سید محمدرضا فاضل هاشمی قدیمی‌ترین نهج البلاغه این مجموعه بعد از نسخۀ یاد شده را، نهج‌البلاغه‌ای مربوط به قرن ششم هجری و به خط ابن نقیب دانست و افزود: این نسخه که متعلق بهسال 544 هجری قمری است، در 174 برگ در اندازۀ 15 در 19 سانتیمتر با عناوین شگرف به خط نسخ معرب 17 سطری کتابت شده و دارای جلد تیماج قهوه‌ای بسیار زیبایی است.

وی با بیان اینکه این نسخه توسط مرحوم فاضل خان، وقف کتابخانه آستان قدس رضوی شده، گفت: علاوه بر متن کامل نهج البلاغه، در انتهای کتاب دربارۀ نقش مهرهای حضرت علی(ع) و تجلیل از نهج‌البلاغه، مطالبی عنوان شده است.

فاضل هاشمی نخستین شرح جامع بر نهج البلاغه را از دیگر نسخ موجود در این مجموعه دانست و افزود: در این نسخه که توسط ابوالحسن علی بن ابوالقاسم زیدبن حاکم بیهقی (متوفای 565 هجری قمری) تألیف شده، برخی نکات فقهی، اصول فقه، غرائب اخبار، علوم تاریخ، علوم انسانی، نوادر لغت، علم کلام، علم حساب، علم اخلاق، علوم موازین، مسائل نحوی امثال عرب، برخی مقامات اولیاء‌الله، حکایات و عبرت‌ها نیز گنجانده شده است.

وی همچنین نسخه‌ای متعلق به سال 631 هجری قمری به خط راوندی را که از جهت قدمت،‌ کتابت، کامل بودن و تزئینات، ‌در خور توجه است، از دیگر نسخ نفیس این مجموعه دانست که به خط نسخ کهن 13 سطری و به شیوۀ ابن بواب در 226 برگ کتابت شده است.

فاضل هاشمی نهج‌البلاغه‌ای مربوط به قرن هشتم هجری قمری تالیف شده به سال 729 هجری قمری توسط «ابن‌الطویل الصفار» به خط نسخ عالی 23 سطری در 157 برگ را از دیگر نسخ خطی ممتاز این مجموعه برشمرد و افزود: در این نسخه، علاوه بر خطبه و کلمات قصار که سید رضی آورده، اضافاتی آمده است که از جملۀ آن، خطبۀ معروف به دُرّه یتیمه در توحید پروردگار، روایتاعمش با منصور دوانیقی در فضیلت پنج تن آل عبا علیهم‌السلام، ترجمه و بیان ضربات ناقوس کلیسا برای فردی از راهبان مسیحی توسط امیرالمومنین و پرسش‌های حضار مجلس از آن جناب در خواص آیات قرآنی، خطبه‌البیان، و وصیت پیامبراکرم صلی‌الله علیه و آله به امیرالمومنین به روایت قطب راوندی ازانس بن مالک وابی سعید خدری است.

فاضل هاشمی تصریح کرد: برخی از نهج البلاغه‌هایی که در این گنجینه نگهداری می‌شود، به واسطۀ حاشیه نوشتن برخی علما بر آن دارای نفاست‌اند که در این میان، برخی از این نسخه‌ها در اختیار بزرگانی چون محقق ثانی و علامه مجلسی بوده و مزیّن بهدستخط آن‌هاست.

انتهای پیام/ز