دکتر عیسی ابراهیم زاده استادتمام جغرافیا و برنامه ریزی شهری- منطقه ای دانشگاه سیستان و بلوچستان از جاذبه های فرهنگی ،تاریخی وگردشگری استان گفت: مقصد گردشگری سیستان به چند دلیل از جایگاهی منحصر بفرد در چشم انداز در حال پیدایش گردشگری استان سیستان و بلوچستان برخوردار است، برخورداری از ترکیبی از جاذبه ها و قابلیتهای منحصر بفرد که روند سکونت و تمدن را تبیین می کند مشتمل بر؛ آثار باقیمانده از شهر سوخته، دهانه غلامان (دروازه بردکان)، قلعه مچی، قلعه سه کوهه، دریاچه هامون و توتن های آن (قایق های سنتی)، میل نادری، قلعه دوست محمد، قلعه رستم، زیارتگاه خواجه مهدی، ارگ کوه خواجه، میل قاسم آباد، روستای کرباسک، روستای قلعه نو، بازار زابل و موزه زابل می باشند که از نظر قدمت، سندیت، اعتبار و منحصر بفرد بودن از ارزشی چشمگیر برخوردار هستند.
مجموعه دانشگاهی بزرگ زاهدان، تفریح گاه و تفرج گاه پارک ملت و براسان، مجتمع فرهنگی- تفریحی باغ خانواده، موزه مردم شناسی با جلوه های بسیار زیبا از فرهنگ منطقه، کتابخانه مرحوم استاد کامبوزیا، بازارچه سرپوشیده، ساختمان های قدیمی پست، دادگستری، گمرک و پست شهرمیرجاوه و ... باعث شده است كه بخش عمده ای از فعالیتهای گردشگری داخلی و خارجی استان در این مجاورت و ارتباط با این فضاها سامان یابد.
جاذبه های تاریخی وفرهنگی سیستان
برخورداری از جاذبه های طبیعی به موازات جاذبه های تاریخی – فرهنگی، در این زمینه می توان به چاه نیمه، مجتمع تفریحی چاه نیمه، دریاچه هامون و نیزارهای سرسبز آن و رودخانه هیرمند اشاره نمود.
حماسه ملی ایران آمیزه ای است از اسطوره و تاریخ انبوهی از داستانهای پهلوانی ایران باستان که بیشترشان پیشینه اساطیری دارند و گونه های جدید و نو پرداخته افسانه های کهن اند و مبالغی اخبار پراکنده تاریخی که آنها نیز اغلب با افسانه آمیخته به شیوه حماسی بازگو شده اند.
علاوه بر آثاری که در دوران کهن پدید آمده مثل انواع اساطیر بخصوص اساطیر دینی که در اوستا ثبت شده انواع حماسه ها و روایات پهلوانی مثل حماسه های مربوط به گرشاسپ، رستم و سام، هر یک بر غنای فرهنگ ناحیه سیستان و کل فرهنگ و تمدن ایران افزوده اند.
اگر محدوده سیستان را چنان که در گذشته بوده و بسیار بزرگتر از سیستان امروز در نظر بگیریم در آن صورت آثار بسیار بیشتری را باید به این ناحیه منسوب داشت.
از افتخارات علمی این ناحیه همین بس که اولین رصدخانه دنیا برای رصد ستارگان در این ناحیه ساخته شده است. سیستان در بحث حماسه ها و اساطیر ایرانی اهمیت بسیاری دارد زیرا یکی از مناطق باستانی است که در ایجاد نمای اساطیر نقشی بسیار داشته است.
خاش خوش آب وهواترین منطقه استان
منطقه "خاش" خوش آب و هواترین منطقه استان به شمار میرود، زیرا ارتفاع آن نسبت به سایر شهرستانهای استان بیشتر است و مرتفع ترین قله بلوچستان - تفتان - در نزدیك و در سمت شمال آن قرار گرفته است. این منطقه در ارتباط عملکردی با قطب زاهدان قرار دارد و از تنوع بالایی در قابلیتها و جاذبه های گردشگری برخوردار است.
در این منطقه، قلعه حیدرآباد، قله معروف تفتان " آتشفشان نیمه فعال کشور " و حوضچه های فصلی در ارتفاعات مجاور تفتان با عنوان " سردریا "، مناره مسجد جامع، درخت کهنسال ده پابید " با قدمت 1200 سال" ، و ... از جاذبه های اصلی آن محسوب می شوند.
همچنین در گزارش اولیه سند ملی اکوتوریسم کشور، تفتان به عنوان قطب گردشگری و اکوتوریسم منطقه و استان شناخته شده است. امکانات و قابلیتهای بالای اکوتوریستی همچون دریاچه (ماهیگیری و قایقرانی)، کوه نوردی (دارای پناهگاه است) و راهپیمایی، چشمه¬ها، آب و هوا، گل¬گشت و تماشای مناظر را داراست.
جاذبه های برتر تاریخی در سراوان
سراوان؛ ازجاذبه های برتر تاریخی این شهرستان می توان به موارد زیر اشاره کرد.
سنگ نگاره ها: مهمترین این سنگ نگاره¬ها مربوط به دوره نگاران ناهوک می باشد که بر روی کوههای منطقه سردشت در دره ای بنام دره نگاران واقع شده است و براساس بررسی های تاریخی و کارشناسی های باستان شناسی مربوط به دوره شکار (ده هزار سال پیش) است.
قلعه سب : این قلعه مربوط به دوره اسلامی است و حکام ساکن در آن بر کل منطقه سیب و سوران ، هیدوچ ، کنت و زابلی تسلط داشته و در واقع امراء آن مناطق تحت سلطه و خدمت آنها زندگی می¬کردند.
قبرستان قدیمی گشت: قبرستان مزبور در قسمت سفلای گشت واقع و مربوط به هزاره اول قبل از میلاد می باشد در پویش های باستان شناسی انجام شده آثاری از سنگ نگاره ها که مربوط به ساکنین قدیمی گشت بوده اند یافت شده است.
کارگاه سفال کلپورگان: صنعت سفال کلپورگان هنریست به جای مانده از انسانهای نخستین که بیش از هفت هزار و پانصد هزار سال قدمت دارد و در واقع موزه زنده ایست از این صنعت و هنر. از شاخصه های مهم این صنعت پیش از تاریخ، ماندگاری آن طی قرون و هزاره های متمادی و عدم تاثیر پذیری از تکنولوژی های جدید و روشهای مدرنیته سفال سازی و عدم بهره گیری از هرگونه لعاب می باشد. از دیگر ویژگیهای خاص این صنعت و هنر، تولید آن توسط هنرمندان زن منطقه می باشد.
شهرستان سرباز (هندوستان کوچک) زیست گاه گاندو ( تمساح پوز کوتاه)
سرباز از زیباترین نقاط دیدنی استان سیستان وبلوچستان به شمار می رود که در امتداد رود بزرگ سرباز قرار داشته و محصولات تولیدی آن از خرما گرفته تا برنج دارای تنوع بسیاری است. رودخانه سرباز زیست گاه یکی از عجیب ترین حیوانات حیات وحش یعنی گاندو (یا تمساح) پوزه کوتاه است.
از دیگر اماکن سیاحتی، تاریخی و جاذبه های گردشگری این شهرستان می توان به معماری خانه های خشت و گلی با درهای تزئینی چوبی کنده اری و منبت کاری شده، قلعه سرباز و قلعه پیشین اشاره کرد. همچنین سکه و آیینه دوزی نیز از صنایع دستی راسک و سرباز می باشد.
چشمه آب گرم بزمان در ایرانشهر میزبان گردشگران جاذبههای طبیعی گردشگری بزمان چشمه آب گرم بزمان با توجه به خاصیت درمانی که دارد در تمام فصول سال به ویژه تعطیلات نوروز میزبان مسافران و گردشگران است.
در عین حال شهرستان ایرانشهر با آثار تاریخی و جاذبههای طبیعی منحصربهفرد خود در تعطیلات نوروز میزبان مسافران و گردشگران نوروزی خواهد بود. زیرا ایرانشهر به لحاظ موقعیت مکانی در نقطهای واقع شده که خدماترسانی به اغلب شهرستانهای اطراف به ویژه در بخش بهداشت و درمان را نیز برعهده دارد.
قلعه ناصری، بقعه سید مهدی، قلعه تاریخی و کهن بمپور، ساختمان فرهنگی بیت رهبری و غیره از جمله آثار و جاذبههای تاریخی شهرستان ایرانشهر است که دوستداران میراث فرهنگی را در ایام نوروز فرا میخواند.
کوه خزر بزمان، چشمانداز رودخانه سرسبز دامن و سد سرایداران در شرق ایرانشهر از دیگر جاذبههایی طبیعی است که توجه همگان را به خود جلب میکند.
شهرستان نیکشهر قابلیتهای فراوان در زمینه گردشگری با داشتن جاذبه های مهمی در حوزه فرهنگ و هنر، آیینهای خاص منطقه، غذاها و بازیهای بومی- محلی به همراه صدها جاذبه تاریخی و طبیعی دیگر این شهر را جزو مقاصد هدف گردشگری در سطح استان قرار داده است.
بطور ویژه می توان از ظرفیتهای ویژه روستاهای حاشیه محور چابهار- نیکشهر به ایرانشهر برای جذب گردشگران برنامه ریزی و به نحو احسن از آن استفاده کرد.
سواحل زیبای چابهار و کنارک
با توجه به اینکه در آستانه تعطیلات نوروز قرار داریم، سواحل چابهار و کنارک گردشگران را به سوی خود فرا میخواند.
شرایط مناسب آب و هوایی چابهار به عنوان مقصد گردشگری و سفرهای نوروزی هموطنان به این منطقه در ایام نوروز ستاد دائمی تسهیلات سفر در حال فراهم کردن مقدمات حضور و پذیرش و ارایه خدمات به میهمانان و مسافران است.
شهر و بندر زیبای چابهار در جنوب شرق کشور و در حاشیه دریای عمان دارای بهترین كرانه اقیانوسی و معتدلترین و بهترین آب و هوا در سواحل جنوب كشور است. این بندر تنها بندر اقیانوسی کشور (اقیانوس هند) است و دارای سواحل صخره ای است که امواج پس از برخورد با آنها گاه تا پنج متر اوج میگیرند و در این سواحل است که انواع خرچنگها و لاک پشتها را میتوان مشاهده کرد.
گِل فشانها، سواحل شنی، سواحل صخرهای و زیبا، مساجد زیبای محلی، بافت سنتی و زندگی دیدنی بلوچها با كپرهای خود،جنگل¬های حرا، تالاب لیپار، درخت انجیر معابد و آثار فراوان تاریخی از جمله جاذبه¬های توریستی این بندر زیبا هستند.
چابهار هرساله در ایام تعطیلات به ویژه در نوروز بیشترین میزان مسافر نوروزی را در استان به سمت خود جلب میکند و امیدواریم نوروز 96 نیز شاهد حضور گردشگران در کنار مردم میهمانواز و خون گرم چابهار و کنارک باشیم.
پدیده طبیعی و بسیار زیبای گلفشان یکی از پدیدههای جذابی است که به عنوان جاذبههای بكر گردشگری منطقه بلوچستان باید به هموطنان و جهانیان معرفی شود.
پدیده گلفشان و جنگلهای حرا بعنوان نواحی بکر ژئوتوریسم در حوزه دریای عمان و محدوده چابهار و کنارک از دیگر جاذبههای دیدنی این منطقه است که امیدوارم هموطنان لذت تماشای این ظرفیتهای خدادادی را از دست ندهند.
یکی از دیدنی های حیرت انگیز شهرستان چابهار، کوه های گِل فشان آن است که دوازده مورد آن در محدوده چابهار و کنارک قرار دارد، مهم ترین آنها در نقطه ای نزدیک به کُنارک به نام بندر تَنگ قرار دارد. همچنین می توان به گلفشانهای عین، بربرک و ناپک، ساحل زیبای دریا و اسکله سنگی اشاره نمود.
سیستان و بلوچستان در آستانه یک اتفاق بزرگ و تاریخی قرار دارد مجتبی میرحسینی معاون گردشگری سیستان وبلوچستان با تشریح اقدامات انجام شده در سال جاری برای استقبال از سال ۹۶ گفت: در سال 95،جلسات متعدد ستاد اجرایی خدمات سفر ،شورای راهبردی گردشگری و کارگروه گردشگری در مرکز و همه شهرستان های استان تشکیل شد.
میرحسینی افزود: بیش از۲۵۰جلسه در سطوح مختلف ملی ،استانی،شهرستانی و مراکز بخش با هدف سیاستگذاری ،برنامه ریزی و انجام اقدامات هماهنگ برای ایجاد زیرساخت ها، معرفی هدفمند استان و میزبانی شایسته در سال ۹۶ و برپایی نوروز متفاوت برگزار شده است.
معاون گردشگری استان با اعلام انجام خدمات مناسب و متفاوت دستگاهها در حوزه ایجادزیرساخت ها اظهار داشت: احداث ،توسعه و تکمیل مجتمع های بین راهی در استان افزایش یافته است.
میرحسینی با اعلام سایر خدمات در حوزه زیرساخت ها افزود:توجه ویژه به وضعیت راههای بین شهری و روستایی ،مناسب سازی فضای شهر و میادین شهری ،توسعه و تقویت خطوط ریلی ، ایجاد اقامتگاههای بوم گردی در ۴۴ روستای هدف گردشگری،افزایش تعداد تخت از ۲۴۰۰تخت به ۳۴۰۰تخت ، توسعه فرودگاههای استان و تخصیص 2800 هکتار زمین برای احداث فرودگاه بین المللی چابهار بعنوان بزرگترین فرودگاه بین المللی ، مسافرت و گردشگری دریایی و فراهم آوردن سایر تفریحات دریایی ،راه اندازی خط کشتیرانی مسافربری چابهار -مسقط ،فعالیت های گسترده جمعیت هلال احمر و علوم پزشکی و بهداشت و درمان،فعالیت های اثربخش راهنمایی و رانندگی ،نیروی انتظامی و سایر دستگاههای امنیتی وایجاد امنیت پایدار در چند سال اخیر ،ایجاد و توسعه مجتمع های گردشگری در استان با سرمایه گذاری بخش خصوصی مانند مجتمع گردشگری لادیز بعنوان بزرگترین مجموعه گردشگری ایران با کاربریهای متفاوت ،افزایش امید برای سرمایه گذاری در مرکز استان باروشن شدن شعله گاز در زاهدان و ... از جمله اقدامات شاخص دستگاههای دولتی و بخش خصوصی برای فراهم آوردن زیرساخت های لازم به منظور جلب گردشگران بوده است.
معاون گردشگری با اشاره به اهمیت تغییر نگاه نسبت به استان و تصویر سازی مناسب بر اساس قابلیت ها و پتانسیل ها تصریح کرد:برگزاری همایش گردشگری اقوام ایران زمین همزمان با اجلاس آیورا و حضور۲۲ کشور در چابهار،برگزاری تورهای آشناسازی برای رهبران فکری سفر و گردشگری ایران از جمله حضور ۴۰۰راهنمای گردشگری کشوردر استان ،۱۵۰نفر فعالین طبیعت گردی و مدیران آژانس های گردشگری ایران،تور رسانه ای ،جشنواره گردشگری ایل آفرید همزمان با نمایشگاه سراسری صنایع دستی ،برگزاری جشنواره پدیده های تک زمانی و تک مکانی مانند جشنواره انار سنگان و جشنواره پسته کورین ، حضور در نمایشگاههای خارجی و داخلی مانند ITBبرلین آلمان،گردشگری سلامت عمان،نمایشگاه گردشگری امارات و نمایشگاه بین المللی گردشگری و صنایع وابسته تهران،نمایشگاه روز روستا ،نمایشگاه بین المللی اقوام گرگان و ...،برگزاری ۵۰۰ساعت در قالب ۱۵ دوره آموزشهای کوتاه مدت برای فعالین گردشگری و توانمند سازی جوامع محلی و...ازجمله برنامه های استان جهت تغییر نگاه و آماده شدن برای میزبانی تخصصی از گردشگران و ارائه تصویر جدید سیستان و بلوچستان و جریان سازی هدفمند نسبت ظرفیت های بی نظیر آن بوده است.
میرحسینی در پایان با اعلام برنامه های پیش بینی شده در آستانه سال ۹۶ اظهار داشت:برنامه های نوروز ۹۶ با برگزاری مراسم های آیینی نوروزگاه از ۲۴ اسفند در شهرهای مختلف آغاز و با مانور دستگاههای اجرایی در ۲۵ اسفند ادامه پیدا خواهد نمود.
وی افزود :جشن نوروز در کوه خواجه و تفتان ،برگزاری جشنواره های نوروزی و برپایی نمایشگاههای صنایع دستی، دایربودن کارگاههای زنده تولید محصولات صنایع دستی برای طرح کارگاه گردی،همایش شاهنامه خوانی و جشنواره های گردشگری ویژه در چابهار،جذب ۵۰راهنمای گردشگری جهت راهنمایی گردشگران در مسیرهای گردشگری استان و...بخشی از اقدامات برای برپایی نوروز متفاوت اعلام نمودند.
یک هزار و166 کلاس درس پذیرای مهمانان نوروزی 96 علیرضا نخعی مدیر کل آموزش و پرورش سیستان وبلوچستان گفت: در نوروز 96 تعدادهزارو166 کلاس درس آماده پذیرایی از مهمانان نوروزی خواهد بود.
نخعی افزود: از آن جایی که استان سیستان و بلوچستان درسال 96مقصد گردشگری ایرانیان شناخته و معرفی گردیده و تاکنون 2 جلسه در استانداری به همین منظور برگزار شده، مصمم هستیم تا با برنامه ریزی بهتر و منسجم تری نوروز خاطره انگیزی را برای هموطنان مان رقم زنیم.
وی ادامه داد: در نوروز 96تعداد 10 پایگاه شهرستانی و منطقه ای در قالب 121 مدرسه آماده پذیرش و اسکان مهمانان نوروزی خواهند بود.
وی با اشاره به عملکرد ستاد تکریم و اسکان نوروزی آموزش و پرورش استان در نوروز 95 بیان داشت: در بهار 1395 تعداد 50هزار و 267 نفر و 175 هزار و 251 نفر روز در شهرستانها و مناطق استان پذیرش و اسکان یافتند.