشور قرار گیرد.
اصولا در عربستان نمی‌توان از تفاوت‌های قابل توجه میان نخبگان سیاسی به‌ویژه میان برادران پادشاه درخصوص اصلاحات سخن به میان آورد، زیرا به باور آنها ضرورت حفظ سنت‌ها و تعادل میان جناح‌های قدرت به‌ویژه در پیوند با نهاد وهابیت امری لازم است. با توجه به شخصیت محافظه‌کارتر سلمان بن عبدالعزیز نسبت به عبدالله که او را در قامت یک مصلح قرار داده بود، به زعم تحلیلگران می‌تواند مسیر اصلاحات را کند و به زعم خود سلمان در یک روند معقول و متعادل قرار دهد. در این میان اما قرار گرفتن نوادگان تحصیلکرده و دارای گرایش‌های اصلاح‌گرایانه در خط جانشینی می‌تواند مسیر اصلاحات داخلی را از حیث توجه به حقوق زنان، مساله جوانان و اقلیت شیعی وارد فرآیند جدیدی سازد.
به‌نظر می‌رسد کندی و تاخیری که این سال‌ها به‌دلیل بیماری ملک عبدالله بر عربستان حاکم شده بود، تبدیل به یک رویکرد فعالانه شود و با گفتگو در شرایط کنونی، به سمت تحقق منافع دوجانبه و منطقه‌ای با عربستان به دلیل نقش سیاسی و اقتصادی که این کشور در منطقه خاورمیانه و به‌خصوص خلیج‌فارس دارد، حرکت کرد.
"جعفر حق‌پناه" در رابطه با سیاست‌های اتخاذی آینده عربستان اظهار داشت: در کشور سنت‌گرا و محافظه‌کار مانند عربستان نمی‌توان انتظار داشت با تغییر پادشاهی سیاست‌های آن کشور دچار تغییرات بنیادی شود و حتی تغییرات مهمی هم نمی‌توان انتظار داشت در کوتاه مدت رخ دهد.
وی در ادامه افزود: امیر سلمان در اولین نطق خودش به این امر تاکید ورزید که سیاست‌های عربستان استمرار خواهد داشت بنابراین انتصاب بخشی از نخبگان سابق بر پست‌های قبلی نشان می‌دهد که این روند ادامه خواهد داشت.
این کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: بنابراین تغییراتی که در این خانواده پادشاهی رخ داده نمی‌تواند تغییرات مهمی در میان‌مدت ایجاد کند.
حق پناه با بیان اینکه باید دید که تحولات منطقه با توجه به نقش سایر بازیگران چه اثری بر سیاست‌های عربستان خواهد گذاشت، تاکید کرد: مسئله سیاست‌های عربستان در مقابل بحران سوریه، عراق، یمن و حتی در رابطه با ایران هم در این چارچوب قابل فرض است.
وی تصریح کرد: می‌توان انتظار داشت دولت جدید در استمرار گذشته رفتار تنش‌سازی نداشته باشد و این می‌تواند جای امیدواری در روابط عربستان، ایران و عراق باشد .
این کارشناس مسائل خاورمیانه با اشاره به اینکه عربستان نسبت چندانی با تندروی ندارد، افزود: عربستان کشوری محافظه کار است البته عوامل دیگر سبب شده که به سمت تندروی روی بیاورد، این رفتارها از طرف عربستان مقطعی و موقت خواهد بود مثلا در مسئله داعش علی‌رغم حمایت‌های اولیه نهایتا ناچار شد، تغییر رویکرد دهد و با ائتلاف بین‌المللی همراهی بیشتری داشته باشد.
حق‌پناه بیان کرد: در مجموع عربستان سیاست خارجی با وضعیت حفظ وضع موجود و محافظه کارانه دارد و این امر در آینده هم تشدید خواهد شد.
وی در رابطه با روابط ایران و عربستان اظهار داشت: با وجود گرایش‌های مخالف در روابط دو کشور ایران و عراق، اما خوش‌بین هستم که با واقع‌بینی در هر دو کشور، این روابط بهبود یابد، زیرا این تنش به ضرر دو کشور است و برنده هم قدرت‌های خارج از جهان اسلام خواهند بود البته قابل پیش‌بینی است که به تدریج مناسبات دو کشور بهبود پیدا کند.
انتهای پیام/
در گفتوگو با باشگاه خبرنگاران جوان مطرح شد؛
«سوجان»، یادآور سریال «پس از باران» است
باشگاه خبرنگاران جوان پیگیری کرد؛
اختلال پایانههای پرداخت بانک ملت رفع شده است
