عباسی: ابتدا باید به یک نکته اشاره کنم و آن اینکه برجام در کشور ما تصویب نشده است. این سند؛ چه در شورای عالی امنیت ملی و چه در مجلس شورای اسلامی، اجازه اجرا دریافت کرد. دولت به اجرای برجام پافشاری داشت و رفع مشکلات معیشتی مردم، منوط به اجرای برجام شد. پس مجاری قانونی ما به دولت اجازه اجرای برجام را دادند. دولت پافشاری می‌کرد که برجام اجرا شود تا ثبات جامعه حفظ شود.

ما چند مرحله در تاریخ قبل از برجام داریم. مرحله اول از دفاع مقدس تا سال 82 و مرحله دوم از سال 82 تا 84 است که همین تیم مذاکره‌کننده فعلی در آن زمان نیز مسئولیت مذاکرات را بر عهده داشتند. مرحله بعدی از سال 84 تا 92 می‌باشد که باید دید چه اتفاقاتی در این سال‌ها افتاد؟ آخرین مرحله قبل از برجام نیز از سال 92 تا 94 بوده است که هر کدام باید جداگانه بررسی شوند. از دفاع مقدس تا سال 82 کشورهای معاند، ما را متهم به انحراف از NPT کردند؛ پرونده‌ای اتهام آمیز برای ما به نام PMD به وجود آوردند که اسم انگلیسی آن به فارسی می شود «ابعاد نظامی احتمالی». 

در دوره بعد، تیم مذاکره کننده ما در آن زمان، هرچه کشورهای اروپایی شرط کردند را پذیرفت. در آن سال‌ها هر شرطی که سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان پیش روی ما گذاشتند، توسط تیم مذاکره کننده ما مورد قبول واقع شد مانند تعلیق فعالیت‌های ما که با نام تعلیق داوطلبانه به یاد می‌آوریم.

آن سه کشور پس از هر بار قبول شدن هر شرطی از جانب ما، به شورای حکام مراجعه کرده و قطعنامه‌ای علیه ما صادر می‌کردند. در آن سال‌ها 6 یا 7 قطعنامه علیه کشور صادر شد. در آن سال‌ها علی‌رغم تعطیل شدن تمامی فعالیت‌های هسته‌ای کشور، آژانس انرژی اتمی از حل کردن مسئله ایران عاجز ماند و اعلام کرد که به طور قانونی، پرونده به شورای امنیت ارسال می‌شود. 

در آن سال‌ها مسئولین به این نتیجه رسیدند که بهتر است با این روند، تعلیق‌های داوطبانه لغو شود. پس از لغو تحریم‌های داوطلبانه از جانب کشور، یک قطعنامه ضدّ ایرانی از شورای امنیت صادر شد. با این تفاسیر معلوم می‌شود که این تعلیق‌ها داوطلبانه نبوده بلکه جنبه جبری داشته است و آن‌ها سعی در تعطیل کردن کامل برنامه هسته‌ای ایران داشتند.

پس از روی کار آمدن دولت جدید در سال 84 هر چه دشمن با تهدید و تحریم پافشاری بر اجرای تعلیق داشت ما با سرعت پیشرفت کردیم. ما در آن سال‌ها غنی سازی 20 درصد را داشتیم و سطح مذاکرات به سطحی بالاتر از دوره‌های قبلی رسید. سطح مذاکرات در آن زمان، از شما نفت و گاز دارید و چه نیازی به هسته‌ای دارید، به شما امروز هسته‌ای دارید و غنی سازی نیازی ندارید رسید. 

بعد از این، مشکل آن‌ها غنی سازی 20 درصد اورانیم بود. زمانی که آن‌ها دیدند که فشارها تأثیری ندارد، قطعنامه 1929 صادر شد که عده‌ای در داخل که امروز هم در دولت فعلی حضور دارند، اظهار داشتند که تحریم‌ها کمر مردم را خواهد شکست. کم کم تحریم‌ها در تمامی زمینه‌ها مثل بانکی، سوخت، کشتیرانی و ... اعمال شد و ما دو راه پیش روی خود داشتیم؛ یا باید با قدرت ادامه می‌دادیم و بدون اینکه حساسیت ایجاد کنیم، روی غنی سازی 20 درصد پافشاری کنیم و از حقوق کشور دفاع کنیم و یا اینکه این تکلیف کردن غربی‌ها را بپذیریم و دستانمان را به نشانه تسلیم بالا می‌بردیم و به وضعیت سال 82 تا 84 بازمی‌گشتیم.

آمریکایی‌ها زمانی که دیدند قطعنامه‌ها اثری ندارد، خود وارد میدان مذاکرات شدند. همان‌هایی که می‌گفتند ایرانی‌ها باید قطعنامه‌ها را بپذیرند تا در مذاکرات شرکت کنیم، خود وارد مذاکرات شدند. پس ما دست برتر در این مذاکرات را داشتیم. در آستانه انتخابات سال 92، در حال تثبیت مذاکرات روی غنی سازی 20 درصد قرار داشتیم. زمانی که آمریکایی‌ها وارد بحث شدند، مذاکرات را تعلیق کردند تا نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ایران مشخص شود تا ببینند آیا می‌توانند مانند سال 88 آشوب سیاسی ایجاد کنند و ذهن‌ها را از مذاکرات منحرف بنمایند و از ما امتیاز بگیرند یا نه؟ که هوشمندی مردم و مسئولین کشور مانع این کار شد. 

رآکتورهای تهران، اراک و بوشهر و پیشرفت‌های نظامی و دفاعی و حضور مردم غیور کشور، پشتوانه تیم مذاکره کننده در آن سال‌ها بود اما طرف مقابل نیز از فرصت استفاده کرده و به روال همان سال‌ها بازگشت و روی گزارش سال 2011 خود پافشاری کرد.

آژانس در سال 2011 در گزارش 65 خود به شورای حکام، پرونده ایران را از لحاظ PMD دوباره باز کرد و بعد از مذاکرات اول ژنو، آژانس گزارش سال 2014 خود را با شماره 10 ارائه داد که در آن، گزارش سه سال قبل خود مبنی بر انحراف ایران در ساخت و خرید سلاح را بیشتر تأیید می‌کند. 

در سال 2015 آژانس نتیجه بررسی‌های خود از تمامی مذاکرات و بازدیدها را ارائه می‌کند به گونه‌ای که پرونده ایران در آژانس برای مدتی کوتاه بسته می‌شود. دو ماه بعد، پرونده PMD ایران به MD تبدیل شد اما پرونده در حد مطالعات امکان‌سنجی و مطالعات علمی باقی  می‌ماند.

در گزارش سال 2015 آمانو به شورای حکام اعلام کرد که ایران در مطالعات علمی خود به سمت سلاح هسته‌ای رفته است پس پرونده ما از پرونده اتهامی به پرونده مجرمیت تبدیل شد. اگر متن برجام را نگاه کنیم، بالای 80 درصد آن، فکت شیت قبلی آمریکایی‌هاست که فرانسه و انگلیس و آلمان نیز شروط و مجازات‌های خود را به این متن اضافه کردند. 

از آنجا که ما در اینجا مجرم خوانده شدیم، مجازات‌های احتمالی شروع شد. متن برجام، متنی است که در آن، آژانس ما را تخطی کننده از NPT می‌داند و مجازات ما همان محدودیت‌های مورد نظر آژانس می‌باشد.

باشگاه خبرنگاران جوان: به نظر شما ساخت و تجهیز پیشران هسته‌ای که در دستور رئیس جمهور بعد از تصویب قانون ایسا مطرح شد، واکنش مناسبی به نقض برجام است؟ 

*** پیشران هسته‌ای را واکنش مناسبی به نقض برجام نمی‌دانم

  

وقتی می‌گوییم متن توافق برجام، مجازاتی است؛ به این خاطر است که متن مانند این است که کسی در یک جنگ و مذاکره شکست خورده و بعد بر مبنای شکست، آن متن را نوشته است. به همین خاطر است که در کل این توافق، یک روح و مبنا وجود دارد و آن روح و مبنا هم این است که اگر طرف مقابل نقض عهد کند، ما یعنی ایران نمی‌توانیم کاری انجام دهیم اما اگر ما نقض عهد را انجام دهیم، آن‌ها می‌توانند ماشه را به سمت ما شلیک کنند. 

 

مراحلی که در صورت نقض عهد باید انجام شود، به این شکل است که موضوع در کمیسیون مشترک، به صورت کارشناس و تخصصی مورد بحث قرار می‌گیرد و اگر مشکل حل نشد، موضوع در حد وزرا مطرح شده و در صورت حل نشدن موضوع، مقوله در شورای امنیت مورد بحث قرار می‌گیرد که البته بر اساس برجام و تجربه‌ای که در این زمینه داریم، در نهایت، باز هم ما محکوم می‌شویم. 

 

این موضوعی که مطرح شد، مطابق بند 36 و 37 برجام است یعنی اگر طرف مقابل نقض عهد کند و ما شکایت کنیم، دوباره ما محکوم میَ‌شویم. 

 

زمانی که نقض عهد به درستی دیده نشده باشد، راه‌حل این است که ما به کمیسیون مشترک مراجعه کنیم. سوال این است حالا که به کمیسیون رفتیم، چه نتیجه‌ای داشت و چرا اینقدر تصمیمات و اقدامات ابهام دارد؟ 

 

دلیل نتیجه بخش نبودن جلسه کمیسیون این است که آن‌ها نقض عهد را نپذیرفتند و ما اگر می‌خواستیم موضوع را در شورای امنیت ادامه دهیم، در نهایت دوباره قطعنامه علیه ما صادر می‌شد و محکوم می‌شدیم؛ پس موضوع نقض برجام را مسکوت نگه داشتند. 

نامه‌های رئیس جمهور در واقع، مانور سیاسی برای داخل کشور و استفاد‌ه‌های خاصی است که در آینده قرار است انجام شود. وقتی که مجلس در حال اجازه دادن به دولت برای اجرای برجام بود، چند بند اضافه کرد که یکی از موارد پیش بینی شده، پیشران هسته‌ای است. 

 

دولت بیش از یک سال، کار بر روی پیشران هسته‌ای را متوقف کرده و اصلاً حرفی هم در مورد آن نزده اما اکنون که می‌خواهد در مورد آن حرف بزند، به سازمان انرژی اتمی سه ماه وقت داده که برنامه‌ای در این زمینه تنظیم کند و البته مشخص شده که برنامه در حد مطالعه و امکان‌سنجی است. 

 

 

باشگاه خبرنگاران جوان: چرا آمریکا پیشران هسته‌ای را نقض برجام به حساب نیاورد؟

*** پیشران هسته‌ای، تهدیدی برای آمریکا نیست که با آن مخالف باشد