مردم خمینی شهر به زبان فارسی و لهجه‌ای که شباهت کمی به مردم اصفهان دارد (به نام لهجه سده‌ای) صحبت می‌کنند اما در محله ورنوسفادران، توسط برخی از مردم گویشی به نام ولاتی استفاده می‌شود. این گویش در اطراف اصفهان نیز بکار می‌رود.

خمینی شهر در کنار قدمت تاریخی که از استان اصفهان به ارث برده است، با اقلیم معتدلی که نسبت به مناطق کویری اطراف خود دارد توانسته چشمه ها و باغات بسیاری را در خود جای بدهد و همچنین دشتی مسطح و وسیع با نام ولاشان و یا والاشان دارد.

روستای ولاشان یا والاشان در دشتی مسطح با قرارگیری در شیب ملایم یک درصدی به زاینده رود منتهی می‌شود و از سه طرف دیگه توسط کوه‌های سفید در جنوب شرقی، قائمیه در غرب و کوه آتشگاه در شمال شرقی محصور شده و به عنوان آخرین نقطه در جنوب شهرستان خمینی شهر محسوب می‌شود.

 

یکی از جاذبه های گردشگری خمینی شهر چشمه لادر است که همگان بعنوان یک مکان طبیعی ساعاتی از اوقات فراغت خود را در آن جا می گذرانند.

چشمه و آبشار لادر در ۵ کیلومتری شهرستان خمینی شهر و ۳۰ کیلومتری استان صفهان واقع شده است، افراد این منطقه لادر را لادور معنی کرده و به خاطر دره هائی که دور می زنند این جا را لادر می گویند و دسته ای دیگر علت آن را زلالی آب چشمه ی آن دانسته و میگویند چون آبی که از شکاف و داخل و میان دره بیرون می‌آید مانند دُر درخشان و شفاف می باشد بنابراین لادر نام گرفته است.

در این مجموعه می توان از سمت راست یا چپ از مسیرهای ویژه کوه بالا رفت و به محوطه بالای آبشار اصلی دسترسی پیدا کرد و در مسیر از زیبایی آبشارها، حوضچه ها، درختان انجیر، غارهای بسیار کم عمق و فرورفتگی ها در دل کوه که گاه از گیاهانی مثل پرسیاوش پوشیده شده است لذت ببرید.

جاده این محوطه زیبای کوهستانی تا مقابل آبشار آسفالت است و در آنجا دو پارکینگ بزرگ با ظرفیت پارک چند هزار خودرو وجود دارد که فاصله پارکینگ از جاده ورودی کمربندی یک کیلومتر و از پل غدیر در شهرک منظریه خمینی شهر، ۵ کیلومتر فاصله دارد.

در این منطقه بسیار زیبا برای راحتی گردشگران امکانات رفاهی همچون سکوهای مناسب نشستن در محوطه مقابل آبشار ، روشنایی ، سرویس های بهداشتی ، جاده آسفالته مناسب و پارکینگ وجود دارد.

مسیر دسترسی: در شهرستان خمینی شهر از طریق بلوار دانشجو و عبور از روی پل غدیر و ورود به جاده کمربندی به سمت نجف آباد و ورود به جاده چشمه لادر که تابلوی آن ابتدای جاده نصب شده است.

 

اين مسجد در دوشنبه بازار فروشان قراردارد و دراواخر دوران حکومت آقامحمد خان و آغاز زمامداري فتحعلي شاه ساخته شده است . اين مسجد با 4000 مترمربع مساحت ، داراي شبستاني با ستون هاي سنگي و محکم ، طاق و چشمه هاي استوار ، دو درب ورودي ، دو محراب نفيس با گچ بري و کاشي کاري هاي زيبا ، برگرفته از معماري اصيل اسلامي است صحن اين مسجد با ايوانچه و صفه بزرگ هم اکنون براي حسينيه استفاده مي شود براي بازسازي اين بنا تاکنون 18 ميليون تومان از محل کمک هاي مردمي هزينه شده است . 

اين مسجد جامع مستطيلي شکل است و داراي گنبد و شبستان و کاشيکاري نفيس و قديمي است که به زمان صفويه نسبت مي دهند . د کوشک آثار قلعه اي مخروبه است که برخي از مردم آن را متعلق به دوران بهرام گور نسبت مي دهند . 

بنابر باورهاي محلي قبل از ظهور اسلام در مکان اين مسجد آتشگاه يا بتکده اي بوده است . در زير ساختمان صفوي فعلي مسجد ، زير زميني است که همچون معبد آناهيتاي بيشاپور چندين متر پايين تر از سطح فعلي قرار گرفته و از سنگ لاشه و ملات براي ايجاد ديوار و پي ان استفاده شده است . احتمالاً در دوران ايلخانان مغول ، مدتي اين مکان به عنوان بتکده محسوب مي شده تا اين که غازان خان فرماني صادر کرد مبني بر اين که مجسمه هاي بودا و بت ها را ويران کنند و به دنبال اين دستور مردم تنديس ها را شکستند و بر سر چوب مي کردند . 

زيارتگاه ها که در زمره ي جاذبه هاي فرهنگي محسوب مي شوند در کشور ما فراوان اند . سده نيز در خاک خود نمونه هايي از اسوه هاي فضيلت و بزرگواري را جاي داده است . آرامگاه امامزاده سيد محمد نجم الدين ، امامزاده ابراهيم درب سيد ، امامزاده ابراهيم باولگان ، امامزاده سد محسن تيرانچي ، امامزاده سيد ابوالحسن دستگرد ، امامزاده حميده وسعيده خاتون درچه ، امامزاده سيد محمد از زيارتگاههاي معروف شهر است. 

 

خوشاب در واژه نامه همداني ، آلبالو و گيلاس نيم پخته در شکر معنا مي دهد . طول و عرض اين قلعه حدود 917 متر و داراي 4 برج است . اين قلعه که تنها ديواره هاي آن باقي مانده ، به مسافت تقريبي دو هکتار دردوران حکومت احمد شاه بنا شده است . قلعه خوشاب در روزگار خود شامل حمام و دکان و چاه آب و اتاق هاي زيادي بوده و افراد زيادي درآن زندگي مي کرده اند . چهار برجک براي ديده باني در اين قلعه احداث شده در هر برج سوراخهايي قراردارد که بوسيله اين شکافها تمام اطراف قلعه زير نظر گرفته مي شده تا راهزنان به قلعه حمله نکنند . 

کهندژ خوزان از نظر تقسيمات شهرهاي پيش از اسلام به بنايي گفته مي شد که بخش اداري و نظامي را تشکيل مي داد و ديواري بلند اين مجموعه را از ساير نقاط مجزا مي کرد « کهندژ جايگاه و سکونت گاه حکام و درباريان واسپوهران بود اين بخش در مرکز و بهترين نقطه شهر و اغلب در سطحي بالاتر از ساير نقاط ، جاي داشت و توسط دروازه اي به سمت شرق به خارج راه داشت.

باغات این شهر تاریخی در حال حاضر با وجود چشمه «لاوه یا لاوی»، «بژن»، «هورموده»، «حسن و حسین»، «آخوند»، «لادر»، «لادوزخ» در اثر بی آبی رو به خشک شدن است. اما کشاورزی در این شهر با تولید محصول گلابی توانسته این میوه خوشمزه و آبدار را در کنار دیگر تولیدات خود مانند: بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گل، انواع کاکتوس ومحصولات گلخانه‌ای می‌باشد به طوریکه بزرگترین شهرک گلخانه‌ای کشور معرف این شهر باشد.

 

تنها بخش تاریخی ولاشان کبوترخانه‌های این روستاست و ویژگی برج کبوترخانه در ولاشان شکل سازه‌ای اونه که محیطی خنک در تابستان و گرم در زمستان رو برای کبوترها ایجاد می‌کرده، همچنین از بناهای تاریخی خمینی شهر می‌توان ازعصارخانه محله گارسله در بازارقدیم ورنوسفادران، ایوان جنب امامزاده سید محمد، مجموعه حمامهای اندوان، مجموعه حمام‌های گاردر، مسجدگلوله مسجد آخوند،مسجد ملا محسن، گورستان ورنوسفادران، مسجد لادره، مسجد ملاحیدر علی، مسجد گاردر، خانه مجیر، مسجد آقا علی اکبر، مسجد ابوالبرکات، مسجد امام حسن عسگری، مسجد جامع فروشان، امامزاده سید ابراهیم ورنوسفادران، حسینیه لادره، کلاس قرآن، حمام درب سید، حمام کوز، خانه سرتیپ سدهی، برج کبوتر، مسجد جامع خوزان، عصارخانه صفوی و آرامگاه ابن مردویه، خانه تاریخی خلیلی‌ها واقع در پنج شنبه بازار را نام برد.

گفتنی است؛ از صنایع این شهر می‌توان سنگبری، موزائیک سازی، خاتم کاری، نساجی، دباغی، حوله بافی و کشاورزی را نام برد که بیشتر کارخانه‌های سنگبری در شهرک صنعتی محمودآباد قرار دارند و از شهرتی جهانی برخوردار است. 

انتهای پیام/