به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان؛ اخیرا قراردادهایی بین ایران و دو کشور آلمان و ایتالیا منعقد شد که بر اساس آن ها بنا شده تا دو نمایشگاه از آثار فاخر جهانی و ایرانی موجود در موزه هنرهای معاصر ایران در این کشورها برگزار شود. همزمان با انتشار این خبر برخی نسبت آسیب دیدن آثار یا فروخته شدن یا تعویض آن ها هشدار دادند و تبلیغات زیادی در رسانه ها بر علیه این تصمیم صورت گرفت. تصمیمی که می تواند با درآمد زایی برای موزه هنرهای معاصر و معرفی آثار هنرمندان ایرانی نقش بسزایی در اقتصاد هنری کشور داشته باشد و جایگاه ایران را در سطح جهان تثبیت کند.

در این خصوص با علی ملانوروزی رئیس موزه هنرهای معاصر به گفتگو نشستیم و کم و کیف ماجرا را جویا شدیم که در ادامه می آید.

موزه هنرهای معاصر ایران جزو 10 موزه برتر دنیاست اما هیچ تاثیری در فضای هنری جهان ندارد و هیچ وقت نتوانسته بود نمایشگاهایی را در گستره جهانی مطرح کند و تاثیری روی جریان های هنری دنیا بگذارد.

مشکلات دیپلماسی و ارتباطات جهانی که  در حوزه هنر ایران وجود دارد از ضعف مدیریت است و ما در این سال ها متاسفانه از آن دور افتاده ایم.

یکی از مهم ترین برنامه های ما مطرح کردن موزه هنرهای معاصر در سطح بین المللی است و با این شرایط طی دو سال گذشته با برگزاری نمایشگاهی به نام بهشت گمشده به معرفی آثار خانم فریده لاشایی اقدام کردیم که بازخورد جهانی زیادی داشت و 900 گزارش خارجی در این خصوص در رسانه ها  جهان به چاپ رسید.

همچنین با برگزاری نمایشگاه ذهنیت ملموس، می مدولینی و اتوپینه بسیاری علاقه مندان آلمانی و خبرنگاران جهان با حضور در ایران از نزدیک این نمایشگاه را پوشش دادند.

دو قرارداد با موزه های مهم اروپا از جمله موزه ملی برلین و موزه مکسین ایتالیا که جزو موزه های مهم دولتی اروپا هستند، بستیم و آثاری را به نمایش گذاشتیم و همین باعث بازتاب های مهمی در دنیا شد و  به موزه ما یک نگاه جدیدی داشتند و در این یکی دو سال بسیاری از علاقه مندان به هنر معاصر دنیا از این موزه بازدید کردند و ما توانستیم نمایشگاههای دیگری برای هنرمندان برتر دنیا برپا کنیم. عکاسان، نقاشان و پروژه سازان مهم به هر حال تجسمی جهانی در نوبت نمایشگاه موزه قرار دارند.

این نمایشگاه از ماه دسامبر در برلین برپا خواهد شد و برای اولین بار 30 اثر برتر از آثار گنجینه غربی در این نمایشگاه در کنار 30 اثر ایرانی قرار می گیرد. به هر حال آثار غربی در دنیا طرفداران زیادی دارند؛ پس می تواند برای معرفی آثار ایرانی تاثیر بسزایی داشته باشد.

این نمایشگاه فرصت ارزشمندی است تا ما هنر مدرن ایرانی را که جایگاه مهمی در دنیا دارد ولی متاسفانه دیده و شناخته نشده است را به جهانیان معرفی کنیم. تمامی آثار ایرانی و غربی در این نمایشگاه کنارهم چیده می شوند و در یک کاتالوگ کنار هم به چاپ می رسند.  این مهم می تواند تعامل و گفتگوی بین هنر شرق و غرب باشد تا جهان با هنرهای تجسمی مدرن ایرانی و مدرن غربی بیشتر آشنا شوند.

با حضور در این نمایشگاههای بزرگ دنیا متاسفانه شایعات بسیاری هم به گوش می رسد که مثلا این آثار فروخته شده و یا عوض شده در حالی که این فرصت ارزشمند است تا آثار هنری ایرانی در یک فضای جهانی در معرض دید و قضاوت جهانیان گذاشته شود تا هجمه های که اپوزیسیون ها به آثار ایرانی داشتند از بین برود و این دغدغه ها  برطرف خواهد شد.

همه آثاری که تاکنون از ایران خارج شده اند، بازگردانده شده اند و تاکنون بیش از 30 اثر حتی در دوره تحریم به موزه ها، موسسات و گالری های خصوصی ارسال شده و سالم برگشت داده شده اند. حتی عده ای ادعا کردند که بسیاری از این آثار صاحبانی دارند که مسئولین هم این ادعا را تکذیب کردند و با مستندات اعلام کردند که همه این آثار متعلق به موزه معاصر است.

همچنین سال گذشته 14 اثر از موزه آمریکا پس گرفته شده است و طبق کنوانسیون های ملل متحد و در بند 21  میراثی که مربوط به فرهنگ کشور است، غیر قابل فروش هستند و مصونیت مهمی دارند هم از طرف دولت ها و هم از طرف بخش خصوصی و هیچ فردی و حقوقی شامل این آثار نمی شود.

ما آثار را توسط بیمه "لوئیز که بیمه مهمی در جهان است، تحث پوشش قرار می دهیم. این بیمه از میخ تا میخ است و شامل همه بیمه از جمله تعویض، خسارت های سهوی و عمدی همه آثار می شود ضمن اینکه از فرودگاه، حمل و نقل و تا زمان حضور در موزه ها و تا بازگشت را شامل می شود.

یکی از عواملی که این موزه ها انتخاب شد دولتی بودن آن است و صاحبان آن دولت است نه شخص حقیقی و یا فردی خاص. پس با دریافت ضمانت نامه های دولتی برای بازگشت آثار عودت داده و از این نظر جای هیچ نگرانی نیست.

عده ای اعلام کردند که ممکن است این آثار عوض شوند ولی تا زمانی که یک اثر برای موزه ای به ثبت می رسد امکان دزیده شدن و به نمایش گذاشتن آن اثر وجود ندارد ضمن اینکه از لحظه ایکه یک اثر از موزه معاصر جدا می شود تا زمان بازگشت 2 نفر تا زمان تحویل همراه تابلو و آثار نفیس هستند.

هر چند که برای اولین بار غیر از کارشناسانی که مرمت و اصالت آثار را بر عهده دارند یک فرم 5 صفحه ای از مشخصات آثار را به ثبت می رسانند هر چند که در همین راستا برای اولین بار از تابلوهای که فرستاده می شود عکس های یو وی، مادون قرمز ، مامورای بنفش و میکروسکوپی از تمامی لایحه های اثر گرفته می شود و اگر یک لایه کم شود و تقلبی صورت بگیرد کاملا مشخص می شود.

حتی زمان بازگشت آثار به موزه تمامی این مراحل دوباره توسط کارشناسان صورت می گیرد پس با این شرایط به هیچ وجه ما نگران تعویض و یا تقلب آثار نیستیم چون در هیچ کجای دنیا این کار مرسوم نیست مگر اینکه بخش های خصوصی آثاری را در راز مدت به بخش های دیگری تحویل دهند.

به هر حال با فضای ملتهب که وجود داشت ما برای جلوگیری از هر نوع سوء استفاده ای با این کار علمی صورت گرفته دیگر به هیچ وجه امکان تقلب، تعویض وجود ندارد.

وقتی لوئیز یک نمایشگاهی را بیمه می کند باید تمام شرایط رو با شرکت هایی انجام دهیم که مورد قبول لوئیز باشد. یعنی نمی شود این آثار را با هر شرکت هواپیمایی فرستاد یا به هر شکلس بسته بندی کرد. ما از مهمترین و تکنیکی ترین موارد و برترین های جهان این کار رو دنبال می کنیم.

مثلا شرکت هایسینگ کمپ یک پیشنهاد ماست برای جعبه سازی که کار موزه لوور که ابوظبی قراردادش را دارد و از بهترینهای جهان است. و شرکت های حمل و نقل باید دی اچ ای یا لوفتها نزا باشد. نوع بسته بندی آن ها دارای استانداردهای بین المللی است.

قبلا تابلویی که می خواستند به موزه خارجی ارسال کنند خودشان بیمه و حمل می کردند. گاهی این ها در چند پرواز بودند اما وقتی 60 تا تابلو داریم هواپیمایی که باید آن را می برد چارتر می شود. این یک کار حرفه ای است و دغدغه ای از این منظر نداریم .

تا کنون با بخش حقوقی وزارت ارشاد و مجلس و بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات هماهنگی صورت گرفته است و برای این پروژه به هیات وزرا نامه ای نوشتیم که مصوبه هیات وزران را هم داشته باشیم. سعی کردیم تا همه شرایط را کاملا بسنجیم مخصوصا با حساسیتی که وجود دارد.

ما سعی کردیم تا شرایطی را ایجاد کنیم که حتی طبق قانون ملزم به آن نبودیم و خوشحالیم که همه سیستم های نظارتی در این کار ورود پیدا کنند تا همه کار را بررسی کنند که نکات مجهولی در این موضوع وجود نداشته باشد. به هر حال بسیاری از کسانی که مخالف حضور ایران در عرصه بین المللی هستند، مخالف دیالوگ بین المللی و دیپماسی هنر ایران در جهان هستند.

هیچ کدام از آثار موزه شخصی نبوده و نیست. ممکن است در کاخ ها و بعضی از موزه های میراث فرهنگی آثاری را از خانه های مسکونی گرفته باشند یا از سرمایه داران وابسته به حکومت قبل کارهایی را گرفته باشند ولی  تمام آثاری که  در موزه هنرهای معاصر هستند همگی برای موزه خریداری شده و سند آن به نام موزه است و هیچ شبهه ای وجود ندارد .

بهترین کارهای ما 2 بار یا 3 بار به خارج از کشور ارسال شده اند و برگشته اند و هیچ موضوعیتی برای این مسله وجود نداشته است. قوانین جهانی تاکید دارند که آثار فرهنگی هنری شامل ثبت و ضبط نیستند. و این ها همه مالکیتشون متعلق به موزه است و مالک شخصی ندارد و در عین حال آلمانی ها و بیمه ضمانت می کنند که این آثار در هر صورت باید برگردند.

اینها خودشان به خاطر اینکه مشکلی برایشان پیش نیاید به خیلی ها مراجعه کردند یکی از مواردی که خیلی سروصدا کرد این بود که این آثار را در زمان فرح دیبا خریداری کرده اند. خود آلمانی ها به فرح دیبا مراجعه کردند و او گفته که من هیچ مالکیتی به این ها ندارم و این ها مال موزه تهرانه .

این ضمانت نامه ها دولتی است و مثلا در نمایشگاه پیش رو دولت آلمان تضمین می کند که درباره بازپس گرفتن آثار از سوی امانت گذار در طول کل مدت امانت به جمهوری اسلامی است و هیچ ادعایی به وجاهت قانونی این آثار نخواهد داشت و از این حیث ما نگرانی نداریم.

فضای اقتصاد هنرهای تجسمی در دنیا چیزی حدود 50 میلیارد یورو در سال است و ما در جریان اقتصاد خلاق و اقتصاد هنر هیچ جایگاهی داریم و فروش ما در حراج های داخلی و منطقه ای است که اصلا به حساب نمی آید.

این به خاطر بضاعت ما نیست بلکه به خاطر این است که ما راهکارها و شرایط معرفی هنرهای تجسمی را نداشتیم . همین نمایشگاهی که در آلمان یا رم برگزار می شود را ببیند متوجه می شوید که آثار ایرانی چیزی کمتر از مدل های جهانی ندارند.

اگر یک اثری در نمایشگاههای مختلف حضور داشته باشد از لحاظ مادی و معنوی آن اثر رشد می کند. اینقدر از لبخند ژکوند چاپ کردند که همه دنیا می دانند این اثر از کیست. مشهوریت تاثیر گذار است و در اقتصاد تاثیر دارد.

در حال حاضر ما از پتانسیل معروفیت هنرمندان غربی استفاده می کنیم و در موزه های معتبر  جهان آثار هنرمندان ایران را نمایش می هیم. یک اثر حضورش در یک موه معتبر می تواند به لحاظ مادی و معنوی هنرمند را تحت شعاع قرار دهد و آثارش را معرفی کند و فرصتی است تا این آثار در بورس هنر جهان باشند و در چرخه جهانی هنر قرار بگیرند.

این نمایشگاهها هزینه و درامد های دارد. شامل ارسال و بسته بندی و بیمه  و .. هزینه های بسته بندی مبلغی بالغ بر 400 هزار یورو است. هزینه های بیمه نیز بالا است. برای حمل آثار نیز از زمان ارسال تا بازگشت و حمل و نقل هوایی که چارتر می گیریم. در مجموع 2 میلیون یورو هزینه این نمایشگاه در آلمان است.

در خصوص درآمد حاصل از این نمایشگاه برآورد ما این است که 400 هزار نفر از این نمایشگاه دیدن می کنن و اگر 400 هزار نفر بلیط 10 یورو بگیرند 2 میلیون یورو درآمد دارد و کمک به موزه و تجهیز و توسعه امکانات موزه خواهد بود. همچنین ما برای هر نمایشگاه مبلغی از آلمان و ایتالیا می گیریم این 2 نمایشگاه چیزی حدود 4 میلیون یورو برای ما درآمد دارد و می تواند بسیاری از مشکلات موزه را حل کند.

به قول گاردین گاهی یک تابلو یا یک هنرمند نگاه جهانیان  را نسبت به یه کشور تغییر می دهد. کسی در باورش نمی کنجید که این آثار نفیس در موزه ما باشد و این مواضع کاملا سیاسی است. سندیکای بهود شکایت کردند که چرا ایران باید حضور داشته باشد؟ مقالات زیادی منتشر کردند که این بمب رو متوقف کنید.

همچنین اپوزیسیون هایی مانند جبهه سبز در آلمان بودند و مصاحبه زیادی کردند که این فشار را به دولت آلمان وارد کردند تا از برگزاری این نمایشگاه ها جلوگیری شود.

شاید در داخل خیلی ها دغدغه دارند و نمی دانند که واقعا چه کاری در حال انجام است. فکر می کنند این آثار می خواهد تاراج برود. شرایط حمل و نقل را نمی دانند.

یک گروهی هم نمی خواهند این اتفاق بیافتد چرا که معرفی آثار هنرمندان ایرانی تا به حال در بخش های خصوصی در حراج ها و آفر ها بوده و این ها کارهایی میفرستادند و امروز اگر موزه هنرهای معاصر یا دولت ایران بخواهد حضور داشته باشد آنها متضرر خواهند شد. به هر حال مافیایی اقتصادی در همه رشته ها وجود دارد و این حوزه هم مستثنی نیست.

خارجی ها هنر ایران را نمی شناسند چون هنر مدرن ایران در تاریخ و فضای هنری  جهانی تعریف نشده است. هنر ما تا دوره قاچار در موزه های تاریخی وجود دارند و هنر مدرن و معاصر ما در دنیا شناخته شده نیستند.

یکی از سیاست گذاری هایی که ما در معرفی آثار ایرانی داریم این بود که در کنار هر نمایشگاه خارجی یک کار ایرانی هم بگذاریم تا بتوانیم از این فرصت برای معرفی آثار هنرمندان ایرانی استفاده کنیم.

آثار ارزشمندی در این موزه هست ولی چون هیچ وقت دنبال فروش نبودیم قیمت ها رو نمیدانیم. با این وجود می شود از آثار دیگر این هنرمندان که در حراجی ها عرضه شده به یک تعریف نسبی قیمت برسیم. هر چند که تاریخ هنری آثار برای ما مهم است تا ارزش مادی آنها.  مخصوصا نوع انتخاب آثار که دوره هنر مدرن اتفاق افتاده است به آنها جذابیت داده و شاید یک تابلو که از گنجینه کم شود ریتم تاریخی آثار به هم بخورد و ما در درجه بندی موزه ها افول زیادی پیدا می کنیم.

علی رغم این موارد در خصوص ارزش آثار موجود می توان این را گفت که آثار خارجی ما  را موسسه کریستیس بیمه می کند که مهمترین موسسه در دنیا در بحث قیمت گذاری است و در شرایط بیمه ای قیمت مهمترین کارهای ما یعنی جکسون بولاک و فرانس بیکن شاید چیزی در حدود 200 میلیون دلار باشد که اگر در حراج ها به فروش می رسید بیشتر هم می شد.

موزه ها  دیگر گورستان تاریخ و تابلو ها نیستند و  جایی برای دفینه ها نیستند و باید تاثیر گذار باشند. دیپلماسی هنری موزه ها و نقشی که موز ها می تواند در جریان تاریخی هنری ایفا کنند نقش پراهمیتی است تا موزه را معرفی کند و جریان های هنری و هنرمندان را معرفی کند و این ظرفیت را دارد تا به خاطر آثار تاثیر موجود، گذار باشد و می توانیم نماشگاههای خوبی در ایران داشته باشیم.

این فرصتی است که کشورهای رقیب از جمله کویت، دبی. ترکیه، ابوظبی، قطر، آذربایجان و .. ندارند ولی آن ها به شدت در زمینه هنر سرمایه گذاری کرده اند  و برای فرهنگ هنر خودشان اقتصاد را جذب می کنند و خیلی از آثار هنری را معرفی می کنند و ما متاسفانه از این ظرفیت ها استفاده نکردیم و هر زمان هم می خواهیم استفاده کنیم تبلیغات منفی صورت می گیرد.

پیش تر انتقاد می کردند که چرا این آثار نمایش داده نمی شوند و امروز می گویند چرا نمایشگاه برگزار می کنید.

هر کاری که وارد موزه شده ثبت شده است. انقلاب که شد کارمندان موزه و متخصصان خارجی رفتند و این مشکلاتی را به وجود آورد و ما نیروهای متخصص برای ساماندهی به وضعیت موزه را نداشتیم. همین مساله ما را در ارائه تعداد آثار موجود نیز دچار مشکل کرده بود.

ما تابلوهای داریم در 20 لت یا 2 لت یا 3 لت. این ها در مواقع 3 اثر ثبت شده اند یا چاپ های دستی پیکاسو رو 20 اثر ثبت کردند در صورتی که معمولا وقتی همه بخش های یک اثر هر کدام یک امضا داشته باشد یک کار محاسبه می شود. بنابراین یک موضوع اختلاف در لت ها بوده است.

ما برای حل این مشکل اولیور ویک مدیر ارشد موزه سویس را به عنوان مشاور دعوت کردیم که مثلا یک گلدانی را  که کار یک هنرمند معروف ایتالیایی بوده و در  دفتر رئیس موزه بوده اینها نمی دانستند که این یک اثر هنری بوده است. امروز این اثر به گنجینه ما اضافه شده است.

دلیل این موارد این است که ما در عرصه هنر معاصر کارشناس بزرگی نداشتیم.

نکته دیگر اینکه این کارها از موزه امکان خروج ندارد و کل نمایشگاه دوربین مدار بسته و نیروی امنیتی دارد. اینکه عده ای می گویند آثار را فروختند یا تغییر دادند، شایعات نامربوطی است و ادعاهای غیر حرفه ایست.

موزه ما یکی از موزه های مهم دنیا در حوزه هنر جهانی و هنر معاصر ایرانی است و آثار مهم هنرمندان جهان در این موزه وجود دارد . مسلما موزه ای با این حجم آثار و این گنجینه باید در سطح جهانی تاثیر گذار باشد.

منبع:بازار نیوز

انتهای پیام/