خانواده‌های معتادان اغلب با نگرانی و ترس از این‌که چه بر سر خانواده یا عزیز معتادشان خواهد آمد، زندگی می‌کنند و به دلیل همین نگرانی‌هاست که زندگی اعضای خانواده به تدریج از هم گسیخته شده و بی‌سر و سامان می‌شود.

دوستان معتاد

اعضای خانواده به‌شدت از این مسأله که عزیزشان، دوستان خوب را از خود دور کرده و با ده‌ها معتاد به مواد مخدر رفاقت می‌کند دچار ترس و وحشت می‌شوند. آنها نگران این هستند که معاشرت با چنین افرادی باعث ایجاد تاثیر زیانباری در زندگی عزیزشان شود. خانواده نگران این است که رفاقت و وقت‌گذرانی با چنین اشخاصی ممکن است عواقب ناگواری برای عضو معتاد در پی داشته باشد. ممکن است آنها اقدام به انجام کارهای خلافی بکنند و تحت پیگرد قانونی قرار بگیرند و بهترین سال‌های عمر خود را پشت میله‌های زندان بگذرانند. مضافا این نگرانی وجود دارد که تهیه و مصرف مواد مخدر با رفتارهای پرخطری نظیر استفاده از سرنگ‌های مشترک همراه باشد و فرد معتاد ناقل بیماری‌های مختلفی شده و آن را به دیگر اعضای خانواده نیز منتقل کند.

امور مالی معتاد

تهیه و خرید و مصرف مواد مخدر بسیار پرهزینه است و معتادان برای تأمین این هزینه‌ها به انواع خلاف‌ها و حیله‌گری‌ها دست می‌زنند. خانواده‌ها همواره در این ترس و نگرانی به سر می‌برند که عضو معتاد برای تهیه مواد مصرفی خود چگونه پول به دست می‌آورد. آنها دایما نگران این موضوع هستند که مبادا فرد معتاد برای رسیدن به مواد مخدر مرتکب جرم یا فحشا شده است و همزمان خودشان نیز مجبور می‌شود مال و اموال خانه را از دسترس او دور نگه داشته تا مورد سرقت واقع نشود. زمانی که اعضای خانواده می‌بینند که فرد معتاد برای تأمین هزینه مواد مخدر خود، اشیای قیمتی و حتی لوازم منزل را سرقت می‌کند بسیار سردرگم و نگران می‌شوند.

گاهی فرد معتاد دست به سرقتی در خانه می‌زند که ممکن است تا مدت‌ها کسی متوجه آن نشود، و در بعضی مواقع به‌خاطر این‌که مقصر شناخته نشود سرقت را به گردن سایر اعضا می‌اندازد. در بسیاری از مواقع خانواده‌ها برای بازگرداندن اموال مسروقه توسط عزیزشان مجبور می‌شوند که بهای گزافی را بپردازند. ممکن است خانواده مجبور شوند پول‌هایی که فرد معتاد از دوستان و آشنایانشان قرض گرفته است را بپردازند یا حتی برای رعایت مصالح خود، چک‌های بی محل او را نیز پرداخت کنند.

رفتارهای معتاد

اعضای خانواده یک معتاد، اغلب قبل از خود او متوجه شروع تغییرات رفتاری و بی توجهی او نسبت به زندگی می‌شوند. آنها متوجه می‌شوند که فرد معتاد در مورد وضع ظاهری و بهداشت خود بی توجه بوده و همیشه کثیف و ژولیده به نظر می‌رسد. آنها از مشاهده عزیزشان در چنین شرایط نامناسبی بسیار ناراحت و اندوهناک می‌شوند. آنها حوادث مختلفی که برای معتاد پیش می‌آید، آثار زخم و کبودی و نابود شدن اموال شخصی او را مشاهده می‌کنند، درحالی‌که خود او هیچ چیز درمورد اتفاقات اطراف خود به یاد ندارد و همه حواس او متوجه مصرف مواد مخدر است. خانواده‌ها می‌بینند که عزیزشان همه علاقه خود نسبت به فعالیت‌های زندگی را از دست داده و مایل است در تمام طول روز خود را در اتاق محبوس کرده، بخوابد یا از موادمخدر استفاده کند. این شرایط باعث می‌شود که فرد معتاد از دیگران گریزان شده و نتواند در میهمانی‌ها و مناسبت‌های خانوادگی شرکت کند.

در چنین شرایطی مثلا همسر فرد معتاد از قضاوت دیگران در مورد رفتارهای غیرمعمول همسرش دچار ترس و نگرانی می‌شود. یکی دیگر از نگرانی‌های خانواده مصرف موادمخدر در خانه است، زیرا آنها می‌ترسند که آلوده بودن فضای خانه، بر سلامت سایر اعضا به‌خصوص کودکان و خردسالان نیز تأثیر بگذارد. اعضای خانواده، اغلب تمام وقت و انرژی خود را صرف تلاش برای تغییر رفتار معتاد و متوقف کردن اعتیاد او می‌کنند، اما تنها نتیجه‌ای که از این کار می‌گیرند، شکست، و نا امیدی است؛ چراکه فرد معتاد همواره اشتباهات خود را انکار کرده و هیچ‌گاه حاضر به پذیرش صحبت‌های آنان نیست.

سلامت روحی معتاد

مشکلات شدید روحی و روانی به‌طور مستقیم به بیماری اعتیاد ارتباط دارند و بروز آنها اغلب موجب اضطراب و سردرگمی اعضای خانواده می‌شود. همان‌طور که بیماری اعتیاد پیشرفت می‌کند، معتاد به مواد مخدر اغلب دچار نوسانات روحی شدیدی می‌شود. آنها ممکن است به دلیل اختلالات روحی و روانی شدید دچار افسردگی شده یا در مورد اقدام به خودکشی صحبت کنند. آنها ممکن است از گوشه‌گیری، فراموشی آنچه برایشان اتفاق افتاده است، گرفتاری در اوهام و خیالات، یا عدم درک درست از واقعیت رنج ببرند. همه مشکلات روحی فرد معتاد به شدت بر اعضای خانواده و کیفیت زندگی آنها نیز تأثیر می‌گذارد. اغلب خانواده‌ها نمی‌دانند که چطور باید با او رفتار کنند و واکنش فرد معتاد نسبت به رفتارهای آنان چگونه است. آنها بخاطر مشاهده تغییرات شخصیتی شدید در فرد معتاد، در نگرانی و ترس دایمی به سر می‌برند. فرد معتاد ممکن است یک دقیقه مطیع و سر به راه بوده و در لحظه‌ای بعد رفتاری خشونت‌آمیز علیه آنها داشته باشد. اعضای خانواده اغلب به عضو معتاد اعتماد ندارند و معمولا در حالت اضطراب و سردرگمی زندگی می‌کنند.

زندگی با یک معتاد مانند زندگی با یک بمب ساعتی است. آنها هرگز نمی‌دانند که این بمب چه زمانی منفجر خواهد شد و چه آسیبی به خود او یا سایر اعضای خانواده وارد می‌کند. تهدید کردن اعضای خانواده به انواع صدمات و آسیب‌ها، از دیگر مواردی است که باعث لطمه شدید به اعضای خانواده می‌شود. معتادان برای ادامه مصرف مواد خود نیاز شدیدی به پول دارند و برای تهیه کردن این پول، خانواده خود را به‌شدت تحت فشار می‌گذارند، در صورتی که گاهی ممکن است پرداخت چنین مبالغی خارج از توان خانواده نیز باشد. فرد معتاد به‌دلیل فشاری که بیماری اعتیاد بر او وارد می‌کند و از این بابت که حاضر است به هر قیمتی مخارج اعتیاد خود را تامین کند، ناخواسته آسیب‌های فراوانی به اعضای خانواده خود وارد می‌کند. تهدیدهای فرد معتاد باعث بروز ترس و وحشت در همه اعضای خانواده می‌شود و گاهی حتی این نگرانی‌ها تا به آن‌جا می‌رسند که دیگر اعضای خانواده می‌ترسند که در زیر یک سقف با فرد معتاد زندگی کنند یا او را از خانه بیرون می‌کنند، یا خودشان ترجیح می‌دهند که خانه را ترک کنند.

سلامت جسمی معتاد

اعتیاد به مواد مخدر و انواع دیگر اعتیاد ازجمله اعتیادهای رفتاری به روش‌هایی بر سلامت جسمی فرد معتاد تأثیر می‌گذارند و نگرانی برای سلامتی آنها در اعضای خانواده‌هایشان یک امر معمول و طبیعی است. عموما ناخوشی‌ها و عوارض جسمی، از اولین نشانه‌های بیماری اعتیاد است و تقریبا همه معتادان با آن دست به گریبان هستند. در روند شکل گیری بیماری اعتیاد ابتدا جسم فرد معتاد درگیر می‌شود. بنابراین اعضای خانواده معتادان در ابتدا سلامت جسمی وی را در نظر گرفته و به شدت نگران آن می‌باشند. اما بنا به دلایلی ممکن است ذهن خود را از این‌که ممکن است عزیزشان به اعتیاد مبتلا شده باشد دور نگه ‌دارند؛ اما پس از چندی به دلیل پیشرفت بیماری اعتیاد و بر جا گذاشتن اثرات مخرب روی جسم فرد مبتلا، آنها انکار را کنار گذاشته و به‌شدت نگران جسم تحلیل رفته عزیز معتادشان می‌شوند. به‌عنوان خانواده فرد معتاد متوجه می‌شوند که عضو معتاد خانواده از لحاظ جسمی بیمار به نظر می‌رسد یا وزن زیادی را از دست داده یا اضافه کرده است.

آنها ممکن است نگران بیماری عزیز خود یا خواهران و برادران وی باشند. بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، ذات‌الریه، مشکلات کبدی و کلیوی، بیماری‌های قابل انتقال از طریق خون و سرنگ‌های مشترک آلوده از جمله HIV و هپاتیت ازجمله عواقب اعتیاد به مواد مخدر است. خانواده فرد معتاد ممکن است همواره در نگرانی یا سردرگمی به‌سر ببرند و به این فکر کنند که آیا الان عزیزشان زنده است یا مرده. آنها همیشه در این نگرانی هستند که عزیزشان را بر اثر زیاده‌روی در مصرف مواد یا در یک تصادف رانندگی از دست بدهند. همچنین ممکن است خانواده به شدت نگران واگیردار بودن و مسری بودن عوارض جسمی بیماری اعتیاد باشند.

این‌گونه مسائل بر روند زندگی تک تک اعضای خانواده فرد معتاد اثر گذاشته و زندگی عادی و معمولی آنها را دچار آشفتگی می‌کند. این‌گونه نگرانی‌ها و دلواپسی‌های دایمی و تمرکز آنها بر درمان بیماری اعتیاد عزیزشان، آنها را از دیگر مسائل و مشکلات خانواده غافل کرده و باعث کم توجهی آنها به سایر جنبه‌های زندگی می‌شود.

کار معتاد

استفاده از مواد مخدر به تنها اولویت در زندگی فرد معتاد تبدیل می‌شود و آشفتگی و بی‌نظمی حاصل از مصرف مواد سرانجام به‌کار او لطمه‌زده و ممکن است شغل خود را از دست بدهد. همان‌طور که برخی گفته‌اند، اعتیاد به موادمخدر خودش یک کار تمام‌وقت است. رسیدگی به وظایف شغلی و به‌طور همزمان استفاده از مواد مخدر، روز به روز دشوار‌تر می‌شود. این امر به نوبه خود بر زندگی سایر اعضای خانواده نیز تأثیر می‌گذارد. به‌عنوان مثال، شوهر معتادی که دیگر قادر به حفظ کردن شغل خود و تأمین مخارج زندگی نیست، بار زیادی را بر دوش همسر خود تحمیل کرده و باعث می‌شود که او علاوه بر وظایف قبلی خود مانند خانه‌داری، به ناچار مسئولیت امرارمعاش خانواده را نیز برعهده بگیرد. در چنین شرایطی، تمام خانواده دچار ترس و ناامنی در زندگی شده و مجبور می‌شوند که خودشان را با شرایط جدیدی که به‌دلیل ناتوانی شوهر در نگهداری کارش به‌وجود آمده است، هماهنگ کنند.

همسر فرد معتاد در مواقعی که به‌خاطر تأمین معیشت خانواده مجبور است ساعتها از خانه دور باشد، دائما نگران وضع فرزندان خود است. چنین نگرانی‌هایی در پدران و مادرانی که فرزند معتاد دارند نیز مشاهده می‌شود. والدین نگران هستند که فرزندشان علاقه‌اش به تحصیل را از دست داده و از مدرسه اخراج شود و به‌خاطر اعتیادش به فردی بی‌انضباط و غیرمسئول تبدیل شود. 

منبع: روزنامه شهروند

انتهای پیام/