اکنون نگاه جهان، بیشتر به سوی زنان معطوف شده است، چون امروز، برای تحقق توسعه‌ی اجتماعی، تسریع فرآیند توسعه‌ی اقتصادی و محقق شدن عدالت اجتماعی، چنانچه به زن به‌عنوان نیروی فعال و سازنده نگریسته شود، قطعاً تأثیر بسیاری در روند توسعه و افزایش کمّی و کیفی نیروی انسانی آن جامعه دارد.

موقعیت اجتماعی زن در دوره‌های گذشته تاریخ، به‌گونه‌ای بود که زن در عصر جاهلیت، حضوری دون شأن خود داشت و به عنوان موجودی که تنها برای خدمت به مرد باشد، تلقی می‌شد. اما امروزه، زنان از دیدگاه و موقعیت ویژه‌ای برخوردار هستند و حتی به‌عنوان مُبلّغ دین و یا در رأس امور مهم کشورداری قرار گرفته و از این نظر هیچ تفاوتی با مردان ندارند.

تاریخچه حضور زنان در بازار کار ایران

زنان ایرانی نیز از دیر باز در عرصه­‌های اقتصادی به‌صورت پیوسته فعالیت داشته­‌اند اما به شکل مدرن و با تعریف جدیدی که از اشتغال مطرح می­‌شود، حضور آنان در بازار کار چندان هم طولانی نیست. ظاهراً نخستین حضور رسمی زنان ایرانی در بازار کار به دوران قاجار باز می­‌گردد اما عملاً از سال 1319 با افزایش نرخ باسوادان و شمار دانشجویان، تعداد زنان شاغل رو به فزونی گذاشت.

زنان در آموزش عالی ایران

با رشد و پیشرفت صنعت و گسترش شهرنشینی در ایران، دانشگاه­‌ها و موسسات آموزش عالی دولتی و غیرانتفاعی در کشور رشد فزآینده­ای یافتند. هدف اصلی این نهادهای آموزشی تربیت نیروی متخصص برای جذب در بازار کار بود.

در کنار آن با اجباری شدن آموزش برای همه‌ی کودکان بالای هفت سال و تقویت مدارس در مقاطع مختلف، از نظر محتوایی و گستره‌ی اجتماعی رونق آموزش عالی را برای زنان در پی داشت. آمارهای مربوط به نرخ ثبت‌نام در مقاطع مختلف تحصیلی(به استثناء ثبت‌نام دوره ابتدایی) نشان می­‌دهد که از سال­‌های 1370 به بعد، حرکت رو به رشدی جهت کسب مدارج بالای تحصیلی در زنان جامعه آغاز شده و کاهش فاصله‌ی قابلیت­‌های علمی زنان و مردان نشانگر شرایط فرهنگی مناسب برای برطرف کردن تبعیض علیه دختران و زنان است.

در نخستین آزمون سراسری که پس از انقلاب فرهنگی در سال 1362 برگزار شد از مجموع 312 هزار و 685 شرکت‌کننده، 131 هزار و 427 نفر زن و 151 هزار و 258 هزار نفر مرد بودند.

اشتغال، بانوان را از روزمرگی و افسردگی نجات می‌دهد

«صالحه اصغری» مدیر داخلی و مدیر فنی آزمایشگاه با سه سال سابقه کار در گفت‌وگو با ایسنا گفت: اشتغال، بانوان را از روزمرگی و افسردگی نجات می­‌دهد و اعتماد به نفس زن را بالا می­‌برد.

وی با بیان اینکه حس استقلال مالی برای زن ارزشمند است، افزود: زنان حتی اگر همه‌ی درآمدشان را صرف خانواده کنند، همین حس مفید بودن موجب افزایش اعتماد به نفس می­‌شود.

این بانوی شاغل اظهار کرد: میزان و ساعت‌های کار زن در بیرون از خانه بستگی به شرایط خانواده و توافق با همسر دارد و برای هر زن می­‌تواند متفاوت باشد، اما نظر شخصی بنده بر این است که کار پاره‌وقت برای زنی که وظیفه‌ی مادری را به دوش می‌کشد مناسب­‌تر از کار تمام وقت است.

اصغری در خصوص مشکلات زنان شاغل گفت: به‌نظر من یک بانوی شاغل دارای حس مسئولیت مادرانه نمی­‌تواند به اندازه‌ی مرد شاغل هم­‌ردیف خود در کارش پیشرفت داشته باشد، به علت اینکه نمی­‌تواند به اندازه‌ی مرد برای کارش انرژی صرف کند.

وی ادامه داد: زنان شاغل می­‌توانند با مدیریت زمان و برنامه­‌ریزی دقیق مانع از ایجاد تداخل در کار منزل و بیرون شوند، چون تجربه نشان داده که زنان شاغلی که برنامه­‌ریزی درست در زندگی دارند به اندازه‌ی زنان خانه‌دار می­‌توانند به امور منزل رسیدگی کنند. در مواردی هم می­‌توان برای سبک‌تر کردن کارها از نیروی کمکی استفاده کرد.

اصغری تصریح کرد: بطور کلی عقیده‌ی شخصی بنده این است که برخلاف تصور عموم فرزندان یک مادر شاغل(البته مادری که بین امور منزل و بیرون از منزل تعادل خوبی برقرار کرده است) از فرزندان یک مادر خانه­‌دار موفق­‌تر هستند، چون مادری آنها را تربیت می­‌کند که خودش در اجتماع حضور دارد و وسعت دید وسیع­‌تری از جامعه و مشکلاتش دارد.

اشتغال زنان یک ضرورت است

«نسرین کاری» نیز با بیان اینکه حدود 8 سال سابقه همکاری با نشریات دارم، گفت: اشتغال زنان نه تنها یک نیاز بلکه یک ضرورت است.

وی افزود: بانوان با اشتغال و حضور در اجتماع به اعتماد به نفس بالایی می­‌رسند و به‌علت داشتن روابط اجتماعی در خیلی از مسائل زندگی می­‌توانند مدیر و مدبر خوب و آموزش برای خانواده باشند.

این بانوی شاغل در خصوص مشکلات اشتغال زنان اظهار کرد: مهم‌ترین مشکل به‌کارگیری آنها با حقوق کم بوده و چون قانع هستند در خیلی موارد کارهای سخت اما با حقوق کم بکار گمارده می­‌شوند و دیگر اینکه در برخی زمینه­‌ها با اینکه یک خانم ممکن است تخصص کافی در این رشته را داشته باشد، اما بنا بر عرف کار مردان بیشتر قبول دارند و از تخصص زنان کمتر استفاده می‌­شود.

جلوگیری از اشتغال زن نوعی ظلم و ستم به اوست

حجت الاسلام والمسلمین «حسن سیدی»، یک کارشناس مذهبی نیز به ایسنا گفت: دیدگاه اسلام بر آن است که از لحاظ استعداد زن و مرد هیچ فرقی با هم ندارند. حتی زن دارای ذوق ، فهم و هوش است، از این‌رو اشتغال حق طبیعی زن محسوب می­‌شود .

وی افزود: جلوگیری از اشتغال زن نوعی ظلم و ستم به اوست، از این‌رو کسی حق ندارد زن را مجبور به خانه­‌نشینی کند و او را از حضور در جامعه منع کند.

وی خاطر نشان کرد: این دیدگاه شفاف اسلام است. اما این حضور مطلق نیست حتماً باید حوزه‌ی حضور، نحوه و چگونگی حضور مشخص شود و رعایت این اصول و شرایط به خاطر کرامت خود زن است.

این کارشناس مذهبی اظهار کرد: باید توجه داشت که زن شخصیتی است عاطفی و احساسی و ساختار وجودی او را خدا به گونه­‌ای آفریده که کوه تربیت و عاطفه است و باید از این وجود در جای خودش به‌نحو مطلوب بهره جست، چون اگر غیر این باشد صدمات و خسارت­‌های جبران­‌ناپذیری دامان جامعه‌ی بشری را می­‌گیرد.

سیدی ادامه داد: تربیت زن برای فرزند و عاطفه او برای فرزند و همسر از ضروریات و لوازم زندگی بشری است.

وی افزود: زیاد هستند جوامعی که به بهانه­‌ی دفاع از حقوق زن، زن را از وظیفه‌ی اصلی خود منحرف کردند، چون وقتی تربیت صحیح پشت فرزندان نباشد و کانون زندگی عاری از عاطفه و عشق و محبت از سوی همه خصوصاً زن نباشد افراد بی­تربیت، بی­‌احساس و بی­‌عاطفه پا به جامعه می­‌گذارند و جامعه­‌ی انسانی از روح حقیقت انسانیت به دور است.

تربیت فرزند و کار در خانه اشتغال بزرگی برای زن است

این کارشناس مذهبی گفت: تربیت فرزند و کار در خانه‌، اشتغال بزرگی برای زن است که اسلام می­‌گوید زن می­‌تواند در قبال این کارها از شوهر پول بگیرد.

وی ادامه داد: این گفته­‌ها به منزله‌ی مخالفت با حضور زن در اجتماع نیست، بلکه این حضور در خیلی از مقوله­‌ها ضرورت دارد، اما همانگونه که اشاره شد باید حوزه و چگونگی حضور رعایت شود.

قرآن و ضرورت حضور زن در جامعه

سیدی اظهار کرد: در قرآن، آیاتی وجود دارد که بیانگر فعالیت اجتماعی زنان است، از جمله آیه‌ دوازدهم سوره ممتحنه که می‌فرماید: «ای پیامبر! هنگامی که زنان مؤمن نزد تو آیند در حالی که با تو بیعت کنند که هیچ چیز را شریک خدا قرار ندهند و دزدی نکنند و زنا نکنند و فرزندانشان را نکشند و هیچ تهمتی را نیاورند که آن را بین دست‌هایشان و پاهایشان بربافته­‌اند و در هیچ(دستور) پسندیده­ای نافرمانی تو را نکنند، پس با آنان بیعت کن و برای آنان از خدا طلب آمرزش کن که خدا بسیار آمرزنده(و) مهرورز است».

وی یاد آور شد: آیه بالا به مسأله‌ی بیعت با حکومت، این بارزترین مظهر عمل سیاسی، اشاره و ضمن بیان حکم بیعت زنان مؤمن با رسول خدا، شروطی را برای آنان تعیین می­‌کند که برخی میان زنان و مردان مشترک است، مانند شرک نورزیدن و نافرمانی نکردن از رسول خدا در کارهای نیک و بعضی بیش­تر به زنان ارتباط می­­‌یابد، مانند دوری جستن از سرقت، زنا، کشتن اولاد و فرزندان دیگران را به شوهر نسبت دادن.

سیدی گفت: بیعت پیامبر با زنان نشان می­‌دهد که برخلاف ادعای مخالفان اسلام که می­‌گویند: اسلام برای زنان ارزشی قائل نشده، دقیقاً آن­ها را در مهم­‌ترین مسائل از جمله مسأله بیعت به حساب آورده است، آنان نیز در این امر مهم شرکت کرده‌اند و شرایط مربوط به آن را پذیرفته­‌اند.

زنان سرپرست خانوار‌، از نظر سلامت روانی در وضعیت به مراتب بدتری نسبت به دیگر زنان قرار دارند

«علی‌اکبر نخعی» معاون حمایت و سلامت خانواده‌ی کمیته‌ی امداد خراسان‌جنوبی نیز در گفت­‌و­گو با ایسنا گفت: سرپرستی خانواده از نظر اسلام و قانون اساسی به عهده مرد است که در واقع رئیس و نان­‌آور خانواده است.

وی افزود: به هر علتی اگر مرد عدم توانایی در ایفای نقش خود را داشته باشد، در بسیاری موارد زن جایگزین نقش وی شده و علاوه‌بر نقش مادری، قدرت اداره‌ی زندگی، به خصوص از نظر اقتصادی بر دوش وی نهاده می‌شود و به‌عنوان سرپرست خانوار باید وظایف متعددی را به عهده گیرد که پیامدهای خاص خود را برای اینگونه خانواده­‌ها درپی خواهد داشت.

معاون حمایت و سلامت خانواده‌ی کمیته‌ی امداد خراسان‌جنوبی اظهار کرد: افسردگی زنان، احساس بی­‌توجهی به نقش آنها، هم‌چنین استرس و فشارهای روحی و روانی می­‌تواند از مهم‌ترین پیامدهای افزایش بیکاری در میان زنان باشد.

نخعی ادامه داد: وقتی زن سرپرست خانوار قدرت مالی لازم برای تأمین معاش زندگی­‌اش را ندارد به همان میزان شاخص­‌های کیفیت و امنیت در زندگی وی کاهش می­‌یابد و می­‌تواند بر موضوعات مختلفی از جمله سبد غذایی خانوار تأثیر گذاشته و این احساس محرومیت تأثیر بسیار زیادی در میان فرزندان آنها که یکی از مهم‌ترین آنها پرخاشگری است برجا گذارد.

وی افزود: از دیگر چالش­‌های مهم دیگر در بحث بیکاری می­‌توان به سرخوردگی اجتماعی و نارضایتی بالای زنان اشاره کرد که علاوه‌بر نتایج منفی اقتصادی، به نتایج منفی اجتماعی نیز منجر می‌شود.

معاون حمایت و سلامت خانواده‌ی کمیته‌ی امداد خراسان‌جنوبی گفت: زنان سرپرست خانوار‌، از نظر سلامت روانی در وضعیت به مراتب بدتری نسبت به دیگر زنان قرار دارند و عمدتاً یکی از علائم بیماری‌های روانی مانند افسردگی‌، اضطراب‌، وسواس و پرخاشگری در آنها به‌وضوح دیده می‌شود.

وی با بیان اینکه وضعیت بد اقتصادی و بیکاری موجب شده که هم زنان سرپرست خانوار و هم فرزندان آنها از آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه در برابر آسیب­‌های اجتماعی باشند، یادآور شد: فرزندان این خانواده­‌ها به‌طور بالقوه در معرض مسائلی مانند کار کودکان در مشاغل سیاه و غیررسمی، بزهکاری اجتماعی، محرومیت از تحصیل و سوءتغذیه هستند.

نخعی افزود: یکی از شاخص‌های نوسازی اقتصاد ملی و توسعه‌ی اجتماعی، مشارکت زنان و نحوه‌ی ایفای نقش آنان در ساختارهای اقتصادی است.

وی ادامه داد: زنان به‌عنوان نیمی از پیکره هر جامعه‌ای، به تناسب، نقش‌های مهمی را در زندگی اجتماعی ایفا می‌کنند و هر چه قدر زنان مشارکت بیشتری در فعالیت­‌های مولد و نوآورانه اقتصادی و اجتماعی داشته باشند، بیشتر به کاهش نرخ بیکاری کمک می‌کند و در کنار کاهش نرخ بیکاری زنان شاهد کاهش جلوه‌های فقر اجتماعی و دیگر پیامدها و آسیب‌های اجتماعی هستیم.

معاون حمایت و سلامت خانواده‌ی کمیته‌ی امداد خراسان‌جنوبی گفت: وضعیت بد اقتصادی موجب شده است که هم زنان سرپرست خانوار و هم فرزندان آنها از آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه در برابر آسیب‌های اجتماعی باشند، برای سرو سامان دادن به وضعیت این زنان، باید چارچوب توانمندسازی آنان مورد توجه قرار گیرد.

خدمات بیمه‌­ای و اجتماعی یکی از راه­‌های مهم در راستای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار

نخعی با بیان اینکه فرآیند توانمندسازی زنان در چارچوب مباحث توسعه‌ی اجتماعی اهمیت فراوانی دارد، اظهار کرد: این امر، راهی برای ورود زنان به فعالیت­‌های مشارکت­‌آمیز اجتماعی است زنان سرپرست خانواده در مقایسه با دیگر زنان، تحصیلات و مهارت­‌های فنی و آموزشی کمتری دارند. بنابراین، احتمال زیادی وجود دارد که این زنان حتی در صورت انجام فعالیت اقتصادی، در مشاغل پست و با مزد کم مشغول به فعالیت شوند.

وی تصریح کرد: یکی از راه­‌های مهم در راستای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، سوق دادن کمک‌ها به آنها از سازمان‌های حمایتی به خدمات بیمه­‌ای و اجتماعی است.

معاون حمایت و سلامت خانواده‌ی کمیته‌ی امداد خراسان‌جنوبی گفت: اجرای طرح بیمه‌ی اجتماعی این زنان، علاوه‌بر کمک به ارتقای امنیت روحی و روانی این زنان در اداره‌ی زندگی و کاهش دغدغه­‌ها، می­‌تواند به‌عنوان پشتوانه‌ی محکمی برای حمایت از آنها در شرایط سخت آینده و در دوران کهولت و از کارافتادگی محسوب شود.

نخعی با بیان اینکه هدف هرگونه برنامه­‌ای که زنان سرپرست خانوار در متن آن قرار می­‌گیرند، باید توانمندسازی آنان باشد، گفت: در صورتی که با انتقال خدمات حمایتی و پرداخت مستمری به خانواده­‌های تحت پوشش به حمایت­‌های بیمه­‌ای و تأمین اجتماعی، زمینه‌ی مناسبی فراهم می­‌شود که این زنان روی پای خود بایستند.

وی ادامه داد: از سوی دیگر، فرآیند توانمندسازی زنان می­‌تواند در سه حوزه دنبال شود. برای مثال، در زمینه‌ی فرهنگی، با توجه به میزان فراوان بی­‌سوادی در میان زنان سرپرست خانوار، اگر امکان فراهم است، بتوان شرایط ادامه‌ی تحصیل را برای آنها فراهم کرد.

وی افزایش سطح تحصیلکرد‌گی زنان را یک شاخصه و مولفه مهم در توسعه و پیشرفت کشورها دانست و گفت: با این حال فقدان تناسب میان بازار کار و نظام آموزشی، کمبود شغل و مهیا نبودن امکانات لازم برای پرورش ایده‌های جدید موجب شده تا سهم زنان در بازار کار نادیده گرفته و شرایط استفاده مناسب از ظرفیت بالقوه زنان آن طور که باید فراهم نشود.

نخعی اظهار کرد: در زمینه‌ی اجتماعی، باید بتوان شرایط حضور فعال آنان را در اجتماع مهیا کرد. به‌عبارت دیگر، حضور آنان در اجتماع مورد باز تعریف قرار گیرد. در نهایت، با توجه به آنکه شمار فراوان از آنان متکی به کمک‌های سازمان­‌های متولی هستند، به نظر می­‌رسد آنچه می­‌تواند در زمینه‌ی اقتصادی در سرلوحه اقدامات سازمان­‌های دولتی و نیز غیردولتی در راستای تواناسازی آنها قرار گیرد، حرفه‌آموزی به آنان به‌عنوان شیوه­‌ای مطمئن در راه خوداشتغالی و ایجاد منبع درآمدی پایدار است.

بیش از 17 هزار زن سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته استان قرار دارد

«مهدی خزاعی‌عرب» معاون اشتغال و خودکفایی کمیته‌ی امداد امام خمینی(ره) خراسان‌جنوبی نیز گفت: در 9 ماهه‌ی امسال 17 هزارو 482 خانوار با 32 هزار و 733 زن سرپرست تحت پوشش کمیته امداد استان هستند.

وی افزود: طی 9 ماهه امسال 394 طرح اشتغال برای زنان تحت حمایت در سطح استان اجرا شده است.

معاون اشتغال و خودکفایی کمیته امداد امام خمینی(ره) خراسان‌جنوبی اظهار کرد: این اشتغال­‌های ایجاد شده در بخش مشاغل خانگی، صنایع‌دستی بوده و برنامه­‌های این نهاد برای زنان سرپرست خانوار در بحث خودکفائی و توانمندسازی، آموزش­‌های کارآفرینی، مهارتی و اجرای طرح­‌های اشتغال و کاریابی است.

خزاعی‌عرب، با بیان اینکه توانمندسازی خانواده­‌های تحت پوشش از اهداف این نهاد است، گفت: در 10 ماه امسال، تعداد 471 طرح توسط مجریان زن و تعداد 764 طرح توسط مجریان مرد در سطح استان اجرا شده است.

/انتهای پیام