آینده روابط ایران و عربستان چه می شود؟
تحولات کنونی در منطقه خاورمیانه و توافق هسته‌ای ایران با ۱+۵ باعث شده تا مناسبات بین قدرت‌های جهانی و همچنین قدرت‌های منطقه‌ای دستخوش تحولاتی شود و در این میان برخی بازیگران چون عربستان این تحولات را به ضرر منافع خود ببینند.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان تحولات کنونی در منطقه خاورمیانه و توافق هسته‌ای ایران با ۱+۵ باعث شده تا مناسبات بین قدرت‌های جهانی و همچنین قدرت‌های منطقه‌ای دستخوش تحولاتی شود و در این میان برخی بازیگران چون عربستان سعودی این تحولات را به ضرر منافع خود ببینند؛ در نتیجه در یک راهبرد ضدایرانی تلاش می‌کنند قدرت ایران را در منطقه تضعیف کنند. در همین زمینه رئيس موسسه مطالعات بین‌المللی ابرار معاصر تهران معتقد است در نهایت عربستان چاره‌ای نخواهد داشت که موقعیت ایران را در منطقه به رسمیت بشناسد؛ چون نمي‌تواند به تنهايی نظم منطقه‌ای را تامین کند.
سیدجلال دهقانی فیروزآبادی، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به تنش‌های موجود بین تهران و ریاض بر این نظر است که شاید عربستان به دنبال برخورد نظامی و تهاجمی باشد، اما چون منطقه و نظام بین‌الملل این آمادگی را ندارد و تحولات اخیر در منطقه به نفع ایران است این اتفاق رخ نمی‌دهد. آنها با اين تحركات هيجاني و پرخاشگرانه تلاش می‌کنند تا به جایگاه مناسبی در نظم در حال شكل‌گيري در منطقه دست یابند.
فیروزآبادی در پاسخ به این پرسش که به نظر می‌رسد توجه و تمرکز دولت بر توافق هسته‌ای باعث شده تا دستگاه سیاست خارجی ما از توجه به موضوعات منطقه‌ای باز بماند، گفت: «مذاکرات هسته‌ای ناخواسته بیشترین پتانسیل و توان دیپلماسی ایران را به خودش اختصاص داد و توان و انرژی سياست خارجي ما را گرفت؛ چون ما در شرایط انتخاب بهينه نبودیم، اکثر کارشناسان بر این باور بودند که اولویت سیاست خارجی ما پرونده هسته‌ای و حل آن است.»
هنوز نمی‌توانیم در چند جبهه بازی کنیم
او با بیان اینکه از دولت ايران به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای انتظار می‌رود که بتواند همزمان در دو یا سه عرصه ديپلماتيك بازی کند، افزود: «این شاید یکی از آسیب‌های سیاست خارجی ما است، شاید یکی از آسیب‌های سیاست خارجی ما این است که هنوز از یک توان برخوردار نیست که در دو یا سه جبهه همزمان بازی کند. در حال حاضر هم که در نشست‌ها و موضوعات مختلف سوریه حضور پیدا می‌کنیم، به این دلیل است که پتانسیل و انرژی ما از گفت‌وگوهای هسته‌ای آزاد شده و ما می‌توانیم به این موضوع بيش از پيش بپردازیم.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «بنابراین بیانیه استانبول و تحرکات اخير سعودی‌ها در سازمان همكاري اسلامی بخشي از تلاش‌ها برای برقراری مجدد موازنه منطقه‌ای است كه به نفع ايران بر هم خورده است؛ چون برجام و توافق هسته‌ای ایران و غرب باعث شد تا مهم‌ترین مانع سیاست خارجی ما مرتفع گردد و موازنه منطقه‌ای عملا به نفع ایران رقم بخورد. با این حال بايد توجه داشت كه رفتار منفعلانه عربستان که در سازمان همكاری اسلامی صورت گرفت بیشتر یک ژست سیاسی بود كه تاثير عملي چنداني در روابط ايران با ساير كشورهاي اسلامي بزرگ نخواهد داشت.»
سیدجلال دهقانی فیروزآبادی با بیان اینکه بیانیه صادر شده در سازمان همكاري اسلامی تاثیرات مهمی ندارد، اما بدون تاثیر بر افکار عمومی هم نیست، اضافه کرد: «شايد لازم بود تا وزارت خارجه ماه‌ها قبل ازبرگزاری اين اجلاس با کشورهای مختلف این سازمان رایزنی انجام می‌داد تا این اتفاق نیفتد. ولی با اين وجود واقعيت آن است كه یکی از اهرم‌های سیاست خارجی سعودی توان مالی و رشوه دادن به دیگر کشورهاست تا بتوانند آنها را در محافل ديپلماتيك و مجامع بين‌المللي با خودشان همسو کنند؛ هرچند کشورهای دیگر هم به نوعی کم هزینه‌ترین بخش حمایتی از عربستان را که همان امضای بیانیه استانبول بود، پذیرفتند.»
نظام بین‌الملل آمادگی حمایت از عربستان را ندارد
این کارشناس مسائل بین‌المللی در ادامه این گفت وگو و در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان جنگ‌های روانی و رسانه‌ای را که سعودی‌ها علیه ایران راه انداختند خنثی کرد، افزود: «من بارها گفتم شاید عربستان به دنبال برخورد نظامی و تهاجمی باشد، اما چون منطقه و نظام بین‌الملل این آمادگی را ندارد و تحولات اخیر در منطقه به نفع ایران است این اتفاق رخ نمی‌دهد. آنها با اين تحركات هيجاني و پرخاشگرانه تلاش می‌کنند تا به جایگاه مناسبی در نظم در حال شكل‌گيري در منطقه دست یابند.»
دهقانی با اشاره به این موضوع که همه اذعان دارند روابط عربستان و آمریکا در دوران اوباما مخدوش شده که بخشی از آن به برجام مربوط می‌شود، ادامه داد: «به زعم حكام عربستان اين كشور در یک نقطه عطف منطقه‌اي قرار گرفته است که احساس می‌کند، اگر دیر تلاش کند شاید جایگاه مطلوبي را که برای خود در نظر گرفته، از دست بدهد. در همين راستا عربستان در تلاش است تا اقتصاد تک محصولی خود را نيز از اتكاي محض بر نفت تغییر دهد و به جایگاه خوبی در منطقه دست یابد.»
کنار آمدن با قدرت منطقه‌ای ایران
استاد روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه در نهایت عربستان سعودی چاره‌ای نخواهد داشت که موقعیت ایران را در منطقه به رسمیت بشناسد، افزود: «چون عربستان نمي تواند نظم منطقه‌ای و سیاست‌های حاکم بر منطقه را صرفا بر اساس تمایلات خود تعيين كند، شرايط نظام بين الملل، سياست قدرت و جبر ژئوپلیتيك حكم مي‌كند كه عربستان با موقعيت منطقه‌اي ايران كنار بيايد. بنابراین عربستان لاجرم باید منافع ایران را به رسمیت بشناسد و حتی باراک اوباما در سفر اخیر خود به ریاض در لفافه و حتی به‌صورت واضح گفت که عربستان باید موقعيت و منافع ايران را به رسميت بشناسد.»
آمریکا قدرت ایران را به رسمیت می‌شناسد
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه شاید در ظاهر وزيرخارجه آمريكا در مقام توجیه سياست‌های آمريكا در قبال ايران و منطقه كه با اهداف عربستان هماهنگ نيست از عربستان حمایت کند، اما همه اذعان دارند که روابط عربستان و آمریکا در دوران اوباما مخدوش شده که بخشی از آن به برجام مربوط می‌شود، افزود: «سعودی‌ها مخالف توافق آمريكا و غرب با ایران درخصوص پرونده هسته‌ای بودند. بنابراین آمریکایی‌ها با این‌گونه صحبت‌ها سعودی‌ها را دلداری می‌دهند و آنچه در عمل همه به آن اذعان دارند این است که وقتی آمریکا قدرت ایران را به رسمیت می‌شناسد متحدان منطقه‌اي آنها نيز گزينه‌ای جز پذیرش آن ندارند. اکنون تلاش سعودی‌ها این است که در اين شرایط جايگاه بهتری را به خودشان اختصاص دهند.»
سیاست مدارا در قبال عربستان
رئیس موسسه بین‌المللی ابرار معاصر در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان اینکه ایران در سیاست خارجی خود در قبال عربستان بسیار عاقلانه و به دور از احساسات و هیجانات رفتار کرده است، ابراز کرد: «ایران سیاست مدارا را در قبال عربستان در پیش گرفته و آنها باید در روابطشان تجدیدنظر کنند و باید عاقلانه تصمیم‌گیری کنند؛ زيرا اهدافي كه آمريكا در برابر ايران نتوانسته است محقق كند تحقيقا عربستان نيز قادر به تامين آنها نيست.»
دهقانی فیروزآبادی با اشاره به این موضوع که عربستان انتظار دارد كه ايران در مرزهای جغرافيايي خود محدود و محبوس شود در حالي كه این امر با وزن ژئوپلیتیک ایران سازگاري ندارد، گفت: «ايران به‌عنوان يك قدرت منطقه‌اي منافعي فراتر از مرزهاي خود دارد كه به‌صورت تدافعي در پي تامين و حفظ آن است. عربستان باید براساس معادلات قدرت، موقعیت ایران را به رسمیت بشناسد، چون در آینده عربستان و ایران مجبورند با هم یک همزیستی مسالمت‌آمیز داشته باشند و این امر اجتناب‌ناپذیر است. بنابراین با عنايت به مواضع عاقلانه ايران این عربستان است که باید با شرايط جديد جهاني و منطقه‌اي کنار بیاید.»
ادامه نگرش‌های پسا اوباما با اندکی تغییر
سیدجلال دهقانی فیروزآبادی در پاسخ به این پرسش که با توجه به نزدیک شدن دور جدید انتخابات ریاست جمهوری درآمریکا آیا می‌توان مطرح کرد که نگرش‌های دوران پسا اوباما ادامه می‌یابد یا اینکه گزینه نظامی آمریکا علیه ایران همچنان مطرح خواهد بود، افزود: «به نظر من این مسیر با یک میزانی از انحراف ادامه پیدا خواهد کرد، چون آمریکایی‌ها چاره‌ای نداشتند که با ايران به مصالحه برسند. توافق هسته‌ای تنها انتخاب شخصی باراک اوباما با ایران نیست، بلکه توافق با ایران از سیاست‌های کلان آمریکا بود که از زمان بوش پسر که موضوع هسته‌ای ایران مطرح شد، همواره در دستور كار سياست خارجي آنها قرار داشت. بنابراین هر کدام از کاندیداهای انتخابات آمریکا که پیروز رقابت شوند چاره‌ای ندارند که شرایط و موقعیت ایران را بپذیرند، آمریکایی‌ها با وجود اینکه در اوج قدرت بودند نمی‌توانستند برخورد نظامی با ایران داشته باشند.»
منبع: مهر
انتهای پیام/
سیدجلال دهقانی فیروزآبادی، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به تنش‌های موجود بین تهران و ریاض بر این نظر است که شاید عربستان به دنبال برخورد نظامی و تهاجمی باشد، اما چون منطقه و نظام بین‌الملل این آمادگی را ندارد و تحولات اخیر در منطقه به نفع ایران است این اتفاق رخ نمی‌دهد. آنها با اين تحركات هيجاني و پرخاشگرانه تلاش می‌کنند تا به جایگاه مناسبی در نظم در حال شكل‌گيري در منطقه دست یابند.
فیروزآبادی در پاسخ به این پرسش که به نظر می‌رسد توجه و تمرکز دولت بر توافق هسته‌ای باعث شده تا دستگاه سیاست خارجی ما از توجه به موضوعات منطقه‌ای باز بماند، گفت: «مذاکرات هسته‌ای ناخواسته بیشترین پتانسیل و توان دیپلماسی ایران را به خودش اختصاص داد و توان و انرژی سياست خارجي ما را گرفت؛ چون ما در شرایط انتخاب بهينه نبودیم، اکثر کارشناسان بر این باور بودند که اولویت سیاست خارجی ما پرونده هسته‌ای و حل آن است.»
هنوز نمی‌توانیم در چند جبهه بازی کنیم
او با بیان اینکه از دولت ايران به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای انتظار می‌رود که بتواند همزمان در دو یا سه عرصه ديپلماتيك بازی کند، افزود: «این شاید یکی از آسیب‌های سیاست خارجی ما است، شاید یکی از آسیب‌های سیاست خارجی ما این است که هنوز از یک توان برخوردار نیست که در دو یا سه جبهه همزمان بازی کند. در حال حاضر هم که در نشست‌ها و موضوعات مختلف سوریه حضور پیدا می‌کنیم، به این دلیل است که پتانسیل و انرژی ما از گفت‌وگوهای هسته‌ای آزاد شده و ما می‌توانیم به این موضوع بيش از پيش بپردازیم.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «بنابراین بیانیه استانبول و تحرکات اخير سعودی‌ها در سازمان همكاري اسلامی بخشي از تلاش‌ها برای برقراری مجدد موازنه منطقه‌ای است كه به نفع ايران بر هم خورده است؛ چون برجام و توافق هسته‌ای ایران و غرب باعث شد تا مهم‌ترین مانع سیاست خارجی ما مرتفع گردد و موازنه منطقه‌ای عملا به نفع ایران رقم بخورد. با این حال بايد توجه داشت كه رفتار منفعلانه عربستان که در سازمان همكاری اسلامی صورت گرفت بیشتر یک ژست سیاسی بود كه تاثير عملي چنداني در روابط ايران با ساير كشورهاي اسلامي بزرگ نخواهد داشت.»
سیدجلال دهقانی فیروزآبادی با بیان اینکه بیانیه صادر شده در سازمان همكاري اسلامی تاثیرات مهمی ندارد، اما بدون تاثیر بر افکار عمومی هم نیست، اضافه کرد: «شايد لازم بود تا وزارت خارجه ماه‌ها قبل ازبرگزاری اين اجلاس با کشورهای مختلف این سازمان رایزنی انجام می‌داد تا این اتفاق نیفتد. ولی با اين وجود واقعيت آن است كه یکی از اهرم‌های سیاست خارجی سعودی توان مالی و رشوه دادن به دیگر کشورهاست تا بتوانند آنها را در محافل ديپلماتيك و مجامع بين‌المللي با خودشان همسو کنند؛ هرچند کشورهای دیگر هم به نوعی کم هزینه‌ترین بخش حمایتی از عربستان را که همان امضای بیانیه استانبول بود، پذیرفتند.»
نظام بین‌الملل آمادگی حمایت از عربستان را ندارد
این کارشناس مسائل بین‌المللی در ادامه این گفت وگو و در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان جنگ‌های روانی و رسانه‌ای را که سعودی‌ها علیه ایران راه انداختند خنثی کرد، افزود: «من بارها گفتم شاید عربستان به دنبال برخورد نظامی و تهاجمی باشد، اما چون منطقه و نظام بین‌الملل این آمادگی را ندارد و تحولات اخیر در منطقه به نفع ایران است این اتفاق رخ نمی‌دهد. آنها با اين تحركات هيجاني و پرخاشگرانه تلاش می‌کنند تا به جایگاه مناسبی در نظم در حال شكل‌گيري در منطقه دست یابند.»
دهقانی با اشاره به این موضوع که همه اذعان دارند روابط عربستان و آمریکا در دوران اوباما مخدوش شده که بخشی از آن به برجام مربوط می‌شود، ادامه داد: «به زعم حكام عربستان اين كشور در یک نقطه عطف منطقه‌اي قرار گرفته است که احساس می‌کند، اگر دیر تلاش کند شاید جایگاه مطلوبي را که برای خود در نظر گرفته، از دست بدهد. در همين راستا عربستان در تلاش است تا اقتصاد تک محصولی خود را نيز از اتكاي محض بر نفت تغییر دهد و به جایگاه خوبی در منطقه دست یابد.»
کنار آمدن با قدرت منطقه‌ای ایران
استاد روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه در نهایت عربستان سعودی چاره‌ای نخواهد داشت که موقعیت ایران را در منطقه به رسمیت بشناسد، افزود: «چون عربستان نمي تواند نظم منطقه‌ای و سیاست‌های حاکم بر منطقه را صرفا بر اساس تمایلات خود تعيين كند، شرايط نظام بين الملل، سياست قدرت و جبر ژئوپلیتيك حكم مي‌كند كه عربستان با موقعيت منطقه‌اي ايران كنار بيايد. بنابراین عربستان لاجرم باید منافع ایران را به رسمیت بشناسد و حتی باراک اوباما در سفر اخیر خود به ریاض در لفافه و حتی به‌صورت واضح گفت که عربستان باید موقعيت و منافع ايران را به رسميت بشناسد.»
آمریکا قدرت ایران را به رسمیت می‌شناسد
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه شاید در ظاهر وزيرخارجه آمريكا در مقام توجیه سياست‌های آمريكا در قبال ايران و منطقه كه با اهداف عربستان هماهنگ نيست از عربستان حمایت کند، اما همه اذعان دارند که روابط عربستان و آمریکا در دوران اوباما مخدوش شده که بخشی از آن به برجام مربوط می‌شود، افزود: «سعودی‌ها مخالف توافق آمريكا و غرب با ایران درخصوص پرونده هسته‌ای بودند. بنابراین آمریکایی‌ها با این‌گونه صحبت‌ها سعودی‌ها را دلداری می‌دهند و آنچه در عمل همه به آن اذعان دارند این است که وقتی آمریکا قدرت ایران را به رسمیت می‌شناسد متحدان منطقه‌اي آنها نيز گزينه‌ای جز پذیرش آن ندارند. اکنون تلاش سعودی‌ها این است که در اين شرایط جايگاه بهتری را به خودشان اختصاص دهند.»
سیاست مدارا در قبال عربستان
رئیس موسسه بین‌المللی ابرار معاصر در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان اینکه ایران در سیاست خارجی خود در قبال عربستان بسیار عاقلانه و به دور از احساسات و هیجانات رفتار کرده است، ابراز کرد: «ایران سیاست مدارا را در قبال عربستان در پیش گرفته و آنها باید در روابطشان تجدیدنظر کنند و باید عاقلانه تصمیم‌گیری کنند؛ زيرا اهدافي كه آمريكا در برابر ايران نتوانسته است محقق كند تحقيقا عربستان نيز قادر به تامين آنها نيست.»
دهقانی فیروزآبادی با اشاره به این موضوع که عربستان انتظار دارد كه ايران در مرزهای جغرافيايي خود محدود و محبوس شود در حالي كه این امر با وزن ژئوپلیتیک ایران سازگاري ندارد، گفت: «ايران به‌عنوان يك قدرت منطقه‌اي منافعي فراتر از مرزهاي خود دارد كه به‌صورت تدافعي در پي تامين و حفظ آن است. عربستان باید براساس معادلات قدرت، موقعیت ایران را به رسمیت بشناسد، چون در آینده عربستان و ایران مجبورند با هم یک همزیستی مسالمت‌آمیز داشته باشند و این امر اجتناب‌ناپذیر است. بنابراین با عنايت به مواضع عاقلانه ايران این عربستان است که باید با شرايط جديد جهاني و منطقه‌اي کنار بیاید.»
ادامه نگرش‌های پسا اوباما با اندکی تغییر
سیدجلال دهقانی فیروزآبادی در پاسخ به این پرسش که با توجه به نزدیک شدن دور جدید انتخابات ریاست جمهوری درآمریکا آیا می‌توان مطرح کرد که نگرش‌های دوران پسا اوباما ادامه می‌یابد یا اینکه گزینه نظامی آمریکا علیه ایران همچنان مطرح خواهد بود، افزود: «به نظر من این مسیر با یک میزانی از انحراف ادامه پیدا خواهد کرد، چون آمریکایی‌ها چاره‌ای نداشتند که با ايران به مصالحه برسند. توافق هسته‌ای تنها انتخاب شخصی باراک اوباما با ایران نیست، بلکه توافق با ایران از سیاست‌های کلان آمریکا بود که از زمان بوش پسر که موضوع هسته‌ای ایران مطرح شد، همواره در دستور كار سياست خارجي آنها قرار داشت. بنابراین هر کدام از کاندیداهای انتخابات آمریکا که پیروز رقابت شوند چاره‌ای ندارند که شرایط و موقعیت ایران را بپذیرند، آمریکایی‌ها با وجود اینکه در اوج قدرت بودند نمی‌توانستند برخورد نظامی با ایران داشته باشند.»
منبع: مهر
انتهای پیام/
