در فرهنگ و باورهای ایرانیان باستان نیز روز چهارشنبه آخر سال نحوست داشته و برای رفع نحوست این روز، آتش را که مظهر فروغ ایزدی بوده روشن می کردند و از روی آن می پریدند و این فروغ جاودان را جشن پاکی و طهارت خود می دانستند.

جشن از نظر ایرانیان دوران باستان با مفهوم انجام عقاید و مراسمهای مذهبی هماهنگی داشته و جشن بدون مراسم مذهبی، ذکر دعاها و انجام خیرات و خیرخواهی برای دیگران معنا و مفهومی نداشته است. ایرانیان باستان با همین عقیده و باور خود، جشن نوروز را فارغ از مسائل تقویم و گاهشماری مربوط به آن، نوعی شکر گزاری و سپاسگزاری مذهبی نامیده اند.

با ورود اسلام به ایران، این مراسم و باورها پا برجا ماند؛ زیرا آتش در اسلام نیز جزو مطهرات است و هر چیز ناپاکی که در آتش بسوزد پاک و طاهر می شود. از طرفی، اعراب هر چهارشنبه را نحس می دانند و نحوست این روز را به وسیله افروختن آتش رفع می کنند.

"بایرام پایی" زیباترین مراسم چهارشنبه سوری در اردبیل

چهارشنبه آخر سال از زمانهای قدیم در اردبیل به " گل چهارشنبه " مرسوم بوده، زیرا برخلاف چهارشنبه قبل از آن که به " کول چهارشنبه " یعنی چهارشنبه خاکستر معروف است، در این روز همه با خانه تکانی و تمیز کردن منازل خود به استقبال عید نوروز می روند و به خانه های خود رنگ و بوی شادی و نشاط می بخشند و این اولین رسم چهارشنبه سوری در اردبیل است.

از دیگر رسوم زیبایی که از سالها قبل در آیینهای " چهارشنبه سوری " این استان رواج داشته، مراسم خاصی است که طی آن خانواده‌ها و فامیل و نزدیکان دختری که به خانه بخت رفته، هدایایی را به خانه عروس و دختران ازدواج کرده خود ارسال می کردند.

در سالهای نه چندان دور، خانواده‌ی عروس هدایای خریداری شده را به همراه غذای مخصوص در سینی مسی بزرگی قرارداده و روی آن را با پارچه‌های رنگی تزیین و به خانه داماد می‌فرستادند، این هدایای خریداری شده به همراه غذای مخصوص در میان مردم این منطقه به بایرام پایی معروفاست. "بایرام پایی" یکی از مراسم زیبای چهارشنبه سوری اردبیل بوده اما این رسم هم ‌اکنون با شیوه‌ای ساده و البته با تفاوت چشمگیری نسبت به گذشته برگزار می شود.

هم اکنون این سنت دیرینه و دوست داشتنی فراموش شده و یا در حال فراموشی است و به ندرت در برخی از خانواده‌های سنتی و پایبند به آداب و رسوم دیده می شود. در این آیین چهارشنبه آخر سال، خانواده‌ عروس و یا هر یک از برادران،‌ عموها و داییها که مستقل بوده اند، شام مفصلی را که شامل پلو، مرغ آب‌ پز یا سرخ شده، کوکو، قیمه گوشت و ماهی دودی بوده، تهیه و به خانه او ارسال می کردند.

"قورشاق آتماخ" فالگیری شب چهارشنبه سوری

"فالگیری" از دیگر آیین و رسوم رایج چهارشنبه سوری اردبیل بوده که معمولا در شب چهارشنبه و در بین دو گروه یعنی دختران و پسران انجام می شده است.

نا گفته نماند "قورشاخ آتماق" در بیشتر مواقع توسط جوانانی انجام می ‌شده که دختری را دوست داشتند و با این نیت درباره آنچه که به دستمال یا کمربند آنان بسته می شد، تعبیراتی صورت می گرفت.

"سو اوستی" آئینی برای تحکیم دوستی

از دیگر آداب صبح روز چهارشنبه آخر سال می توان به آیین "سو اوستی" یا گذشتن از روی آب اشاره کرد که بر اساس یک سنت دیرینه در این رسم مردم و بویژه جوانها صبح زود برای پریدن یا عبور از روی آب به کنار نهرها می‌رفتند و از روی آب جاری می گذشتند.

اما مهمترین و بی شک اصلی ترین فلسفه این آیین تحکیم دوستی، مودت، دیدار دوستان و آشنایان و هم صحبتی با آنها در این روز و جشن بزرگ بوده است، زیرا برای اجرای این آیین و پریدن از روی آب جاهایی انتخاب می‌شد که عرض نهر کمتر باشد، بنابراین در چنین محلهایی ازدحام و کثرت جمعیت بی ‌سابقه می ‌شد.

این ازدحام و کثرت جمعیت سبب می شد که هر کسی دوستان و آشنایان خود را ملاقات کرده و پس از روبوسی و تبریک چهارشنبه سوری، هم صحبت و هم کلام شود.

آیینها و آداب و رسوم شب و روز چهارشنبه سوری و یا سایر جشنها و اعیاد ملی و مذهبی در مناطق مختلف استان اردبیل به مانند سایر مناطق و استانهای کشور، اندکی با هم متفاوت بوده اما ریشه و کاربرد همه آنها یکسان و هم رنگ است.

انتهای پیام/ق