به گزارش خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران؛ شاید شما هم جزو افرادی باشید که معتقدند داروی تزریقی بهتر از نوع خوراکی است، چون سریع تر اثر می‌کند و باعث می‌شود روند درمان زودتر طی شود. اما واقعیت چنین نیست و تشخیص می‌دهد.

اصولا داروها به چند دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند و بسته به نوع بیماری، پزشک تشخیص می دهد که بیمار نیاز به داروی خوراکی دارد یا تزریقی. بعضی از داروها توسط روده جذب نمی‌شوند و باید با تزریق آمپول وارد بدن شوند. گاهی اوقات نیز دوز تجویزی دارو زیاد است مانند آنتی بیوتیک ها، که باید از طریق رگ جذب شوند و به همین دلیل تزریق، بهترین انتخاب است. اما در بسیاری از مواقع دارو باید به صورت شربت یا پودر حل شدنی در آب مصرف شود و داروی تزریقی در این مورد، بی فایده و حتی زیان آور است.

از جمله داروهایی که در ایران بطور رایج بصورت غیر منطقی به شکل تزریقی مصرف می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

پس از کشف پنی‌سیلین در اوایل دهه 1940 میلادی،‌ «تزریق پنی‌سیلین» با بهبود چشمگیر برخی بیماری‌ها همراه شد. از آن زمان تا به حال تزریق پنی‌سیلین به یکی از نمادهای قدرتمند طب تبدیل شده است.

منافع مصرف تزریقی آنتی‌بیوتیک‌ها احتمالاً محدود به شرایطی است که در آنها حصول اطمینان از رسیدن دارو به بدن ضروری است. به عنوان مثال در مواردی که بیمار قادر به تحمل داروی خوراکی نیست (مثل تهوع یا عدم توانایی بلع) یا در موارد شک به پذیرش بیمار (به عنوان مثال به علت فراموشی یا عدم تمایل به مصرف دارو)، و نیز در برخی بیماریهای خاص، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌‌های تزریقی مناسب‌تر است، اما به یاد داشته باشیم که این تفکر که داروهای تزریقی قوی‌تر هستند و تا ٔثیرات روانی بیشتری به دنبال دارند به اثبات نرسیده است و دلیلی ناکافی برای انتخاب روش تزریقی به جای مصرف خوراکی آنتی‌بیوتیک‌ها است که ارزان‌تر، بدون درد و با عوارض جانبی کمتری همراه است.

به عنوان مثال سفتریاکسون یک آنتی بیوتیک تزریقی است که عدم رعایت برخی نکات در تزریق این فرآورده از جمله تزریق سریع وریدی و همچنین تزریق در مراکزی که فاقد امکانات و تجهیزات سیستم احیا هستند موجب گردیده است که در صورت بروز واکنشهای شدید امکان کنترل و انجام اقدامات درمانی مناسب وجود نداشته باشد.

مطالعات متعدد درباره مقایسه تزریق عضلانی کورتونها با مصرف خوراکی آنها تفاوت معنی‌داری در پیامد بیماریها نشان نداده‌اند، از طرفی مصرف خوراکی کورتونها مشکلاتی مثل درد، اضطراب و هزینه‌های مربوط به تزریق دارو را به دنبال ندارد و معمولا به خوبی از سوی بیماران در هر گروه سنی تحمل می‌شود و دارای عوارض جانبی کمتر یا ملایم‌تری است.

 

یکی از موارد رایج در میان اغلب مردم و نسخه برخی از پزشکان، تزریق هفتگی ب12و ب کمپلکس است، اما بهتر است بدانیم کمبود ویتامین ب 12 چندان شایع نیست و در افرادی که رژیم غذایی متعادل شامل گوشت، تخم مرغ، ماهی، شیر و دیگر فرآورده های لبنی دارند، میزان نیاز روزانه آنها به این ویتامین برطرف شده است و دیگر نیازی به مصرف مکمل ویتامین ب12 ندارند و تزریق هفتگی ب12 کاری بس بیهوده و گاهاً مضر است. کمبود این ویتامین در افرادی اتفاق می افتد که به مدت طولانی گوشت مصرف ننموده اند( مثل افرادی که رژیم گیاه خواری دارند) یا قسمتی از معده آنها برداشته شده است و یا افرادی که مصرف طولانی مدت داروهای مهارکننده ترشح اسید معده را داشته‌اند که در اینصورت طبق صلاحدید پزشک شکل تزریقی آن تجویز می‌گردد. در صورت کمبود بقیه ویتامین‌های خانواده ب نیز که البته تشخیص آن به عهده پزشک است‌، میتوان از شکل خوراکی ویتامین ب کمپلکس بهره جست.

 

یکی دیگر از دستجات دارویی که در بسیاری از موارد بطور غلط به شکل تزریقی تجویز می‌شود داروهای مسکن است، این موضوع به حدی بوده که باعث شده در اثر مصرف بیش ازحد آنها بویژه در مورد دیکلوفناک، عوارض نسبتاً نادر شکل تزریقی دارو با شیوع در خور توجهی به صورت فلج پا در ایران مشاهده شود و در نهایت برای جلوگیری از این عارضه توزیع داروهای مسکن تزریقی فقط محدود به بیمارستانها و در مانگاهها شود، حال آنکه در این باره نیز در مواردی که مسکن های خوراکی در دسترس است و بیمار قادر به مصرف خوراکی آنهاست استفاده از روش تزریقی جایز نمی باشد و جز در مواردی که بیمار مبتلا به درد حاد است روش تزریقی جایز نبوده و هزینه و خطرات احتمالی بیشتری دارد.

جز در موارد استثنا، هیچ یافته قطعی مبنی بر اینکه روش تزریقی بر مصرف خوراکی داروها ارجحیت دارد، وجود ندارد بلکه معایبی چون درد، احتمال ورود اتفاقی سوزن به بدن، امکان انتقال عفونت، هزینه درمانی بالا، نیاز به افراد کارشناس جهت تزریق، عدم امکان حذف دارو در صورت تزریق بیش از حد، ایجاد آبسه در محل تزریق و... را نیز دارد.

 

بهتر است بدانیم که داروهای تزریقی برای زمانهایی است که اثر سریع درمانی ضروری است، یا بیمار قادر به مصرف داروی خوراکی نیست، یا مواردی که دارو در صورت مصرف از راه خوراکی از بین رفته و بی اثر می شود و یا از دستگاه گوارش قابل جذب نمی‌باشد و استفاده از آن در سایر موارد چندان موجه و منطقی نیست.

 

گزارش از نازنین قاضی سعیدی

انتهای پیام/