تانک T55 تانک افسانهای شوروی بود. این تانک با استفاده از طرح تانک T34 ساخته شد و از سال 1951 رسما در ارتش سرخ شوروی مشغول خدمت شد. از این تانک بیش از صدهزار دستگاه تولید شد و از این رو یکی از پرتولیدترین تانکهای قرن بیستم به شمار میرود. این تانک در دوران جنگ سرد (به همراه تانک های T62 ) ستون فقرات یگانهای زرهی ارتش سرخ را تشکیل میداد.
در اوج جنگ سرد هزاران دستگاه از این تانک در بخش های شرقی اروپا (بیشتر از همه در اوکراین مستقر بودند) مستقر شده بودند و آماده بودند که در صورت بروز جنگ به سمت اروپای غربی سرازیر شوند . در این دوران کشورهای هم پیمان با شوروی و همچنین کشورهایی که از تسلیحات شرقی در نیروهای نظامی خود استفاده میکردند ، این تانک را در مقیاس وسیع به خدمت گرفتند.
تی 55 هنوز هم در کشورهای زیادی مشغول به خدمت است. برخی از کشورها این تانک را مورد بهینهسازی قرار دادهاند و از آن در نقش تانک پشتیبانی استفاده میکنند. برخی دیگر از کشورها نیز آن را به نفربرهای سنگین تبدیل کردهاند و از آن در نقش نفربر استفاده میکنند. این تانک افسانهای ، در طول عمر خدمتی خود تا کنون با تانکهای مختلفی رو در رو شده است.
این تانک هنوز هم در کشورهای زیادی استفاده میشود. اغلب کشورهای دارنده این تانک آن را مورد مدرنیزاسیون قرار دادهاند و قابلیتهای آن را برای نبردهای امروزه بهبود بخشیدهاند. امروزه از این تانک تنها در نقش تانک سبک پشتیبانی استفاده میشود . امروزه روسیه با داشتن هزاران دستگاه T55 ، بزرگترین دارنده این تانک به شمار میرود.
در مجموع بیش از ۵۰ کشور از این تانک در نیروهای مسلح خود بهره بردهاند و در بسیاری از جنگهای پس از جنگ جهانی دوم از آن استفاده شده است. ارتش سرخ و کشورهای عضو پیمان ورشو از آن در حمله سال ۱۹۵۶ به مجارستان و حمله پیمان ورشو به چکسلواکی بهره جستند. در جنگهای ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ اعراب و اسرائیل تی-۵۴ مهمترین تانک ارتشهای عربی بود. در جنگهای ویتنام، کامبوج، اوگاندا، جنگ تحمیلی عراق به ایران، حمله عراق به کویت، جنگ خلیج فارس، جنگ ۲۰۱۱ لیبی، جنگ مینیاتوری در سوریه و بسیاری از درگیریهای نظامی دیگر نیز از این تانک استفاده شدهاست.
در دهه ۱۹۸۰ تانکهای پیشرفتهتر تی-۶۲، تی-۶۴، تی-۷۲ و تی-۸۰ جای آن را در خط مقدم و واحدهای موتوری ارتش سرخ گرفتند اما هنوز هم بسیاری از ارتشها انواع بهینهسازی شده این تانک را در زرادخانههای خود به عنوان نیروی ذخیره نگاه داشتهاند و برخی از کشورها حتی از آنها به عنوان تانک اصلی در نیروهای فعال خود استفاده میکنند.
روسیه از تانکهای تی 55 به جای مانده به دو شکل استفاده میکند:
1. به شکل نفربر، که در این شکل برجک تانک و تجهیزات اضافی داخل آن حذف شده است. با افزودن زرههای کمپوزیتی و واکنشگر، مقاومت زرهی آن بسیار افزایش یافته است. موتور آن نیز تعویض شده و با طراحی مجدد داخل تانک به منظور حمل نفرات، تانک T55 را تبدیل به نفربر سنگین و ایمن BTR – T کرده است.
2. به شکل تانک پشتیبانی ، که در این شکل موتور تانک تعویض شده است و با نصب زرههای جدید K5 قابلیتهای تحرک و استقامت تانک به میزان زیادی افزایش یافته است.
سرعت مناسب، چابکی بسیار، سادگی، استحکام و ارزانی از مهمترین مزایای این تانک است. کار با این تانک در مقایسه با تانکهای غربی بسیار سادهتر است و به آموزش و تمرین بسیار کمتری نیاز دارد. اندازهٔ نسبتاً کوچک تانک باعث میشود تا هدف کوچکی برای دشمن باشد. موتور آن در هوای سرد به خوبی روشن میشود. وزن نسبتاً کم آن هم که در مدل اصلی ۳۶ تن است و در تی-۵۵ تا ۳۸ تن افزایش یافته باعث شده تا قدرت تحرک خوبی پیدا کند، حملونقل آن با قطار و تریلیهای بزرگ سادهتر شود و گذشتن از پلها برای آن راحتتر باشد.
شنیهای عریض آن نیز باعث میشود که فشار کمتری بر زمین وارد کرده و در خاکهای نرم و شنی راحتتر حرکت کند. هزینه تولید آن نیز در مقایسه با تانکهای مدرن غربی بسیار کمتر است و حتی در مقایسه با تانکهای دیگر شرقی، که عموماً از همتایان غربی خود ارزانترند، نیز ارزانقیمت محسوب میشود.
اسرائیل نیز از دارندگان این تانک به شمار میرود. در سال 1980 با روی کار آمدن تانکهای مرکاوا به تدریج T55های اسرائیل تبدیل به نفربرهای سنگین و قدرتمند Achzarit شدند. نیروی زمینی هند در حال حاضر حدود 600 دستگاه T55 به صورت فعال در اختیار دارد و نزدیک به 1000 دستگاه دیگر در حالت رزرو قرار دارند.
پاکستان نزدیک به 2000 دستگاه از این تانک را در اختیار دارد که در سال 2006 همگی آنها از خدمت خارج شدند و به حالت رزرو در آمدند. جمهوری اسلامی ایران نیز از این تانک در اختیار دارد. بنا به اعلام رسمی وزارت دفاع، این تانکها در ایران به سامانه جدید کنترل آتش مدل EFCS-3 مجهز شده اند. همچنین توپ 100 میلیمتری این تانک با یک توپ 105 میلیمتری مدل M68 (توپ نصب شده بر روی تانک M60 که در اختیار ایران قرار دارد) تعویض شده است و با نصب زرههای واکنشگر بر روی بدنه تانک، تواناییهای رزمی تانک به میزان زیادی افزایش یافته است.
انتهای پیام/