اتحادیـــه اروپایـــی قدرتمندترین سازمان منطقــه‌ای جهانی با 28کشور عضو است و امروزه بزرگ‌ترین بلوک اقتصادی، تجــاری و سیاسی جهانی را تشکیل می‌دهد. حدود 24‌درصد تجارت جهانی و 23‌درصد تولید ناخالص داخلی در دست این سازمان فدرال است. اتحادیه اروپایی از طریق نماینده عالی سیاست خارجی و رئیس دیپلماسی خود، فدریکا موگرینـــی (جانشین کاترین اشتون از یک سال و اندی پیش) و همچنین سه کشور بزرگ فرانسه، انگلیس و آلمان نقش بسیار مهم و تاثیرگذاری در روند حل‌وفصل پرونده هسته‌ای ایران داشته و این نقش همچنان در چارچوب اجرایی‌شدن برجام ادامه دارد.  

حل‌وفصل موضوع پرونده هسته ایران بعد از یک دوره 12ساله و به‌خصوص گفت‌وگوهای بسیار فشرده از 25 ماه پیش مناسبات طرفین را وارد دوره جدیدی کرده است. با تحقق توافقنامه هسته‌ای وین در 23/4/1394، اتحادیه اروپایی و تقریبا تمامی 28 کشور عضو آن، از رویکرد جدیدی در تنظیم روابط با جمهوری اسلامی ایران برخوردار شده‌اند که این رویکرد عملی می‌تواند مناسبات آن دو را به میزان زیادی در چشم‌انداز آینده متحول کند.

کشورهای اروپایی از دو سال پیش رویکرد گسترش همکاری‌ها با جمهوری اسلامی را در پیش گرفته‌اند و طی این مدت مذاکرات بسیار گسترده و فشرده‌ای را با مقامات کشورمان داشته‌اند. درواقع، با اعزام ده‌ها هیات عالی‌رتبه سیاسی، اقتصادی، تجاری، بانکی و نفتی به ایران، مذاکرات همه‌جانبه‌ای با مسئولان کشورمان آغاز شده و زمینه‌های متعدد همکاری، بررسی شده است.

 پیش از این پرونده هسته‌ای به‌مثابه بزرگ‌ترین مانع در مسیر روابط دو طرف عنوان می‌شد و کشورهای اروپایی به‌طور جدی و موکد، خواستار حل‌وفصل این پرونده و ایجاد فضا برای تنظیم مناسبات جدید با ایران بودند. اجرایی‌شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) از 26 دی‌ماه پارسال این فضا را برای مسئولان دو طرف فراهم کرد که نقشه‌راه همکاری‌ها را تنظیم کنند. از نظر کشورهای اروپایی برجام نقشه‌راه و چراغ راهنمای همکاری‌های طرفین در آینده است. برجام مکانیسم اجرایی و راهبرد اصلی اتحادیه اروپایی در تنظیم روابط آینده خود با ایران است. 

فدریکا موگرینی رئیس دیپلماسی اروپا و نایب‌رئیس کمیسیون اروپایی شنبه 28 فروردین به همراه هفت کمیسیونر اقتصادی اروپایی به تهران سفر می‌کند و مذاکرات مهمی را با مقامات عالی‌رتبه کشور و وزرای  انجام خواهد داد. این هیات عالی‌رتبه‌ترین و گسترده‌ترین هیات اتحادیه اروپایی از اول انقلاب اسلامی در سفر به ایران است و از اهمیت دور جدید مناسبات با کشورهای اروپایی حکایت دارد.

اولین سفر اروپایی رییس جمهور و همراهی یک هیات بلندپایه سیاسی اقتصادی از بخش‌های دولتی و خصوصی به ایتالیا و فرانسه از اهمیت زیادی در مناسبات ایران با کشورهای اروپایی و با مجموعه اتحادیه اروپایی برخوردار است. سفر متئو رنتزی نخست‌وزیر ایتالیا طی چند روز اخیر و همراهی یک هیات بلندپایه 250نفره سیاسی‌اقتصادی و امضای بیش از 10 سند و موافقت‌نامه همکاری، اهمیت مناسبات جدید با اروپا را نشان می‌دهد. به‌طور کلی، باید گفت اتحادیه اروپایی و اکثر اعضای آن انگیزه و علاقه‌مندی بیشتری نسبت به آمریکا برای بهبود مناسبات خود با جمهوری اسلامی دارند و از دو سال پیش با اعزام ده‌ها هیات عالی‌رتبه اقتصادی‌‌تجاری و سیاسی‌پارلمانی، چه در سطح دوجانبه و چه در سطح مجموعه اتحادیه اروپایی، عملا علاقه‌مندی خود را برای بهبود مناسبات و ترسیم دور جدیدی از همکاری‌ها نشان داده‌اند.

به‌رغم فضای سیاسی بسیار مناسبی که در آسمان روابط ایران و اروپا ایجاد شده، از نقطه‌نظر اجرایی هنوز محدودیت‌هایی وجود دارد. همکاری‌های بانکی و بیمه‌ای بین دو طرف اگرچه برقرار شده، اما هنوز سرعت و گستردگی لازم را نگرفته و باید چندهفته‌ای صبر کرد. بانک‌های اروپایی همچنان نگران اقدامات تلافی‌جویانه وزارت دارایی آمریکا هستند که هنوز تحریم‌ها علیه ایران را کاملا برنداشته است. بسیاری از بانک‌های بزرگ اروپایی در آمریکا شعبه دارند و به همین خاطر نگران‌اند که به واسطه همکاری با ایران مجوزش فعالیت‌شان را از دست بدهند.

این بانک‌ها نیازمند شفافیت بیشتری از سوی مقامات آمریکایی هستند؛ اگرچه چند روز گذشته مقامات آمریکایی عنوان کردند که به‌زودی مجوزهایی به بانک‌های طرف همکاری با ایران خواهند داد و معاملات با دلار آمریکا برقرار خواهد شد. این در حالی است که آزمایش‌های موشکی ایران نیز مورد انتقاد کشورهای غربی قرار گرفته و آلمان، فرانسه و انگلیس به همراه آمریکا انتقاداتی را مطرح و آن را مغایر با روح توافقنامه هسته‌ای وین قلمداد کرده‌اند. در این رابطه فدریکا موگرینی، رئیس دیپلماسی اروپایی عنوان کرد هیچ‌گونه اقدامی برای تحریم ایران در بین وزرای خارجه اتحادیه اروپایی مطرح نشده؛ زیرا آزمایش‌های موشکی ایران نقض برجام نبوده است؛ اما این اقدامات می‌تواند تنش‌ها را در منطقه افزایش دهد.

مناسبات ایران و اروپا به‌رغم مشکلات و چالش‌هایی که دارد و عمدتا یادگار سال‌های گذشته است، در بستری جدید قرار گرفته و در آینده باید منتظر ارتقای روابط دو طرف در زمینه‌های مختلف باشیم.آنچه که می تواند به گونه ای بیشتر و بهتر سفیر اخیر رییس اتحادیه اروپا و هیات همراهش را به کشورمان برجسته سازد این موضوع است که؛ برخلاف سیاستهای ضد ایرانی ایالات متحده نسبت به جمهوری اسلامی، کشورهای اروپایی همچنان مایل به برقراری روابط خارجی در تمامی حوزه ها با ایران هستند از این رو با توجه به نوع و شکل قراردادهای منعقد شده بین طرفین می توان گفت:نبض سیاست خارجی اروپا در تهران بدون کسب مجوز از واشنگتن به صدا در می آید و اینکه اتحادیه اروپا آینده سیاسی و اقتصادی خویش را چندان هم با سیاستهای کلان دولت آمریکا پیوند نزده است.

انتهای پیام/