به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ پس از تدوین اوستا و ترجمه آن به پهلوی، تالیفات متعددی در موضوعات مختلف به زبان پهلوی نوشته شد. از جمله این متون، می‌توان به كتاب «دینكرد» اشاره كرد. دینكرد تحت اللفظی به معنای «تالیف دینی» و واژه دین در این كلمه و بسیاری موارد دیگر در مفهوم روایات و كتاب دینی ( اوستا و زند ) است. این اثر بزرگ در اصل مشتمل بر نه كتاب بوده، كه كتاب های اول و دوم آن تماما و بخشی از آغاز كتاب سوم از میان رفته است. دینكرد را از نظر در بر داشتن مطالب گوناگون به درستی «دانشنامه مزدیسنی» نام نهاده‌اند.

كتاب «دینكرد» را باید، تالیف به معنی واقعی كلمه یعنی گردآوری و تدوین دانست، كه تنها نام دو تن از مولفان آن‌ها در كتاب آمده است. آخرین فصل كتاب سوم به مطالبی درباره كتاب دینكرد می‌پردازد. «آذر ایمیدان» (‌آذرباد پسر امید‌)، آخرین مدون كتاب آن را تالیفی مبتنی بر الهام دین مزدیسنی می‌داند. دین «مزدیسنی» یعنی دینی كه مزین به همه دانش‌ها است. پس از سقوط سلسله ساسانی، این كتاب دچار پراكندگی و آشفتگی می‌شود، تا این كه «آذر فرنبغ» پیشوای بزرگ زردتشتیان، كتاب را گردآوری كرد و به این وسیله از پراكندگی رهایی بخشید.

1- «پروپوزال»‌: معادل آن را كلمه «پیشنهاده» قرار داده‌اند. این كلمه از تركیب اسم و پسوند «های غیر ملفوظ» ساخته شده و این پسوند به منظور بیان تصغیر به‌كار رفته است. كلمه «پیشنهاد» كلمه مركبی محسوب می‌شود، كه در تركیب آن می‌توان اسم و بن ماضی فعل «نهادن» را مشاهده كرد. به دلیل آنكه اجزای این كلمه، فارسی است، می‌توان آن را در دسته كلمات مركب این زبان قرار داد. این كلمه در زبان امروز كاربرد دارد. تركیب كلمه «پیشنهاد» با «های غیر ملفوظ» سبب می‌شود، این كلمه به عنوان معادل در زبان فارسی به‌كار نرود. قرار دادن كلمه «پیشنهاد» به عنوان معادل، امكان كاربرد كلمه و متروك شدن كلمه لاتین را در زبان فارسی فراهم می‌كند.

2- «تایپوگرافی»: معادل آن را كلمه «نویسه نگاری» وضع كرده‌اند. این كلمه از تركیب بن فعل‌های مضارع «نوشتن» و «نگاشتن» با پسوندهای «های غیر ملفوظ» و «یاء مصدری» ساخته شده است، به همین دلیل این كلمات در دسته كلمات مشتق-مركب قرار می‌گیرند. فعل «نوشتن» و انواع مختلف كاربرد آن را می‌توان در متون كهن از جمله گلستان سعدی مشاهده كرد:

بر پیشانی ایوان كاخ فریدون نبشته بود.

به مرور زمان، حرف «ب» در «نبشته» به «واو» تبدیل شد و امروزه به صورت «نوشته» به‌كار‌ می‌رود. كلمه «نگاشتن» امروزه متروك شده است این كلمه را می‌توان به صورت «نگارش» در فارسی امروز مشاهده كرد. كلمه «نگاری» از تركیب «نگار و یاء مصدری» ساخته شده است. كلمه «نگار» در این تركیب با كلمه «نگار» به معنای معشوق تفاوت دارد. معنای دوم كلمه «نگار» در دیوان حافظ استفاده شده است:

نگار من كه به مكتب نرفت و خط ننوشت       به غمزه مسئله آموز صد مدرس شد

تركیب این دو كلمه با یكدیگر سبب شده مفهوم كلمه با مشكل مواجه شود و فهم معنای كلمه را سخت كرده است. از طرف دیگركاربرد دو كلمه هم معنی كنار یكدیگر در ساخت كلمه معادل حشو قبیحی به وجود آورده است، كه باعث رایج نشدن كلمه معادل خواهد شد. 

3- «جی پی اس»‌‌: معادل آن را كلمه «رهیاب» ساخته‌اند. در تركیب این كلمه می‌توان، تركیب اسم و بن مضارع فعل «یافتن» را مشاهده كرد. كلمه «ره» مخفف كلمه «راه» محسوب می‌شود. این كلمه را می‌توان در تركیب «راه و رسم» و در شعر حافظ دید:

به می سجاده رنگین كن گرت پیر مغان گوید     كه سالك بی خبر نبود ز راه و رسم منزل‌ها

این معادل در زبان امروز به‌كار خواهد رفت، به دلیل آنكه مطابقت معنایی میان كلمه معادل و كلمه لاتین وجود دارد.

انتهای پیام/