به گزارش حوزه تئاتر گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری؛ سیدحسین فدایی‌حسین؛ نویسنده و پژوهشگر تئاتر؛ ضمن گلایه از عدم شکل‌گیری جریان مستمر تئاتر مذهبی گفت: باید از مسئولان و مدیران تئاتری پرسید چرا شرایط اجرای نمایش‌های مذهبی به طور مستمر در طول سال فراهم نمی‌شود. گویی قانون نانوشته‌ای وجود دارد که نمایش‌هایی با موضوعات خاص از قبیل دفاع‌مقدس، رضوی و مذهبی تنها در ایام محدودی از سال و در جشنواره‌های موضوعی به صحنه بروند. متاسفانه مدیریت تئاتر در طی سال‌های اخیر به‌گونه‌ای عمل کرده که نتیجه‌‌اش آن چیزی است که امروز شاهدش هستیم و آن بی‌‌اعتنایی به شکل‌گیری جریان مستمر تئاتر مذهبی است.

این پژوهشگر تئاتر خاطرنشان کرد: باید محدودیت‌های اجرای نمایش‌هایی با موضوعات خاص به‌خصوص مضامین مذهبی برداشته شود که البته این مهم نیازمند دو مولفه است. اول برنامه‌‌ریزی مدیران برای اجرای مداوم این گونه‌ از نمایش‌ها و دوم تغییر طریق رفتار هنرمندان و صاحبان اثر. بسیاری از هنرمندان هم گویی تنها در طول سال منتظرند و عادت کرده‌اند تا فراخوان جشنواره‌ای منتشر شود و بعد به سراغ آثار مذهبی بروند؛ متاسفانه این نوع رویکرد هنرمندان به بی‌مهری‌ها به تئاتر مذهبی، بیشتر دامن می‌زند. 

فدایی‌حسین که نمایش‌نامه‌های متنوعی در ژانر دینی و مذهبی نوشته است، خاطرنشان کرد: اغلب آثاری که به قلم من در جشنواره‌ها به صحنه می‌روند، حدود ده سال پیش نوشته شده‌اند. من به‌عنوان یک نمایش‌نامه‌نویس در طی سال‌های فعالیت حرفه‌ای‌ام در زمینه‌ نگارش متون دراماتیک با تم و موضوع مذهبی، آن‌قدر با محدودیت‌ها روبرو شده‌ام که دیگر انگیزه‌ای برای تولید متون نمایشی مذهبی برایم باقی نمانده است. 

وی افزود: هنرمند اگر بخواهد در این فضا به کارش ادامه دهد، به ناچار تحت تاثیر قوانین قرار می‌گیرد و برای آن‌که بتواند به نوشتن ادامه دهد نگاه می‌کند که دیگران چه می‌کنند و چه می‌خواهند و بعد شبیه آن‌ها عمل می‌کند و این یعنی مرگ خلاقیت. متاسفانه آن‌قدر دردسرهای دست‌و پاگیر در این حوزه زیاد شده که من نمایش‌نامه‌نویس ترجیح می‌دهم قلمم را در موضوعات دیگری به حرکت درآوردم.

این نمایش‌نامه‌نویس در مورد ضعف درام نویسی مذهبی تصریح کرد: وضعیت نمایش‌نامه‌نویسی تئاتر مذهبی تابعی از شرایط کل تئاتر کشور است و امروزه ضعف متن در تمام حوزه‌های تئاتر مشهود است. آن‌چیزی که در زمینه‌ ضعف نمایش‌نامه‌نویسی تئاتر مذهبی بیش‌تر نمود دارد، نشناختن گروه مخاطبان از سوی نویسندگان و کارگردان‌ها است. در تئاتر مذهبی باید بدانیم با چه دسته‌ای از مخاطبان مواجهیم. دو دسته مخاطب در تئاتر مذهبی وجود دارد. اول آن دسته از مخاطبان که در اصطلاح، به عنوان مخاطبان عام می‌شناسیم‌شان. این گروه از مخاطبان، تئاتر ندیده‌اند یا بسیار کم دیده‌اند. آن‌ها هیچ شناختی از تئاتر رسمی ندارند و به تماشای آثاری می‌نشینند که با رویکرد مردمی و مناسبتی تولید شده‌اند. گروه دوم نیز تماشاگران خاص یا حرفه‌ای تئاتر هستند که سلیقه‌شان کاملا متفاوت از تماشاگران عام است.

وی اضافه کرد: این‌که گفته می‌شود تئاتر مذهبی مخاطب ندارد، درست نیست و به عدم شناخت مخاطب برمی‌گردد. اتفاقا من معتقدم که تئاتر مذهبی‌‌ای که مخاطبش مخاطب عام باشد، تماشاگر زیادی دارد و اجراهای پرشوری هم دارد. مثال این امر، نمایش «مسافران کوفه» است که سال‌هاست به صحنه می‌رود و همواره هم از سوی تماشاگران با استقبال مواجه می‌شود. اما مخاطبان دیگری که به عنوان مخاطبان حرفه‌ای و تخصصی از ایشان یاد می‌شود، سلیقه‌اش فراتر از نمایش‌هایی چون«مسافران کوفه» است. پس مشکل و ضعف جذب مخاطب تئاتر مذهبی، از آن‌جا شروع می‌شود که نمایشنامه‌نویس بدون توجه به مخاطبش اثری را می‌نویسد و کارگردان نیز آن اثر را هم برای مخاطب عام و هم مخاطب تخصصی عرضه می‌کند.

فدایی حسین با اشاره به برخی آثار خود گفت: من هم آثاری را نوشته‌ام که از سوی مخاطبان تخصصی، برچسب نمایش‌های روضه‌خوانی را خورده است. اما خودم می‌دانم که این نمایش‌نامه‌ها برای مخاطبان عام بوده و رویکرد درستی داشته‌اند و لذا این نقد بر آن‌ها وارد نیست. قبول دارم ایده‌آلی که وجود دارد،‌ نوشتن متنی است که هر دو دسته‌ مخاطبان را راضی ‌کنند. یعنی هم سطح کیفی و ذوق و سلیقه‌ تماشاگران عام را بالا ببرد و هم مخاطبان حرفه‌ای را اقناع کند. با این‌حال متاسفانه برای اغلب نمایش‌نامه‌نویسان ما نوشتن برای مخاطب عام  و اجرا برای هر دو گروه مخاطب در حوزه‌ تئاتر مذهبی به یک عادت تبدیل شده است.

لازم به ذکر است؛ دو نمایش‌نامه‌ «طوفان» به کارگردانی توحید معصومی و «دست‌های سرخ» به کارگردانی محمد امیر آتشگاه از آثار حسین فدایی‌حسین هستند که در دومین سوگواره هنرهای نمایشی و آیین‌های مذهبی «خمسه» به صحنه می‌روند.

گفتنی است؛ دومین سوگواره هنرهای نمایشی و آیین‌های مذهبی «خمسه» به همت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و با حمایت حوزه هنری از ۸ آذر ماه آغاز به کار کرده و تا ۲۵ آذر ماه ادامه خواهد داشت.