به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ سفر اخیر رئیس جمهور قرقیزستان به ایران، دستاوردهای مهمی برای هر دو کشور داشت. در این میان، موضوع الحاق ایران به سازمان شانگهای و اینکه این سفر بتواند در پیشبرد فرآیند این الحاق موثر باشد، مسئله‌ای بسیار مهم قلمداد می‌شود.

سازمان شانگهای که با نام کامل "سازمان همکاری‌های اقتصادی- امنیتی شانگهای" شناخته می‌شود، سازمانی میان دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تشکیل شده است. این سازمان در سال 2001 توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان پایه‌گذاری شد. البته نقش برجسته‌تر و آشکارتر در این سازمان را روسیه و چین دارند.

لاوروف گفته بود روسیه از الحاق ایران به شانگهای استقبال می‌کند و معتقد است این الحاق به توازن قدرت سیاسی و اقتصادی در آسیا در وضعیتی که ایالات متحده تلاش زیادی برای حضور در آسیا و خاورمیانه دارند، کمک می‌کند.

از سوی دیگر، عضو شاخص دیگر سازمان شانگهای، چین است. مقامات پکن هم موضعی مشابه روس‌ها گرفته‌اند و الحاق ایران به سازمان شانگهای را به سود ایران و کشورهای عضو این سازمان محسوب کرده‌اند.

بدین ترتیب، ایران حمایت دو عضو برجسته سازمان شانگهای را دارد و لذا می‌تواند به نتیجه نهایی یعنی الحاق به سازمان شانگهای به عنوان عضو دائم امیدوار باشد. با این حال، بررسی ظرفیت‌های سازمان شانگهای که ایران پیگیر الحاق به آن به عنوان عضو دائم است، لازم به نظر می‌‌رسد.

در این باره باید گفت، اعضای ثابت و ناظر سازمان شانگهای، سازنده یکی از بزرگ‌ترین قدرت‌های اقتصادی و نظامی جهان هستند. این کشورها بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و در عین حال مصرف کنندگان انرژی را در جهان تشکیل می‌دهند و حدود 25 درصد از مساحت جغرافیایی کره زمین را به خود اختصاص می‌دهند.

در عین حال، بسیاری از ناظران و متخصصان سازمان‌های بین‌المللی، سازمان شانگهای را سازمانی برای مقابله با ناتو می‌دانند و بر این باور هستند که دلیل اصلی شکل‌گیری این سازمان، مقابله با مداخلات احتمالی و بالقوه آمریکا در منطقه آسیا و خاورمیانه و به ویژه پیشگیری از درگیری‌های نظامی در منطقه است.

هرچند تاکنون بیانیه رسمی و کاملی علیه حضور نظامی آمریکا در منطقه از سوی این سازمان ارائه نشده است ولی سخنان و موضع‌گیری‌های غیرمستقیم مقامات این سازمان درباره مخالفت با حضور آمریکا در منطقه و آسیا و حضور نیروهای این دولت در این مناطق در خاک کشورهای منطقه، گویای رویکرد آن‌ها نسبت به ایالات متحده است.

علاوه بر قابلیت و خاصیت ضد استعماری سازمان شانگهای که ظرفیتی بسیار بالا و قابل توجه برای جمهوری اسلامی ایران است، فعالیت‌ها و اقدامات این سازمان نیز از دیگر عوامل گرایش ایران به سوی این سازمان است.

در این مورد هم باید به این نکته توجه کرد که یکی از مقاصد اصلی سازمان شانگهای، همکاری‌های امنیتی در کشورهای آسیای مرکزی است. مبارزه با تروریسم و افراطی‌گری، شعار اولویت‌دار اعضای فعلی سازمان شانگهای است و بدین ترتیب همکاری اعضای این سازمان برای مقابله با پدیده‌هایی چون تروریسم، مواد مخدر، قاچاق انسان و ... برای آن‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است.

از این رو، ایران که همواره مبارزه با ترور و گسترش گروه‌ها و فعالیت‌های تروریستی در منطقه و سطح جهان را دنبال ;vni همچنین مبارزه با جرائم سازمان یافته‌ای چون قاچاق انسان و مواد مخدر را به طور جدی دنبال می‌کند و اتفاقاً تاکنون بارها و بارها نیز قربانی این قبیل اقدامات ضد انسانی نیز شده و همچنان می‌شود، می‌تواند زمینه‌های همکاری و تعامل قوی با اعضای سازمان شانگهای برای خود تعریف و تصور کند. این نکاتی است که رئیس جمهور کشورمان نیز در دیدار اخیرش با رئیس جمهور قرقیزستان به آن‌ها توجه و بر آن‌ها تأکید داشته است.

اما سومین بستر قوی همکاری میان ایران و گروه کشورهای سازمان شانگهای، زمینه‌های فرهنگی است. این زمینه با عنایت به اشتراکات فرهنگی ایران با برخی از کشورهای عضو سازمان به ویژه تاجیکستان، می‌تواند موجبات حضور موثرتر و فعال‌تر ایران در پهنه سازمان شانگهای را فراهم آورد.

به هر تقدیر به نظر می‌رسد سازمان شانگهای و نیز جمهوری اسلامی ایران، هر دو از ظرفیت‌های عظیمی برخوردار هستند که تقویت و تحکیم تعاملات میان آن‌ها می‌تواند به سود دو طرف باشد. اگر از نگاه کشورهای عضو سازمان شانگهای بخواهیم به مسئله ارتباط و تعامل با ایران بنگریم، باید به این نکته توجه داشته باشیم که ظرفیت‌ها و قابلیت‌های تجاری، اقصادی، زیرزمینی، منابع طبیعی، صنعتی و انرژی که ایران از آن‌ها برخوردار است، مهم‌ترین بالقوه‌هایی هستند که سازمان شانگهای می‌تواند روی آن‌ها سرمایه‌گذاری داشته باشد و بر مبنای آن‌ها ارتباط و تعامل با ایران را افزایش دهد و به سطح مطلوب برساند.